Όλο και μεγαλύτερα ποσά επενδύουν τα ευρωπαϊκά κράτη στην άμυνά τους, αντιδρώντας στις αυξανόμενες γεωπολιτικές απειλές από τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν, αλλά και στον φόβο μιας πιθανής απομάκρυνσης των ΗΠΑ από τον ρόλο τους ως εγγυητή της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε στις 18 Μαρτίου 2025 τη στρατηγική «Readiness 2030», η οποία παροτρύνει τα μέλη της ΕΕ να προμηθεύονται στρατιωτικό εξοπλισμό από ευρωπαϊκές εταιρείες προκειμένου να ενισχυθεί η αμυντική αυτονομία της ηπείρου.
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία κατέγραψε κύκλο εργασιών 290,4 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2023, σημειώνοντας αύξηση 10%, με τις εταιρείες να ενισχύουν την παραγωγή τους λόγω της αυξανόμενης ζήτησης που πυροδότησε η σύρραξη στην Ουκρανία και η ανάγκη ανανέωσης εξοπλισμών.
Αεροπορία: Η μάχη για την υπεροχή των αιθέρων
Κύρια δύναμη της ευρωπαϊκής άμυνας είναι τα μαχητικά αεροσκάφη. Το κυριότερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα είναι το Eurofighter Typhoon, προϊόν συμπράξεως του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, με σχεδόν 600 μοντέλα σε χρήση από ευρωπαϊκές χώρες αλλά και από τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Ομάν.
Πέραν αυτών, η γαλλική Dassault Aviation προωθεί το μαχητικό Rafale, με εξαγωγές από τη Σερβία μέχρι την Ινδία και την Ελλάδα. Η σουηδική Saab με το Gripen καλύπτει τις ανάγκες της κεντρικής Ευρώπης και άλλων χωρών, ενώ αρκετές χώρες, όπως η Πολωνία και η Ελβετία, επιλέγουν το αμερικανικό F-35 της Lockheed Martin λόγω των προηγμένων τεχνολογιών.
Ναυπηγεία: Παραδοσιακή δύναμη με νέα δεδομένα
Παραμένοντας διαχρονική δύναμη στα ναυτικά συστήματα, εταιρείες όπως η βρετανική BAE Systems, η γερμανική Naval Vessels Lürssen, η ισπανική Navantia, η ιταλική Fincantieri και η γαλλική Naval Group αποτελούν τη ναυτική ατμομηχανή της Ευρώπης, κατασκευάζοντας από φρεγάτες και κορβέτες μέχρι αεροπλανοφόρα και πυρηνικά υποβρύχια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το γαλλικό πυρηνικό υποβρύχιο κλάσης Barracuda και το αεροπλανοφόρο Charles de Gaulle που καταδεικνύουν το τεχνολογικό υπόβαθρο της Ευρώπης.
Νέα παραγωγική πραγματικότητα λόγω Ουκρανίας
Η αυξημένη ζήτηση σε πυρομαχικά εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία οδήγησε σε μεγάλη επέκταση τη γαλλική Eurenco και τη νορβηγική Chemring Nobel. Σημαντικοί παίκτες του τομέα παραμένουν οι BAE Systems, Nammo και Rheinmetall, δραστηριοποιούμενες σε όλο το φάσμα πυρομαχικών και πυροβολικού.
Τεθωρακισμένα: Αναγκαία προσαρμογή στην εποχή των drones
Αν και η χρήση drones στον πόλεμο της Ουκρανίας έδειξε τις αδυναμίες πολλών παραδοσιακών αρμάτων μάχης, η Ευρώπη δεν εγκαταλείπει τον τομέα των τεθωρακισμένων. Η BAE με το σουηδικό CV90 και το σύστημα ADAPTIV, η γερμανική Rheinmetall και η κοινοπραξία KNDS (που παράγει τα Leopard 2 και το γαλλικό Leclerc), συνεχίζουν πρωταγωνιστώντας στον κλάδο. Παράλληλα, αναπτύσσονται ρομποτικά άρματα, όπως αυτά της εσθονικής Milrem, επιχειρώντας να καλύψουν τα παραδοσιακά κενά.
Drones: Απότομη αύξηση και νέες τεχνολογίες
Μετά τα παραδείγματα της Ουκρανίας και του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η παραγωγή drones αυξάνεται εντυπωσιακά. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία προσπαθεί τώρα να καλύψει το χαμένο έδαφος έναντι της Τουρκίας (Bayraktar TB2) και του Ισραήλ. Γαλλικές εταιρείες όπως η Safran και ο αεροναυπηγικός κολοσσός Airbus με τα νέα UAV όπως το LOAD, επιχειρούν πλέον να προπορευτούν στον συγκεκριμένο τομέα.
Ανάλυση – Τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη
Η στροφή στην εγχώρια παραγωγή σηματοδοτεί στρατηγική επιλογή αυξημένης αυτονόμησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της ασφάλειας και άμυνας. Η πολιτική επιλογή αυτή ενισχύει τις ηγετικές φιλοδοξίες της ΕΕ στην παγκόσμια σκηνή. Ταυτόχρονα, όμως, δημιουργεί εντάσεις και ανταγωνισμούς με τις ΗΠΑ, καθώς η αμερικανική αμυντική βιομηχανία μπορεί να χάσει συμβόλαια δισεκατομμυρίων ευρώ, κάτι που ήδη προκαλεί ανησυχία στην Ουάσιγκτον.
Επιπλέον, η ενίσχυση της αμυντικής αυτονομίας της Ευρώπης δημιουργεί νέα δεδομένα στις σχέσεις με τη Ρωσία, ενώ προσθέτει στρατηγική ευελιξία απέναντι στις αυξανόμενες προκλήσεις από την Κίνα και άλλες αναδυόμενες απειλές.
Συμπέρασμα
Η Ευρώπη εισέρχεται σε νέα εποχή στρατηγικής ενηλικίωσης. Ωστόσο, ο δρόμος προς μια εντελώς αυτόνομη πολιτική και στρατιωτική ταυτότητα παραμένει γεμάτος γεωπολιτικά εμπόδια, οικονομικές προκλήσεις και περίπλοκες σχέσεις με παραδοσιακούς συμμάχους. Το μόνο σίγουρο είναι πως, μπροστά στις τρέχουσες προκλήσεις, οι εξελίξεις στον ευρωπαϊκό αμυντικό κλάδο θα καθορίσουν σημαντικά την ισορροπία δυνάμεων παγκοσμίως την επόμενη δεκαετία.
