Τα βαθυκόκκινα σφαιρίδια των καρπών των ροδιού, που έχουν ήδη εμφανιστεί και θα βρίσκονται στις αγορές μέχρι και μετά την Πρωτοχρονιά, έχουν σημαντικά οφέλη για την υγεία, παρά την ασυνήθιστη εμφάνισή τους. Η λατινική τους ονομασία ήταν pomum grantum, που μεταφράζεται ως “μήλο με πολλούς σπόρους”. Στην ελληνική γλώσσα, η λέξη ροδιά ετυμολογικά προέρχεται από το ρόδι και τα λεξικά συνδέουν τη λέξη με το ρήμα ρέω, πιθανώς λόγω των καθαρτικών ιδιοτήτων του ροδιού. Η ονομασία «Ροϊά», φαίνεται ότι καθιερώθηκε από τον Όμηρο και γίνεται ευρεία χρήση της στη μυθολογία. Στην αρχαιότητα υπήρχε και μια άλλη ελληνική λέξη για τη ροδιά, σίδη ή σίδα, όπως την έλεγαν οι Βοιωτοί και οι Κρήτες.
Η εποχή των ροδιών είναι τοφθινόπωρο. Ο μήνας τους θα λέγαμε ότι είναι Οκτώβριος, ενώ τα βρίσκουμε στην αγορά και όλο τον χειμώνα. Τα ρόδια δεν ωριμάζουν μετά τη συλλογή τους, οπότε είναι σημαντικό να επιλέξουμε ρόδια που είναι ωραία και ώριμα ήδη από το μανάβικο. Τα κατάλληλα ρόδια είναι εκείνα που έχουν έντονο κόκκινο χρώμα και είναι βαριά, καθώς αυτό σημαίνει ότι είναι και ζουμερά.
Κάτω από το σαν δέρμα φλοιό τους, τα ρόδια είναι γεμάτα με δεκάδες βρώσιμους κόκκινους σπόρους γεμάτους με έναν γλυκό και ξινό χυμό που περιβάλλει έναν μικροσκοπικό λευκό, τραγανό πυρήνα. Ο φλοιός, τα φύλλα και οι ρίζες της ροδιάς είναι επίσης πλούσια σε θεραπευτικές ουσίες.
Ιστορία
Το δέντρο της ροδιάς, Punica granatum, έχει μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία. Αρχαίες καταγραφές αναφέρουν ότι προέρχεται από το Ιράν, ενώ ροδιές καλλιεργούνται εδώ και αιώνες σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου και της βόρειας Ινδίας, όπου χρησιμοποιούνταν για την πρόληψη και τη θεραπεία πολλών ασθενειών και παθήσεων. Πολλοί πολιτισμοί του παρελθόντος απέδιδαν στα ρόδια πνευματική και θρησκευτική σημασία.
Για παράδειγμα, οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το ρόδι σύμβολο της θεάς Ήρας και σύμβολο γονιμότητας και αφθονίας, όπως και πολλοί άλλοι αρχαίοι πολιτισμοί. Οι μύθοι γύρω από τη ροδιά είναι ατελείωτοι, καθώς το δένδρο και οι καρποί του ήταν αφιερωμένα στην Αφροδίτη, στην Περσεφόνη, στη Δήμητρα, στην Αθηνά και στην Ήρα. Ο πιο παλαιός μύθος είναι ίσως αυτός που συνδέει την ροδιά με τον Ωρίωνα και ο πιο γνωστός αυτός που αφηγείται πώς χρησιμοποίησε ο Πλούτωνας τους σπόρους του για να δεσμεύσει την Περσεφόνη μαζί του και με τον Κάτω Κόσμο.
Σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, τα ρόδια είναι ιερά, καθώς λέγεται ότι περιέχουν 613 σπόρους που αντιπροσωπεύουν τις 613 εντολές της Τορά. Η Παλαιά Διαθήκη, περιγράφοντας το φημισμένο ναό του Σολομώντα στην Ιερουσαλήμ, αναφέρει: «Και έκανε τους στύλους και δύο σειρές από ρόδια ολόγυρα επάνω σ’ ένα δίχτυ, για να σκεπάσει τα επιθέματα πάνω στις κορυφές των στύλων… Και τα επιθέματα πάνω σε δύο στύλους είχαν ρόδια… και τα ρόδια ήταν 200 στη σειρά ολόγυρα, επάνω σε κάθε επίθεμα» (Α’ Βασ. 7:18-20). Στο βιβλίο της Εξόδου δίνονται οδηγίες για το πώς θα στολιστούν με ρόδια τα ιερατικά ενδύματα των Εβραίων.
Στον χριστιανικό πολιτισμό, το κόκκινο χρώμα του ροδιού παραπέμπει στην αιδημοσύνη και το κάλλος της εκκλησίας και κυρίως στο αίμα και τα πάθη του Χριστού. Το πλήθος των σπόρων του ροδιού, που συγκρατείται μέσα σε ένα φλοιό, συμβολίζει την εικόνα της Εκκλησίας και την ενότητα της πίστης. Το αόρατο και εύγεστο εσωτερικό συμβολίζει την μη ορατότητα του Θεού και τον κρυμμένο θησαυρό της ελπίδας μελλοντικών χαρών. Τα παραπάνω σημεία έχουν ιδιαίτερη σπουδαιότητα, διότι δείχνουν ότι από τους πρώιμους χριστιανικούς αιώνες η εκκλησία ενσωμάτωσε τη συμβολική σημασία του ροδιού σε χριστιανικό περιεχόμενο.
Στην Ινδία, η αγιουρβεδική ιατρική αντιμετωπίζει το ρόδι ως ολόκληρο φαρμακείο.
Σήμερα, βάμματα και σκόνες από τους σπόρους, το χυμό και τη φλούδα του ροδιού χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία παρασίτων, διάρροιας, ελκών και άλλων παθήσεων.
Οφέλη
Το κύριο όφελος των ροδιών για την υγεία είναι η υψηλή συγκέντρωση μοναδικών αντιοξειδωτικών ουσιών, οι οποίες έχουν ευρύ φάσμα δράσης κατά διαφόρων τύπων ελεύθερων ριζών.
Οι σπόροι και η φλούδα περιέχουν δύο σημαντικά αντιοξειδωτικά, την πουνικαλαγίνη και το πουνικό οξύ. Οι σπόροι είναι επίσης πλούσιοι σε βιταμίνες Β και C, φυλλικό οξύ, κάλιο και σίδηρο. Η φλούδα περιέχει το φλαβονοειδές ανθοκυανίνη, το οποίο δίνει στα ρόδια το ζωηρό κόκκινο χρώμα τους. Η σπάνια κίτρινη ποικιλία έχει λιγότερα οφέλη για την υγεία.
Καρδιά
Ο χυμός ροδιού έχει αποδειχθεί ότι ωφελεί την καρδιά λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε αντιοξειδωτικά, χρήσιμα για την υπέρταση και τις φλεγμονές. Οι πολυφαινολικές ενώσεις πουνικαλαγίνη και ελλαγιταννίνη βοηθούν στην πρόληψη της πάχυνσης των τοιχωμάτων των αρτηριών, μειώνοντας έτσι τη συσσώρευση χοληστερόλης και πλάκας. Οι ανθοκυανίνες του χυμού εμφανίζουν καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες για την ισχαιμική καρδιοπάθεια.
Αρκετές μελέτες έδειξαν ότι ο χυμός ροδιού μειώνει τόσο τη συστολική όσο και τη διαστολική αρτηριακή πίεση.
Εγκέφαλος
Η ελλαγιταννίνη που περιέχουν τα ρόδια βοηθά στη μείωση της φλεγμονής. Ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η ελλαγιταννίνη μπορεί να συμβάλει στην προστασία του εγκεφάλου από τη νόσο Αλτσχάιμερ και τη νόσο του Πάρκινσον, μειώνοντας την οξειδωτική βλάβη και βοηθώντας την επιβίωση των εγκεφαλικών κυττάρων.
Καρκίνος
Τα ρόδια υπόσχονται πολλά στον τομέα της πρόληψης του καρκίνου. Η ικανότητά τους να προλαμβάνουν ή να καταστέλλουν ορισμένους καρκίνους, το χαμηλό τους κόστος και η εύκολη διαθεσιμότητά τους προσελκύουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας.
Σε ορισμένες πρώιμες μελέτες που χρησιμοποίησαν κυτταρικές καλλιέργειες και πειραματόζωα, τα εκχυλίσματα ροδιού έδειξαν ότι μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη, του μαστού, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου, επηρεάζοντας πολλές διαδρομές σηματοδότησης που εμπλέκονται στη φλεγμονή, οι οποίες κατέστειλαν ή ανέστειλαν τον κυτταρικό μετασχηματισμό, τον πολλαπλασιασμό, την ανάπτυξη του όγκου και τη μετάσταση. Τώρα πρέπει να γίνουν κλινικές μελέτες για να αναπαραχθούν αυτά που έχουν αποδειχθεί στο εργαστήριο.
Νεφρά
Σε μια μελέτη, βρέθηκε ότι το εκχύλισμα ροδιού αναστέλλει τον μηχανισμό που σχετίζεται με τον σχηματισμό λίθων σε άτομα με υποτροπιάζουσες πέτρες στα νεφρά, πιθανώς λόγω του καλίου και των αντιοξειδωτικών του χυμού.
Μελέτες σε ζώα διαπίστωσαν ότι το εκχύλισμα ροδιού μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση της συγκέντρωσης οξαλικών, ασβεστίου και φωσφορικών αλάτων στο αίμα, κοινά συστατικά των λίθων στα νεφρά.
Δέρμα
Ξεκινώντας από την αγιουρβεδική ιατρική, τα εκχυλίσματα και τα βάμματα ροδιού έχουν χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία πολλών δερματικών προβλημάτων, πληγών και τραυμάτων. Επιδρά θετικά στα σπυράκια και την ακμή, αποτρέποντας την επανεμφάνισή τους.
Πιο πρόσφατα, εργαστηριακές μελέτες που χρησιμοποιούν ρόδια και τα εκχυλίσματά τους μπορεί να έχουν μελλοντική χρήση στην πρόληψη του καρκίνου του δέρματος που προκαλείται από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Οστά
Είναι τεκμηριωμένο ότι οι αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες βοηθούν το σχηματισμό και την αναγέννηση των οστών μέσω της μειωμένης φλεγμονής και του οξειδωτικού στρες. Τα ρόδια είναι γεμάτα αντιοξειδωτικά – μια μελέτη έδειξε ότι όλα τα μέρη του ροδιού είναι αποτελεσματικά στην πρόληψη της ανάπτυξης οστικής απώλειας σε εργαστηριακά ποντίκια. Επιπλέον, υπέθεσαν ότι τα εκχυλίσματα ροδιού μπορεί να έχουν πιθανά θεραπευτικά οφέλη στη μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση.
Διαβήτης
Μια άλλη μελέτη εξέτασε την επίδραση του φρέσκου χυμού ροδιού σε άτομα με προδιαβήτη. Διαπίστωσαν ότι ο φρέσκος χυμός αύξησε τα επίπεδα ινσουλίνης και μείωσε την αντίσταση στην ινσουλίνη σε αυτά τα άτομα.
Το γλυκαιμικό φορτίο ενός ροδιού είναι 18, γεγονός που το καθιστά ιδανικό φρούτο για τη διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης.
Γονιμότητα
Ο χυμός ροδιού είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων τεστοστερόνης στο σάλιο των δοκιμαζόμενων ατόμων. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι αυτό μπορεί να έχει μελλοντική θεραπευτική χρήση για θέματα γονιμότητας σε άνδρες με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης. Απαιτούνται, ωστόσο, περαιτέρω κλινικές δοκιμές. Ο χυμός περιέχει επίσης φυλλικό οξύ, το οποίο είναι απαραίτητο για τη σύλληψη και για την προστασία από πιθανά εγκεφαλικά ελαττώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Διατροφή
Για μια πλήρη λίστα για τη θρεπτική αξία του ροδιού, δείτε τον πίνακα του USDA.
Κίνδυνοι
Οι έγκυες, τα άτομα που λαμβάνουν αναστολείς του ACE (μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης) ή τα άτομα με διάρροια δεν πρέπει να τρώνε ρόδια ούτε να πίνουν τον χυμό τους.
Συμβουλές και προτάσεις
Οι ακατέργαστοι σπόροι έχουν την υψηλότερη συγκέντρωση βιταμίνης C.
Πίνετε τον χυμό το πρωί, με άδειο στομάχι, για μέγιστη απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Πασπαλίστε σπόρους ροδιού σε σαλάτες ή σε γιαούρτι με γρανόλα.
Φτιάξτε ένα σμούθι με χυμό ροδιού, μπανάνες και γιαούρτι.
Αναμείξτε χυμό ροδιού, ξίδι ρυζιού, λάδι, σκόρδο και ζάχαρη για να φτιάξετε ένα ντρέσινγκ για σαλάτες.
Της Sandra Cesca, με πληροφορίες από την ΑΡΓΟΛΙΚΗ ΑΡΧΕΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ και το olive magazine
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
