Εάν αποφεύγετε τη γλουτένη επειδή αναστατώνει το πεπτικό σας σύστημα, αλλά εξακολουθείτε να υποφέρετε από συχνά αέρια και φούσκωμα, θα μπορούσε στην πραγματικότητα να έχετε δυσανεξία στους σακχαρίτες φρουκτόζης.
Το σιτάρι περιέχει μια σειρά από ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστα συμπτώματα. Εκτός από τις πρωτεΐνες σίτου όπως η γλουτένη, το σιτάρι περιέχει επίσης σακχαρίτες φρουκτόζης (fructans) — φυσικούς υδατάνθρακες που βρίσκονται σε διάφορα φυτά σε ποικίλες ποσότητες.
Πολλοί άνθρωποι με γαστρεντερικά προβλήματα αισθάνονται καλύτερα όταν αποφεύγουν τη γλουτένη, απλώς και μόνο επειδή κόβουν μια σημαντική πηγή σακχαριτών φρουκτόζης.
Όπως αποκαλύπτουν έρευνες, φαίνεται πως η κακή φήμη της γλουτένης οφείλεται τελικά εν μέρει στους σακχαρίτες φρουκτόζης.
Ανοδική τάση σε προβλήματα γλουτένης
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να είναι ευαίσθητος στη γλουτένη— πολύ καλά κατανοητοί, εκτός από τη μυστηριώδη ευαισθησία γλουτένης/σίτου που δεν σχετίζεται με κοιλιοκάκη (celiac). Δεν υπάρχει τρόπος εξέτασης ούτε κανένας σαφής μηχανισμός, και τα συμπτώματα αλληλεπικαλύπτονται με άλλες καταστάσεις όπως η ασθένεια της κοιλιοκάκης.
Η κοιλιοκάκη είναι ο σοβαρότερος λόγος για την αποφυγή σίτου ή γλουτένης. Είναι μια αυτοάνοση διαταραχή κατά την οποία η γλουτένη βλάπτει το λεπτό έντερο, προκαλεί μακροχρόνια πεπτικά συμπτώματα και εμποδίζει την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών.
Αλλεργία στο σιτάρι παθαίνουμε όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ανταποκρίνεται στο σιτάρι δημιουργώντας αντισώματα ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE), τα οποία απελευθερώνουν χημικές ουσίες που επηρεάζουν τη μύτη, το λαιμό, τους πνεύμονες ή το δέρμα.
Η ευαισθησία στη γλουτένη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα τόσο στο έντερο όσο και στο ανοσοποιητικό σύστημα, δήλωση η Ελίζαμπεθ Μπόχαμ, ιατρός και διαιτολόγος που ειδικεύεται στη λειτουργική ιατρική, σε συνέντευξη μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στην Epoch Times. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση, έκζεμα, κνησμώδες δέρμα, θολή διάνοια, πόνο στις αρθρώσεις, πονοκεφάλους και εντερικά συμπτώματα , όπως φούσκωμα, αέρια, διάρροια, δυσκοιλιότητα και πόνο.
Τα άτομα με δυσανεξία στους σακχαρίτες φρουκτόζης ανταποκρίνονται στο σιτάρι με μη ανοσοποιημένη αντίδραση, που σημαίνει ότι τα συμπτώματα περιορίζονται στο έντερο.
Η δυσανεξία στους σακχαρίτες φρουκτόζης προκαλείται από μια ανισορροπία των μικροβίων του εντέρου, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης εκείνων που χωνεύουν τους υδατάνθρακες. Αυτό προκαλεί τη ζύμωση των ινών στο έντερο, προκαλώντας αέρια, φούσκωμα, πόνο και μεταβολές στις κινήσεις του εντέρου όπως η διάρροια ή η δυσκοιλιότητα.
Η περίπλοκη φύση των σακχαριτών φρουκτόζης
Οι σακχαρίτες φρουκτόζης είναι ένας τύπος FODMAP, ένα ακρωνύμιο για ζυμώσιμους ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες. Αυτά είναι υδατάνθρακες μικρής αλυσίδας που απορροφούνται σε μικρό βαθμό από το λεπτό έντερο. Άλλες FODMAP είναι συνήθως μεμονωμένα μόρια, με κάποιες αλκοόλες ζάχαρης, όπως η σορβιτόλη και η μανιτόλη, και άλλες είναι απλά σάκχαρα, όπως η φρουκτόζη και η λακτόζη.
Οι FODMAP σακχαρίτες φρουκτόζης είναι μια αλυσίδα μορίων σακχάρου φρουκτόζης με μόριο σακχάρου γλυκόζης στο τέλος. Η ποικιλία του μήκους και της δομής τους καθιστά τη μέτρησή τους περίπλοκη.
Οι FODMAP υπάρχουν σε διάφορες ομάδες τροφίμων. Οι σακχαρίτες φρουκτόζης βρίσκονται σε μια ευρύτερη ποικιλία ομάδων τροφίμων σε σχέση με άλλα τρόφιμα FODMAP, συμπεριλαμβανομένων των σπόρων, των φρούτων και των λαχανικών. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει την εξάλειψη των σακχαριτών φρουκτόζης από τη διατροφή.
Τα τρόφιμα με γλουτένη και σακχαρίτες φρουκτόζης είναι κυρίως το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη και το σπελτ.
Τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη με σακχαρίτες φρουκτόζης περιλαμβάνουν φρούτα, όσπρια, λαχανικά και καρύδια – για παράδειγμα μπανάνες, σταφίδες, καρπούζι, ρεβίθια, μαύρα φασόλια, φασόλια, τεύτλα, λαχανάκια Βρυξελλών, ασκαλώνια, ρίζα κιχωρίου, πράσα, αμύγδαλα, κάσιους, και φιστίκια.
Ο κυριότερος ύποπτος είναι οι σακχαρίτες φρουκτόζης
Οι ασθενείς με ευαισθησία σε γλουτένη/σίτο άσχετης με κοιλιοκάκη βοήθησαν τους ερευνητές να εξετάσουν την υπόθεση ότι τα συμπτώματά τους μπορεί να οφείλονται στους σακχαρίτες φρουκτόζης και όχι στη γλουτένη.
Μια έρευνα του 2024, που δημοσιεύθηκε στο BMC Medicine, έδειξε ότι οι ασθενείς ήταν πιθανότερο να αντιδράσουν με γαστρεντερικά συμπτώματα μετά την κατανάλωση ράβδων σακχαριτών φρουκτόζης παρά μετά την κατανάλωση γλουτένης. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να βρουν τον ακριβή μηχανισμό.
Οι ερευνητές εξέτασαν τη σύνθεση των μικροβίων κοπράνων πριν και μετά από διατροφικές αλλαγές, αλλά δεν ανακάλυψαν μετατοπίσεις σε μικρόβια που να εξηγούν γιατί οι σακχαρίτες φρουκτόζης προκάλεσαν περισσότερα προβλήματα. Ένα πράγμα που έγινε εμφανές μεταξύ των 59 συμμετεχόντων στη μελέτη ήταν ότι η βακτηριακή σύνθεση ενός ατόμου φάνηκε να επηρεάζει τα γαστρεντερικά συμπτώματα.
Στους συμμετέχοντες δόθηκε τυχαία μια δίαιτα που περιείχε είτε γλουτένη είτε σακχαρίτες φρουκτόζης είτε πλασέμπο (καμουφλαρισμένο ως μπάρα μούσλι) — κάθε δίαιτα για επτά ημέρες. Μετά περνούσαν σε διαφορετική ομάδα, μέχρι να ολοκληρώσουν και τις τρεις δίαιτες.
Τα συμπτώματά τους αξιολογήθηκαν σε μια κλίμακα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS): 13 άτομα έβαλαν στη γλουτένη τις υψηλότερες βαθμολογίες, 24 άτομα στους σακχαρίτες φρουκτόζης και 22 άτομα στην ψεύτικη μπάρα.
Τα αποτελέσματα απεικονίζουν μια κοινή παρανόηση των διαιτολόγων, σύμφωνα με την Άσλι Όσβαλντ, διαιτολόγο και ιδιοκτήτρια της Oswald Digestive Clinic.
«Είναι πολύ συνηθισμένο οι ασθενείς να πιστεύουν ότι φταίει η γλουτένη και μπορεί να συνεχίσουν να το σκέφτονται αν δεν συνεργάζονται με έναν διαιτολόγο της υγείας του εντέρου ή κάποιον που εξειδικεύεται σε αυτές τις πληροφορίες», δήλωσε στην Epoch Times.
Τα συμπτώματα που προκαλούνται από τους σακχαρίτες φρουκτόζης συνήθως χρειάζονται λίγες ημέρες έως μερικές εβδομάδες για να απομακρυνθούν, ενώ όσοι είναι ευαίσθητοι στη γλουτένη ενδέχεται να μην παρατηρήσουν βελτίωση για 21 ημέρες.
Δίαιτα εξάλειψης
Οι δίαιτες εξάλειψης είναι το χρυσό πρότυπο για τη διάγνωση των ευαισθησιών των τροφίμων, αν και ορισμένες δοκιμές χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση προβλημάτων με τρόφιμα γλουτένης ή FODMAP.
Εκτός από τις δοκιμές αλλεργίας για το σιτάρι και τη γλουτένη, οι οποίες δεν θα δείξουν αναγκαστικά ευαισθησίες, μπορείτε να εξεταστείτε για υπερανάπτυξη βακτηρίων του λεπτού εντέρου (SIBO). Το SIBO είναι μια ανισορροπία των βακτηρίων στο λεπτό έντερο και υποδεικνύει αντιδράσεις σε τρόφιμα με πολλές FODMAP.
Οι εξετάσεις, ωστόσο, δεν είναι πάντα αξιόπιστες, δηλώνει η Μπόχαμ.
«Συχνά ακολουθούμε μια χαμηλή διατροφή FODMAP για μια χρονική περίοδο και παρατηρούμε αν αυτό βοηθά με τα αέρια, τον πόνο, το φούσκωμα, τη διαταραχή, τη διάρροια και τη δυσκοιλιότητα», πρόσθεσε. «Αν βοηθά, τότε επαναφέρουμε μερικά από τα τρόφιμα υψηλών FODMAP.»
Οι δίαιτες εξάλειψης συνήθως διαρκούν δύο έως έξι εβδομάδες, λέει, και μπορεί να είναι χρήσιμο να συνεργαστείτε με έναν επαγγελματία για να επανεισαγάγετε τα τρόφιμα αργά και να παρακολουθήσετε τις αντιδράσεις σας.
Το Πανεπιστήμιο Monash, από όπου προέρχεται η δίαιτα χαμηλής ποσότητας FODMAP, έχει επίσης μια εφαρμογή που μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους στην εξάλειψη και επανεισαγωγή τροφίμων.
Η Όσβαλντ είπε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται να ψάξουν πολύ πίσω από τα συμπτώματά τους και συχνά δοκιμάζουν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη, αισθάνονται πολύ καλύτερα και ποτέ δεν ξέρουν αν είναι το σιτάρι που προκαλεί την επιδείνωση.
Μπορεί να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, όπως το πόσο ψωμί και σιτάρι τρώει κάποιος και αν το αντικαθιστά με άλλους υδατάνθρακες, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει ανισορροπίες του σακχάρου στο αίμα που μπορούν να οδηγήσουν σε φλεγμονώδη προβλήματα παρόμοια με αυτά που προκαλούν η γλουτένη και οι σακχαρίτες φρουκτόζης.
«Τα πράγματα δεν είναι άσπρα ή μαύρα, αφού οι άνθρωποι μπορούν να έχουν μια δυσανεξία στους σακχαρίτες φρουκτόζης και ευαισθησία στη γλουτένη ταυτόχρονα», δήλωσε η Όσβαλντ. «Είναι συχνά η ίδια διαδικασία εξάλειψης. Κόψτε το τρόφιμο και δείτε αν τα συμπτώματα βελτιώνονται.»
Η περιττή αποφυγή τροφίμων θα μπορούσε να εμποδίσει τη θεραπεία της γαστρεντερικής οδού. Εάν οι σακχαρίτες φρουκτόζης προκαλούν προβλήματα, η Μπόχαμ υποστηρίζει ότι ‘ίσως μπορέσετε τελικά να απολαύσετε τα οφέλη των πλούσιων σε ίνες τρφίμων σακχαριτών φρουκτόζης μετά από μια περίοδο εξάλειψης και επανεισαγωγής. Είναι απαραίτητα σε μια ισορροπημένη διατροφή.
«Μπορείτε να πάρετε τους απαραίτητους υδατάνθρακες από αμυλούχα λαχανικά (γλυκοπατάτες) και άλλους σπόρους χωρίς γλουτένη (κινόα και ρύζι) για παράδειγμα. Έτσι, δεν υπάρχουν μακροχρόνιοι κίνδυνοι στην αποφυγή γλουτένης», είπε. «Επιπλέον, τα τρόφιμα υψηλών FODMAP είναι προβιοτικά για το μικροβίωμα του εντέρου. Αυτό σημαίνει ότι αυτή η ίνα είναι καλή για την τροφοδότηση των υγιεινών μικροβίων στο έντερό μας.»
Της Έιμυ Ντέννεϊ
