Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη (14 Νοεμβρίου), αξίζει να θυμηθούμε ότι ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μία από τις πιο διαδεδομένες και αυξανόμενες ασθένειες της εποχής μας. Η ημέρα αυτή, που καθιερώθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (International Diabetes Federation – IDF), έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία γύρω από την πρόληψη και τη σωστή διαχείριση της νόσου.
Σύμφωνα με την IDF (2024), 1 στους 9 ενήλικες ηλικίας 20–79 ετών ζει με διαβήτη παγκοσμίως, δηλαδή περίπου 589 εκατομμύρια άνθρωποι. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να φτάσει τα 853 εκατομμύρια έως το 2050, ενώ οι σχετικές δαπάνες ξεπέρασαν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια μέσα στο 2024. Πρόκειται για αύξηση 338% τα τελευταία 17 χρόνια.
Η αντιμετώπιση του διαβήτη δεν είναι μόνο ιατρικό, αλλά και κοινωνικό ζήτημα. Με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους ανθρώπους γύρω μας.
Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης;
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πάθηση κατά την οποία το σώμα δεν μπορεί να ρυθμίσει σωστά τα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα. Η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή ενέργειας για τα κύτταρα και προέρχεται από τις τροφές που καταναλώνουμε. Για να μπορέσει η γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα, χρειάζεται η ορμόνη ινσουλίνη, που παράγεται από το πάγκρεας.
Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι διαβήτη:
-
Διαβήτης τύπου 1: Συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά και νέους ενήλικες. Το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη, με αποτέλεσμα το σώμα να μην παράγει καθόλου. Οι ασθενείς χρειάζονται καθημερινή χορήγηση ινσουλίνης.
-
Διαβήτης τύπου 2: Ο πιο συχνός τύπος, που αφορά περίπου το 90% των περιπτώσεων. Το σώμα παράγει ινσουλίνη, αλλά δεν τη χρησιμοποιεί σωστά (αντίσταση στην ινσουλίνη) ή δεν παράγει αρκετή. Συνδέεται κυρίως με την παχυσαρκία, τη χαμηλή φυσική δραστηριότητα και την κακή διατροφή.
-
Διαβήτης κύησης: Εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και συνήθως υποχωρεί μετά τον τοκετό, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 στο μέλλον.
Αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, ο διαβήτης μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές: καρδιαγγειακά νοσήματα, νεφρική ανεπάρκεια, απώλεια όρασης ή ακόμη και ακρωτηριασμούς.
Παράγοντες κινδύνου
Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου δεν μπορούν να αλλάξουν —όπως η ηλικία (άνω των 45 ετών), το οικογενειακό ιστορικό ή η εθνικότητα (πιο συχνός σε άτομα αφρικανικής ή ασιατικής καταγωγής).
Ωστόσο, πολλοί άλλοι βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας:
η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφών, η καθιστική ζωή, το κάπνισμα και το υπερβολικό βάρος αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο.
Αν ο δείκτης μάζας σώματος (BMI) είναι πάνω από 25, θεωρείστε ότι βρίσκεστε σε ομάδα αυξημένου κινδύνου. Επίσης, αν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση ή αυξημένη χοληστερίνη, συζητήστε το με τον γιατρό σας.
Συμπτώματα
Ο διαβήτης μπορεί να παραμένει «σιωπηλός» για χρόνια, γι’ αυτό και πάνω από 250 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με διαβήτη χωρίς να το γνωρίζουν.
Ενδείξεις που πρέπει να σας κινητοποιήσουν:
-
Συχνή δίψα και ούρηση
-
Ανεξήγητη κόπωση
-
Θολή όραση
-
Αργή επούλωση πληγών
-
Μυρμήγκιασμα σε χέρια ή πόδια
-
Ανεξήγητη απώλεια βάρους
Αν παρατηρήσετε ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω, ζητήστε άμεσα ιατρική εξέταση.
Διάγνωση και θεραπεία
Η διάγνωση είναι απλή: γίνεται μέσω εξέτασης αίματος που μετρά το σάκχαρο νηστείας ή τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c), η οποία δείχνει τον μέσο όρο σακχάρου των τελευταίων μηνών. Όσοι είναι άνω των 45 ετών ή παρουσιάζουν παράγοντες κινδύνου πρέπει να εξετάζονται τακτικά.
Δεν υπάρχει οριστική ίαση, αλλά υπάρχει αποτελεσματική διαχείριση.
-
Για τον τύπο 1, η ινσουλίνη είναι απαραίτητη.
-
Για τον τύπο 2, η θεραπεία ξεκινά με αλλαγές στον τρόπο ζωής: ισορροπημένη διατροφή, καθημερινή άσκηση (τουλάχιστον 30 λεπτά περπάτημα), διατήρηση φυσιολογικού βάρους.
-
Αν αυτό δεν επαρκεί, ο γιατρός μπορεί να προτείνει φαρμακευτική αγωγή ή ινσουλίνη.
Η τακτική παρακολούθηση των τιμών σακχάρου στο σπίτι με μετρητή βοηθά στη σωστή ρύθμιση και πρόληψη επιπλοκών.
Πρόληψη: Το πιο ισχυρό «φάρμακο»
Η πρόληψη αποτελεί το σημαντικότερο μέτρο, ειδικά για τον διαβήτη τύπου 2.
Μερικές απλές αλλαγές μπορούν να κάνουν τη διαφορά:
-
Αντικαταστήστε τα αναψυκτικά με νερό.
-
Προτιμήστε τις σκάλες αντί του ασανσέρ.
-
Καταναλώνετε φρούτα, λαχανικά και προϊόντα ολικής άλεσης.
-
Χάστε το 5–10% του σωματικού βάρους σας αν είστε υπέρβαροι —αυτό μειώνει τον κίνδυνο κατά 50%.
-
Αποφύγετε το κάπνισμα και περιορίστε το αλκοόλ.
-
Οι γυναίκες στην εγκυμοσύνη πρέπει να ελέγχουν το σάκχαρό τους τακτικά.
Η ζωή με τον διαβήτη
Αν έχετε διαβήτη, μην απογοητεύεστε. Η σωστή ενημέρωση και ο προγραμματισμός κάνουν τη διαφορά.
-
Δημιουργήστε ομάδα υποστήριξης με γιατρό, διαιτολόγο και γυμναστή.
-
Φροντίζετε τα πόδια σας καθημερινά για να προλάβετε έλκη.
-
Έχετε πάντα μαζί σας τα απαραίτητα (ινσουλίνη, σνακ).
-
Συμμετέχετε σε ομάδες υποστήριξης και ανταλλαγής εμπειριών.
Ο διαβήτης δεν σας ορίζει —εσείς τον ελέγχετε.
Συμπέρασμα
Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη μας υπενθυμίζει ότι ο διαβήτης αποτελεί μια παγκόσμια πρόκληση υγείας, αλλά και μια ασθένεια που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε με γνώση, έλεγχο και δράση.
Ενημερωθείτε, κάντε τακτικούς ιατρικούς ελέγχους και υιοθετήστε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Η πρόληψη είναι — και θα παραμείνει — η καλύτερη θεραπεία.
Της Γεωργίας Τσαγκαράκη
Ενδοκρινολόγος, Αναπλ. Διευθύντρια Β’ Τμήματος Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού & Σακχαρώδη Διαβήτη, ΜΗΤΕΡΑ
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
