Η Ελλάδα καταγράφει, σύμφωνα με τα ευρήματα νέας έρευνας, αξιοσημείωτα επίπεδα δεδηλωμένης συμμετοχής σε εθελοντικές δράσεις· ένα σημαντικό ποσοστό πολιτών αναφέρει ότι τον τελευταίο χρόνο ασχολήθηκε με τον εθελοντισμό, ενώ σε βάθος χρόνου η συμμετοχή εμφανίζεται αυξημένη.
Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Εθελοντών, στις 5 Δεκεμβρίου, παρουσιάστηκε στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών το προφίλ του Έλληνα εθελοντή, μέσα από τα αποτελέσματα έρευνας που εστιάζει στο ποιος είναι ο Έλληνας εθελοντής, τι τον ενθαρρύνει και τι τον αποθαρρύνει, με ποιες δραστηριότητες ασχολείται, μέσω ποιων φορέων δραστηριοποιείται και πώς ενημερώνεται για τις δράσεις στις οποίες συμμετέχει.
«Η μελέτη του χώρου του εθελοντισμού στην Ελλάδα έως σήμερα είχε εστιαστεί κυρίως στην καταγραφή και διερεύνηση των εθελοντικών οργανισμών (ΜΚΟ) στη χώρα μας. Καμία μελέτη στην Ελλάδα δεν είχε εστιάσει στην αποτύπωση του προφίλ του Έλληνα εθελοντή», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ανδρέας Ευαγγελάτος, στέλεχος του Εργαστηρίου Επιχειρησιακής Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας.
Όπως επεσήμανε, με την έρευνα αυτή καλύπτεται κενό στην καταγραφή δεδομένων και δημιουργείται βάση για επόμενες ερευνητικές προσπάθειες με εστίαση στον χώρο του εθελοντισμού. «Είναι επομένως σημαντική, καθώς ως πρώτη, θέτει ένα πλαίσιο μετρήσεων», σημείωσε.
Η Ελλάδα πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στους δείκτες εθελοντισμού
Ένα από τα ευρήματα της έρευνας, σύμφωνα με τον κο Ευαγγελάτο, αφορά την αποτύπωση της παρουσίας του εθελοντισμού στην Ελλάδα. Ως εθελοντική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται η ελεύθερη προσφορά, δηλαδή χωρίς οικονομική ή άλλης μορφής αποζημίωση, του χρόνου, των δεξιοτήτων ή των υπηρεσιών ενός ατόμου για την εκτέλεση εργασιών, συνήθως προς όφελος άλλων, μιας κοινότητας ή μιας ομάδας ατόμων, ή για την επίτευξη ενός σκοπού.
Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό των εθελοντών τον τελευταίο χρόνο ανέρχεται στο 40,5%, ενώ όταν περιλαμβάνονται δραστηριότητες που αφορούν και προηγούμενα χρόνια, το ποσοστό ανέρχεται στο 66,3%, κάτι που, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, υποδηλώνει αυξημένη συμμετοχή σε βάθος χρόνου.
Αναλυτικότερα, το 35,3% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είχαν και στο παρελθόν και σήμερα εθελοντική δραστηριότητα, το 31% ότι είχαν μόνο στο παρελθόν εθελοντική δραστηριότητα και το 4,4% ότι έχουν σήμερα εθελοντική δραστηριότητα, αλλά όχι στο παρελθόν. Το 29,2% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι δεν συμμετείχαν ποτέ σε εθελοντική δραστηριότητα.
«Το εύρημα αυτό είναι σημαντικό, γιατί σε σχετικές συζητήσεις εικαζόταν ότι η εθελοντική δραστηριότητα στην Ελλάδα βρίσκεται στο 4% έως 10%, παρουσιάζοντας τη χώρα ως μία περίπτωση με χαμηλή εθελοντική συμμετοχή. Το 40,5% μάς τοποθετεί πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και λίγο πιο κάτω από τις ΗΠΑ», σχολίασε ο κ. Ευαγγελάτος.
Οργανισμοί μέσω των οποίων δραστηριοποιούνται οι εθελοντές
Ευρήματα προκύπτουν και για τους φορείς μέσω των οποίων προσφέρουν οι εθελοντές. Το μεγαλύτερο ποσοστό (38,8%) δραστηριοποιείται ή έχει δραστηριοποιηθεί μέσω κάποιας αναγνωρισμένης εθελοντικής οργάνωσης. Ακολουθούν οι άτυπες ομάδες (12,7%) και η δραστηριότητα εκτός οργανισμών (12,4% δήλωσε ότι δραστηριοποιείται «μόνος»). Έπονται οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί, όπως για παράδειγμα τα πανεπιστήμια (11,2%) και οι τοπικές κοινότητες (9,5%).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η δραστηριοποίηση μέσω εκπαιδευτικών οργανισμών συνολικά ανέρχεται στο 15,6%, εάν αθροιστούν οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί (11,2%) και η πρακτική άσκηση (4,4%).
Για τον κο Ευαγγελάτο, σημείο που προκάλεσε έκπληξη ήταν η χαμηλότερη, σε ποσοστό, δραστηριοποίηση μέσω Εκκλησίας και θρησκευτικών ιδρυμάτων (4%). «Το νούμερο αυτό ενδεχομένως να συνδέεται με περιορισμένη εμβέλεια της φιλανθρωπικής δραστηριότητας την περίοδο της έρευνας ή με περιορισμένη συμμετοχή στην έρευνα εθελοντών που δραστηριοποιούνται μέσω Εκκλησίας ή θρησκευτικών οργανώσεων», σχολίασε.
Επιπλέον, σύμφωνα με την έρευνα, η ενημέρωση του κοινού για εθελοντικές δράσεις γίνεται σε μεγάλο ποσοστό από τους ίδιους τους εθελοντικούς οργανισμούς (22%) και «από στόμα σε στόμα» (17,2%). Σημαντική είναι η συμβολή των εκπαιδευτικών οργανισμών (7,5%), ενώ αξιοπρόσεκτη είναι η παρουσία των κοινωνικών δικτύων στην ενημέρωση (κυρίως Instagram και Facebook), τα οποία, σύμφωνα με τα ευρήματα, υπερτερούν των κλασικών καναλιών ενημέρωσης (τηλεόραση, εφημερίδες, ραδιόφωνο).
Τι είδους εθελοντική δράση αναλαμβάνεται
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι εθελοντικές δράσεις επικεντρώνονται σε τομείς όπως η κοινωνική αλληλεγγύη, η προστασία του περιβάλλοντος (δασοπυρόσβεση και δασοπροστασία), η προστασία των ζώων, η υγεία, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός.
Αναλυτικά, τα ποσοστά των κατηγοριών εθελοντικών δράσεων έχουν ως εξής:
-
Φιλανθρωπική δραστηριότητα: 27,9%
-
Προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων: 15,6%
-
Πολιτιστικό έργο: 10,9%
-
Προστασία περιβάλλοντος: 10,5%
-
Πολιτική προστασία: 8,6%
-
Προστασία ζώων: 7,9%
-
Υποστήριξη εκπαίδευσης νεολαίας (πρόσκοποι/οδηγοί): 7,7%
Τα κίνητρα και οι αποτρεπτικοί παράγοντες
Τα βασικότερα κίνητρα που προωθούν τη συμμετοχή των πολιτών σε εθελοντικές δραστηριότητες είναι τέσσερα: (1) οι αξίες του εθελοντισμού (αλληλοβοήθεια, συμπόνοια και προσφορά στον συνάνθρωπο), (2) η ευκαιρία για μάθηση, απόκτηση εμπειρίας και προσωπική εξέλιξη, (3) το παράδειγμα άλλων (κοινωνικό πρότυπο) και (4) η ψυχολογική ικανοποίηση από τη συνεισφορά στο κοινό καλό.
Αντίθετα, οι σημαντικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες σχετίζονται με την έλλειψη ελεύθερου χρόνου, την περιορισμένη οικονομική δυνατότητα σε συνδυασμό με την απουσία ενδιαφέροντος για συγκεκριμένες δράσεις, την έλλειψη ενημέρωσης και εκπαίδευσης και αρνητικές εμπειρίες από ανεπαρκή οργάνωση δράσεων στο παρελθόν.
Οι γυναίκες εκπροσωπούν το 70% του δείγματος και οι άνδρες το 30%. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η πιο ενεργή ηλικιακή ομάδα είναι εκείνη των 40 έως 59 ετών, ενώ οι ηλικίες 30 έως 39 ετών εμφανίζουν χαμηλότερη συμμετοχή, πιθανώς λόγω επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων.
Λίγα λόγια για την έρευνα
Η μελέτη «Το προφίλ του Έλληνα εθελοντή 2025» υλοποιήθηκε από το Εργαστήριο Επιχειρησιακής Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με τη Humanity Greece και με την υποστήριξη της Motodynamics.
Ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2025 και βασίστηκε σε δείγμα 2.333 πολιτών από τέσσερις μεγάλες περιοχές (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Κρήτη). Επιπλέον, περιελάμβανε εις βάθος συνεντεύξεις με 32 στελέχη μεγάλων εθελοντικών οργανισμών.
Επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας ήταν ο Ανδρέας Ευαγγελάτος, ο οποίος σημείωσε ότι θα ήταν χρήσιμο να διενεργείται η έρευνα ανά έτος ή διετία, ώστε να παρακολουθούνται διακυμάνσεις δεικτών και να εξάγονται συμπεράσματα για τον εθελοντισμό και τη λειτουργία της κοινωνικής συνοχής.
Της Αθηνάς Καστρινάκη
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
