«Η διατήρηση της καλής στοματικής υγιεινής, η έγκαιρη αντιμετώπιση των οδοντικών προβλημάτων και η υποστήριξη ενός υγιούς στοματικού μικροβιώματος μπορεί να επηρεάσουν την υγεία του εγκεφάλου περισσότερο από όσο πιστεύαμε», παρατηρεί η Τζοάννα Λ’ Ερέ, ερευνήτρια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Έξετερ, στην εφημερίδα The Epoch Times.
Το μικροβίωμα του στόματος — η κοινότητα βακτηρίων, μυκήτων και ιών που ζουν στο στόμα μας — επηρεάζει την υγεία του εγκεφάλου με πολλούς τρόπους. Ορισμένα είδη μικροβίων συνδέονται με καλύτερη μνήμη και συγκέντρωση, ενώ άλλα με γνωστική έκπτωση και γενετικούς παράγοντες κινδύνου για άνοια.
Απλές, φθηνές συνήθειες όπως το βούρτσισμα, η χρήση οδοντικού νήματος και ακόμη και η διατροφή μας συντελούν στο να κλίνει η ζυγαριά προς όφελός μας.
Στοματική και γνωστική υγεία
Όταν η στοματική υγεία είναι υποβαθμισμένη, επιβλαβή βακτήρια εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος μέσω των ερεθισμένων ούλων μετά τη μάσηση ή το βούρτσισμα.
Η υπερβολική ανάπτυξη επιβλαβών βακτηρίων, γνωστή ως δυσβολία, μπορεί να προκληθεί από ασθένειες των ούλων ή τη χρήση αντιβιοτικών. Τα αντιβιοτικά είναι πιθανόν να προκαλέσουν δυσβολία, εξαλείφοντας τα ωφέλιμα βακτήρια μαζί με τα επιβλαβή. Η απώλεια των ωφέλιμων μικροβίων δημιουργεί χώρο για την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη επιβλαβών ή ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηρίων.
Ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα συνήθως απομακρύνει τα βακτήρια, αλλά οι ηλικιωμένοι με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να δυσκολεύονται να εξαλείψουν τα επιβλαβή βακτήρια. Με την πάροδο του χρόνου, τα βακτήρια και η φλεγμονή διαταράσσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, οδηγώντας σε νευροφλεγμονή, συσσώρευση τοξικών πρωτεϊνών (όπως η αμυλοειδής βήτα και η ταυ) και αλλαγές στα αιμοφόρα αγγεία, συνέπειες που συνδέονται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο η στοματική υγεία φαίνεται να επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου είναι μέσω της οδού νιτρικό άλας-νιτρίτης-μονοξείδιο του αζώτου. Τα ωφέλιμα βακτήρια του στόματος βοηθούν στη μετατροπή των νιτρικών αλάτων της διατροφής σε νιτρίτες, τους οποίους στη συνέχεια ο οργανισμός μετατρέπει σε μονοξείδιο του αζώτου, ένα μόριο απαραίτητο για τη ροή του αίματος, τη νευρική σηματοδότηση, την ανοσολογική άμυνα και τη μνήμη. Όσο μεγαλώνουμε, ο οργανισμός παράγει φυσιολογικά λιγότερο μονοξείδιο του αζώτου, γεγονός που συμβάλλει στη γνωστική έκπτωση.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο υποδηλώνει ότι η ανισορροπία στα βακτήρια του στόματος μπορεί να προηγείται της εμφάνισης της άνοιας. Η ενίσχυση των ωφέλιμων μικροβίων, όπως το Neisseria, που αυξάνουν την παραγωγή μονοξειδίου του αζώτου, και η μείωση των επιβλαβών, όπως το Prevotella, θα συνέβαλαν ενδεχομένως στην καλή υγεία του εγκεφάλου.
Κατ’ επέκταση, οι πρώιμες αλλαγές στο μικροβίωμα του στόματος μπορεί να λειτουργήσουν και ως προειδοποιητικά σημάδια γνωστικής έκπτωσης και να αποτελέσουν μια ευκαιρία για παρέμβαση πριν από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων άνοιας, δηλώνει η Λ’ Ερέ.
Τα πρώτα σημάδια
Πώς μπορείτε να καταλάβετε αν τα βακτήρια του στόματός σας επηρεάζουν τον εγκέφαλό σας;
Υπάρχουν μερικά προειδοποιητικά σημάδια, αναφέρει ο Έιντζελ Πλάνελς, διαιτολόγος-διατροφολόγος, στην Epoch Times. Χρόνια προβλήματα των ούλων, όπως ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα, επίμονη κακοσμία του στόματος, αιμορραγία ή υποχώρηση των ούλων και συχνές λοιμώξεις του στόματος, σηματοδοτούν μια ανισορροπία στο μικροβίωμα του στόματος. Αυτά είναι σημάδια ότι τα επιβλαβή βακτήρια μπορεί να έχουν πάρει τον έλεγχο.
Ορισμένοι οδοντίατροι και εξειδικευμένα εργαστήρια προσφέρουν πλέον εξετάσεις του μικροβιώματος του στόματος, οι οποίες μπορούν να ανιχνεύσουν την υπερβολική ανάπτυξη των επιβλαβών μικροβίων, παρατηρεί.
Συγκεκριμένα μοτίβα στα βακτήρια του στόματος, όπως τα υψηλά επίπεδα Prevotella intermedia, μπορεί επίσης να αποτελούν πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια για την εμφάνιση άνοιας. Μελέτη του 2020 διαπίστωσε ότι τα δείγματα σιέλου και οδοντικής πλάκας μπορούν να προσφέρουν απλές, μη επεμβατικές ενδείξεις για τη γνωστική υγεία ενός ατόμου.
Τέλος, οι λεπτές, ανεξήγητες γνωστικές αλλαγές, όπως η απώλεια μνήμης ή η διανοητική ομίχλη, σε συνδυασμό με την κακή στοματική υγεία, υποδηλώνουν μια βαθύτερη σύνδεση, επισημαίνει ο Πλάνελς.
Πώς να υποστηρίξετε ένα πιο υγιές στοματικό μικροβίωμα
«Η στόχευση του στοματικού μικροβιώματος θα μπορούσε να είναι ένας καλός τρόπος για την πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης», προτείνει η Λ’ Ερέ.
Αυτό ξεκινά με την καλή στοματική υγιεινή. Το τακτικό βούρτσισμα, η χρήση οδοντικού νήματος και οι οδοντιατρικές εξετάσεις συμβάλλουν σημαντικά στον έλεγχο των επιβλαβών βακτηρίων, σημειώνει.
Μελέτη του 2020 σημείωσε ότι αυτές οι απλές, καθημερινές συνήθειες σε συνδυασμό με τη θεραπεία των ασθενειών των ούλων, προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα και τη γνωστική υγεία και επιβραδύνουν την ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Η διατροφή είναι επίσης σημαντική. Καθώς η ζάχαρη και οι ραφιναρισμένος υδατάνθρακες τροφοδοτούν τα επιβλαβή βακτήρια, η αποφυγή τους βελτιώνει τη στοματική υγεία, δηλώνει ο Πλάνελς. Ταυτόχρονα, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών πλούσιων σε φυτικές ίνες βοηθά στην απομάκρυνση της στοματικής πλάκας και τροφοδοτεί τα ωφέλιμα βακτήρια.
Τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά και τα τεύτλα, που είναι πλούσια σε νιτρικά άλατα, υποστηρίζουν την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων που ενισχύουν το μονοξείδιο του αζώτου, αναφέρει η Λ’ Ερέ.
Τα τρόφιμα πλούσια σε πολυφαινόλες, όπως τα μούρα, το πράσινο τσάι και η μαύρη σοκολάτα, καταστέλλουν τα επιβλαβή βακτήρια, σύμφωνα με τον Πλάνελς. Επιπλέον, τα ζυμωμένα τρόφιμα, όπως το γιαούρτι, το κεφίρ και τα τουρσιά, ωφελούν τόσο το μικροβίωμα του εντέρου όσο και αυτό του στόματος, ενισχύοντας την ανοσολογική λειτουργία και τη μικροβιακή ποικιλομορφία.
Ο Πλάνελς συνιστά επίσης να παραμένετε καλά ενυδατωμένοι για να διατηρείτε την παραγωγή του σάλιου σε υψηλά επίπεδα καθώς περιέχει φυσικά αντιμικροβιακά συστατικά. Αποφύγετε το κάπνισμα και το αλκοόλ, τα οποία διαταράσσουν το μικροβίωμα. Η διαχείριση του στρες και ο καλός ύπνος είναι δύο ακόμη σημαντικοί παράγοντες, καθώς και τα δύο επηρεάζουν την ανοσία και τη στοματική υγεία.
«Και να θυμάστε, δεν είναι όλα τα βακτήρια κακά», προσθέτει. «Ένα υγιές μικροβίωμα του στόματος είναι ποικιλόμορφο. Τα στοματικά διαλύματα που περιέχουν ισχυρά αντισηπτικά, αλκοόλ ή σκληρά χημικά τείνουν να εξαλείφουν τόσο τα καλά όσο και τα κακά βακτήρια, διαταράσσοντας την ισορροπία.»
Τι γίνεται με τα γονίδια;
Έχει να κάνει μόνο με τη στοματική υγιεινή και τα βακτήρια ή έχουν λόγο και τα γονίδιά μας;
Η μελέτη της Λ’ Ερέ διαπίστωσε ότι τα άτομα με ήπια γνωστική δυσλειτουργία που έφεραν το γονίδιο APOE4 είχαν υψηλότερα επίπεδα επιβλαβών βακτηρίων του στόματος που συνδέονται με την άνοια.
«Τα γονίδιά μας μπορεί να παίζουν ρόλο στο να καθορίζουν ποια βακτήρια αναπτύσσονται στο στόμα μας και αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να επηρεάζει την υγεία του εγκεφάλου», αναφέρει η ερευνήτρια.
Δεν είναι ακόμη σαφές εάν το APOE4 μεταβάλλει άμεσα το περιβάλλον του στόματος ή εάν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης γενετικής επίδρασης στο μικροβίωμα, σημειώνει.
