Σύλληψη ηγουμένου Μονής Μεγάλου Σπηλαίου: Εκτενής έρευνα για αρχαιοκαπηλία

Το ιστορικό μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου χτισμένο στον απόκρημνο βράχο, ένα από τα σημαντικότερα ορθόδοξα προσκυνήματα της Ελλάδας.

Σε μία υπόθεση που έχει προκαλέσει σοκ στην τοπική κοινωνία και την Εκκλησία, ο ηγούμενος της ιστορικής Ιεράς Μονής Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα συνελήφθη από την Ελληνική Αστυνομία, κατηγορούμενος για απόπειρα παράνομης πώλησης πολύτιμων βυζαντινών κειμηλίων.

Μαζί του συνελήφθη ένας ακόμη μοναχός – ο βοηθός του ηγουμένου – καθώς και τέσσερις ιδιώτες, οι οποίοι φέρονται να συνεργούσαν στο σχέδιο πώλησης των θρησκευτικών θησαυρών. Σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία, ο ηγούμενος φέρεται να είχε συγκεντρώσει 17 βυζαντινές εικόνες και δύο παλαιά Ευαγγέλια (χρονολογίας 1737 και 1761) με σκοπό να τα πουλήσει αντί του ποσού των 200.000 ευρώ. Όλα τα παραπάνω αντικείμενα χαρακτηρίζονται ως ανεκτίμητης ιστορικής και θρησκευτικής αξίας και προστατεύονται ρητά από τη νομοθεσία περί αρχαιοτήτων.

Το περιστατικό: Λεπτομέρειες της επιχείρησης

Τα κατηγορούμενα πρόσωπα

Ο κεντρικός κατηγορούμενος είναι ο ηγούμενος π. Καλλίνικος, υπεύθυνος της Μονής Μεγάλου Σπηλαίου, καθώς και ο μοναχός π. Σεραφείμ. Συνολικά συνελήφθησαν έξι άτομα, συμπεριλαμβανομένων ενός ενεχυροδανειστή και της συζύγου του, ενός ιδιώτη που πουλούσε αρχαία νομίσματα, και ενός μεσάζοντα που έφερε σε επαφή το κύκλωμα με πιθανούς αγοραστές.

Τα προς πώληση κειμήλια

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το κύκλωμα επιχείρησε να πουλήσει:
• 17 βυζαντινές εικόνες μεγάλης ιστορικής αξίας
• 2 Ευαγγέλια χρονολογημένα στο 1737 και 1761
• Άλλα θρησκευτικά κειμήλια και αντικείμενα λατρείας

Το συνολικό ζητούμενο αντίτιμο ανερχόταν σε 200.000 ευρώ, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι τουλάχιστον μία από τις εικόνες είχε κλαπεί από τη Σπάρτη.

Η αστυνομική επιχείρηση

Η σύλληψη πραγματοποιήθηκε μετά από οργανωμένη επιχείρηση της ΕΛΑΣ, όπου γυναίκα αστυνομικός εμφανίστηκε ως δήθεν ενδιαφερόμενη αγοράστρια. Χρησιμοποιήθηκαν προσημειωμένα χαρτονομίσματα για την παγίδευση των κατηγορουμένων.

Η επιχείρηση διενεργήθηκε από τη Διεύθυνση Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος, υποδεικνύοντας τη σοβαρότητα του εγκλήματος.

Η ανταπόκριση της εκκλησιαστικής ιεραρχίας

Άμεση δράση του Μητροπολίτη

Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ.κ. Ιερώνυμος ανταποκρίθηκε άμεσα στο σκάνδαλο, θέτοντας τόσο τον ηγούμενο όσο και τον μοναχό σε αργία μέχρι να διαλευκανθεί η υπόθεση. Ο ίδιος ανέλαβε προσωρινά καθήκοντα ηγουμένου της Μονής.

Νέα διοικητική δομή

Στο ηγουμενοσυμβούλιο της Μονής ορίστηκαν:
• Ο μοναχός Βαρνάβας Βαδεβούλης
• Ο Γεώργιος Μπέσκος, Νομικός Σύμβουλος της Ιεράς Μητροπόλεως και Πρόεδρος του
Δικηγορικού Συλλόγου Αιγιαλείας [

Η ιστορική σημασία της Μονής Μεγάλου Σπηλαίου

Πρωτογενής ιστορική αξία

Η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου αποτελεί την αρχαιότερη ενεργή Μονή της Ελλάδας και τη δεύτερη παλαιότερη στον κόσμο, μετά τη Μονή Σινά. Ιδρύθηκε το 362 μ.Χ. από τους Θεσσαλονικείς μοναχούς Συμεών και Θεόδωρο.

Ρόλος στην ελληνική Επανάσταση

Κατά την Επανάσταση του 1821, η Μονή αποτέλεσε φάρο της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, καθώς και κέντρο αντίστασης κατά των κατακτητών. Το σημαντικότερο γεγονός ήταν η απόκρουση της επέλασης του Ιμπραήμ τον Ιούνιο του 1827.

Περιπέτειες και καταστροφές

Η Μονή έχει καταστραφεί τέσσερις φορές από πυρκαγιές (840, 1400, 1640, 1934), αλλά η Αγία Εικόνα διασώζεται πάντοτε με θαυμαστό τρόπο

Το ευρύτερο φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας στην Ελλάδα

Νομοθετικό πλαίσιο προστασίας

Η προστασία των πολιτιστικών αγαθών διέπεται από τον Νόμο 3028/2002, που προβλέπει αυστηρές ποινές για την αρχαιοκαπηλία. Οι ποινές κυμαίνονται από φυλάκιση μέχρι κάθειρξη 10 ετών, ιδιαίτερα όταν τα εγκλήματα διαπράττονται κατά επάγγελμα ή στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης.

Ιστορικά προηγούμενα

Παρόμοια περιστατικά έχουν καταγραφεί στο παρελθόν σε ελληνικά μοναστήρια. Ενδεικτικά:
• Το 1973, σημειώθηκε διπλή δολοφονία στη Μονή Αγίων Θεοδώρων Αροανίας Καλαβρύτων
από αρχαιοκάπηλους
• Κλοπές από τη Μονή Εικοσιφοινίσσης από Βούλγαρους το 1917
• Κλοπή εικόνας του Αγίου Νικολάου από μονή στη Λευκάδα το 1969

Επιπτώσεις και συνέπειες

Έλεγχος του Υπουργείου Πολιτισμού

Μετά την επιχείρηση της ΕΛΑΣ, έλεγχο για τα ευρήματα και την αξία τους διεξάγει το Υπουργείο Πολιτισμού. Αστυνομικές πηγές εκτιμούν ότι ο τελικός απολογισμός των κειμηλίων που έχουν εξαφανιστεί από τη Μονή θα είναι μεγάλος.

Διεθνείς διαστάσεις

Το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας έχει διεθνείς διαστάσεις. Το FBI εκτιμά ότι η παράνομη διακίνηση έργων τέχνης αποφέρει διεθνώς άνω των 6 δισ. δολαρίων. Η Ελλάδα αποτελεί πόλο έλξης για αρχαιοκάπηλους, καθώς οι λάτρεις των βυζαντινών εικόνων και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού θεωρούνται από τους πιο παθιασμένους συλλέκτες.

Πρόληψη και προστασία

Σύγχρονα συστήματα ασφαλείας

Η υπόθεση αναδεικνύει την ανάγκη για βελτιωμένα συστήματα ασφαλείας στα μοναστήρια και την ψηφιακή καταγραφή των κειμηλίων. Η εκκλησιαστική κοινότητα καλείται να εφαρμόσει σύγχρονες μεθόδους φύλαξης και τεκμηρίωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Εκπαιδευτικές δράσεις

Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει αναπτύξει εκπαιδευτικά προγράμματα ευαισθητοποίησης για την
προστασία των πολιτιστικών αγαθών, με τίτλο «Κλεμμένες αρχαιότητες, λαοί χωρίς μνήμη».