Από τις πέντε αισθήσεις, πιστεύεται ότι η όσφρηση είναι η πιο δυνατή ώστε να μας μεταφέρει πίσω στον χρόνο. Η μηλόπιτα της γιαγιάς, μια καλοκαιρινή φωτιά, την κολόνια ενός πρώην.
Αλλά η επίδραση των οσμών δεν προκαλεί απλώς μια νοσταλγική ανάμνηση. Οι μυρωδιές έχουν επίσης επακόλουθες επιδράσεις στον οργανισμό.
Τα αρώματα χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια από πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Για παράδειγμα, στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική (TCM), αρωματικά βότανα όπως η Murraya και η Elsholtzia χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιετίες για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων.
Και υπάρχουν περισσότερες από 200 αναφορές σε αρώματα στη Βίβλο- όπως ότι ο Ιησούς έλαβε ως δώρο λιβάνι.
Ωστόσο, τον 20ό αιώνα, η εξέλιξη των αρωμάτων πήρε δραματική τροπή. Η βιομηχανία των αρωμάτων αντί να χρησιμοποιεί φυτικά συστατικά, στράφηκε σε συνθετικές, εργαστηριακές μορφές αρωμάτων.
Δυστυχώς, αυτή η εξέλιξη επιφέρει κάποιες απρόβλεπτες συνέπειες για την υγεία, οι οποίες επηρεάζουν όχι μόνο εμάς αλλά και τους απογόνους μας.
Πώς τα αρώματα διαταράσσουν τις ορμόνες
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Medical Hypotheses, πολλά συστατικά αρωμάτων έχει αποδειχθεί ότι διαταράσσουν την υγιή ισορροπία των ορμονών. Αυτές οι ενώσεις είναι χημικές ουσίες που προκαλούν ενδοκρινικές διαταραχές (EDCs), επειδή μιμούνται τις φυσικές ορμόνες και, ως εκ τούτου, δυσρυθμίζουν το ευαίσθητο ενδοκρινικό σύστημα του οργανισμού.
«Αυτό αποτελεί πρόβλημα επειδή το σώμα μας δεν μπορεί να διακρίνει μεταξύ των φυσικών και των συνθετικών ορμονών», εξήγησε η Janet Nudelman, διευθύντρια εκστρατείας για ασφαλή καλλυντικά για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού (Campaign for Safe Cosmetics for Breast Cancer Prevention Partners).
Όταν ανάβουμε ένα κερί, βάζουμε μακιγιάζ, ψεκάζουμε ένα άρωμα ή χρησιμοποιούμε απορρυπαντικό πλυντηρίου, απελευθερώνονται EDCs (Ενδροκρινικοί διαταράκτες), που προκαλούν ορμονική ανισορροπία.
«Ανάλογα με τη χρονική στιγμή της έκθεσης, οι EDCs μπορούν να συμβάλουν στην πρώιμη εφηβεία, να προκαλέσουν αναπαραγωγικές ή αναπτυξιακές βλάβες και να αυξήσουν επίσης τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού», δήλωσε η ίδια στην Epoch Times.
Πολλαπλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι EDCs, όπως οι φθαλικές ενώσεις, ένα κοινό συστατικό των συνθετικών αρωμάτων, επηρεάζουν τη γονιμότητα και συνδέονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Άλλες πιθανές βλάβες για την υγεία
Σε μια δανική μελέτη, οι ερευνητές υπέθεσαν ότι το φθαλικό διβουτύλιο -ένας τύπος φθαλικού εστέρα που χρησιμοποιείται σε πολλά καλλυντικά προϊόντα και χημικά φάρμακα, αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού στις γυναίκες.
Σε αυτή την επιδημιολογική ανασκόπηση, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού αυξήθηκε κατά δύο φορές για τις γυναίκες που έπαιρναν φάρμακα που περιείχαν αυτόν τον φθαλικό εστέρα.
Η έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Medical Hypotheses δείχνει ότι οι EDCs, όπως οι φθαλικές ενώσεις και τα parabens, διεισδύουν στην κυκλοφορία του αίματος μέσω του δέρματος, διαταράσσοντας την ενδοκρινική ομοιόσταση και αυξάνοντας την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.
Μεγάλος όγκος δεδομένων δείχνει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των EDCs και των αποβολών, των πρόωρων γεννήσεων και των αναπτυξιακών ανωμαλιών, σύμφωνα με ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Public Health.
Στην ανασκόπηση, οι ερευνητές που ανέλυσαν τις επιδράσεις διαφόρων φθαλικών ενώσεων στα μωρά μέσα στη μήτρα και διαπίστωσαν «σημαντικές ενδείξεις ότι η προγεννητική έκθεση σε φθαλικούς εστέρες έχει ως αποτέλεσμα ανώμαλη εμβρυϊκή ανάπτυξη και δυσμενή περιγεννητική έκβαση».
Η ίδια μετα-ανάλυση έδειξε επίσης ότι η έκθεση της μητέρας σε φθαλικούς εστέρες συσχετίστηκε με χαμηλότερο βάρος γέννησης και υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας στα αναπτυσσόμενα παιδιά – γεγονός που υποδηλώνει ότι η έκθεση της μητέρας σε φθαλικούς εστέρες επηρεάζει όχι μόνο την εμβρυϊκή ανάπτυξη αλλά και την εφηβική ανάπτυξη των απογόνων της.
Ένα άλλο συστατικό που χρησιμοποιείται συχνά σε διάφορα αρώματα ως χρωστικός παράγοντας είναι το στυρένιο, το οποίο το Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών και το Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας (pdf) καταγράφει ως χημική ουσία που «αναμένεται εύλογα να είναι καρκινογόνος για τον άνθρωπο».
Άλλα συστατικά αρωμάτων περιλαμβάνουν την καμφορά, μια νευροτοξίνη, τη λιναλοόλη, μια χημική ουσία γνωστή για την πρόκληση αναπνευστικών επιπλοκών (pdf)- και το βενζοϊκό οξύ, μια ένωση που επηρεάζει αρνητικά το κεντρικό νευρικό σύστημα.
Οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν λαμβάνουν αποφασιστικά μέτρα
Αν και υπάρχουν όλο και περισσότερα στοιχεία κατά της ασφάλειας αυτών των χημικών ουσιών, οι κυβερνητικοί οργανισμοί που επιβλέπουν την έγκριση της χρήσης και πώλησης αυτών των χημικών ουσιών δεν έχουν λάβει αποφασιστικά μέτρα κατά της χημικών βιομηχανιών.
Το 2022, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) περιόρισε ορισμένες φθαλικές ενώσεις που χρησιμοποιούνται στις συσκευασίες τροφίμων. Όμως, ο οργανισμός σταμάτησε να απαγορεύει όλες τις φθαλικές ενώσεις, λέγοντας ότι χρειάζεται περισσότερα στοιχεία από τους αιτούντες για να θεσπίσει μια συνολική απαγόρευση των φθαλικών ενώσεων.
«Ο FDA και η EPA υστερούν σε σχέση με πολλές χώρες όσον αφορά τους κανονισμούς για τα καταναλωτικά προϊόντα», δήλωσε ο Homer Swei, ανώτερος αντιπρόεδρος της Environmental Working Group (EWG). «Η ΕΕ, ο Καναδάς και η Ιαπωνία έχουν αυστηρότερους κανονισμούς», δήλωσε στην Epoch Times.
Κάθε χρόνο, οι εταιρείες χημικών ρίχνουν εκατομμύρια δολάρια στο lobbying (άσκηση παρασκηνιακής πολιτικής πίεσης), μια πρακτική που οι επικριτές λένε ότι διατηρεί ακατάλληλη επιρροή στις ρυθμιστικές υπηρεσίες και στους εκλεγμένους νομοθέτες.
«Οι εμπορικές ενώσεις της χημικής βιομηχανίας και της συμβατικής βιομηχανίας καλλυντικών θα μας έκαναν να πιστέψουμε ότι η υψηλή δόση κάνει το δηλητήριο και ότι το κοινό δεν χρειάζεται να ανησυχεί για μια μικρή ποσότητα μιας χημικής ουσίας που περιέχει ένα αφρόλουτρο ή ένα παιδικό σαμπουάν που προκαλεί καρκίνο», δήλωσε ο Nudelman.
«Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι κανένας από εμάς δεν ζει σε μια φούσκα, και είμαστε εκτεθειμένοι, και επανεκτιθέμενοι, σε χημικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο -και τοξικές χημικές ουσίες που διαταράσσουν τις ορμόνες- από τη στιγμή που ξυπνάμε το πρωί μέχρι να πάμε για ύπνο το βράδυ», δήλωσε.
Φυσικού έναντι συνθετικού αρώματος
Τα φυσικά αρώματα παρασκευάζονται με βοτανικά συστατικά που βρίσκονται στη φύση, αλλά τα συνθετικά αρώματα παρασκευάζονται από χημικές ουσίες που παράγονται από τον άνθρωπο.
Ωστόσο, αυτό υπεραπλουστεύει την πλήρη ιστορία των φυσικών και συνθετικών αρωμάτων.
Οι εταιρείες που περιλαμβάνουν αρώματα στα προϊόντα τους δεν υποχρεούνται να αναφέρουν τα συστατικά που χρησιμοποιούνται για τη σύνθεση του αρώματος. Αντ’ αυτού, οι καταναλωτές βλέπουν “άρωμα” ή “φυσικό άρωμα”, παρόλο που και τα δύο περιέχουν δεκάδες συστατικά.
Όταν βλέπουμε “άρωμα” σε μια ετικέτα, αυτό υπονοεί ότι πολλά από τα συστατικά που χρησιμοποιούνται είναι συνθετικής προέλευσης. Το “φυσικό άρωμα” αποκλείει τις σκληρές χημικές ουσίες όπως οι φθαλικές ενώσεις, αλλά εξακολουθεί να περνάει από τη βιομηχανική διαδικασία παραγωγής.
«”Φυσικό” δεν είναι ένας ρυθμιζόμενος όρος για τα αρώματα, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη σύγκριση των “φυσικών αρωμάτων” μεταξύ των εμπορικών σημάτων. Το “φυσικό” επικοινωνεί από πού προέρχεται, αλλά όχι πώς γίνεται η επεξεργασία, η ποιότητα/βαθμός του ή οι δοκιμές», δήλωσε ο Swei.
Πολλά συστατικά που βρίσκονται σε “φυσικά” αρώματα, όπως η πουλεγόνη, το μυρσένιο και το lilial, έχει αποδειχθεί ότι προκαλούν ανησυχητικές επιπλοκές στην υγεία, όπως ο καρκίνος. Το lilial, μια εξαιρετικά αλλεργιογόνος χημική ουσία που προκαλεί αναπαραγωγικές βλάβες, έχει απαγορευτεί στην Ευρώπη.
Λόγω της ασάφειας που περιβάλλει τα συστατικά των αρωμάτων, ο Swei ενθαρρύνει τους καταναλωτές να αναζητούν συγκεκριμένα συστατικά αρωμάτων από προϊόντα και μάρκες που αποκαλύπτουν τα συστατικά των αρωμάτων τους.
Η πανταχού παρούσα παρουσία των αρωμάτων
Ο αντίκτυπος των αρωμάτων δεν επηρεάζει μόνο τους λάτρεις των αρωμάτων και της κολώνιας αλλά και ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων, δεδομένου ότι εφαρμόζονται στα περισσότερα προϊόντα οικιακού καθαρισμού και προσωπικής φροντίδας.
Η Suzi Swope, αισθητικός που εξειδικεύεται στα αρώματα και ιδρύτρια του blog για την υγεία και τον τρόπο ζωής “Gurl Gone Green”, θεωρεί υπερβολική την κανονικότητα της ύπαρξης πολυάριθμων αρωμάτων που πλαισιώνουν την καθημερινότητά μας.
«Αν έχετε συνεχώς ανάγκη να έχετε αρωματισμένα πράγματα, θα έκανα ένα βήμα πίσω και θα αναρωτιόμουν πότε ήταν η τελευταία φορά που απλά δεν μυρίσατε τίποτα. Μόνο καθαρό, φρέσκο αέρα», δήλωσε στην Epoch Times.
«Τα αρώματα δεν αφαιρούν τη μυρωδιά- καλύπτουν τις καθημερινές μυρωδιές και τις οσμές που συνθέτουν τη ζωή όπως την ξέρουμε. Ποιος θέλει να περνάει τη ζωή του με μια μάσκα;
«Ξέρω ότι οι πρόγονοί μας δεν είχαν το Glade, αλλά είχαν τη φύση – με όλες τις μυρωδιές της, τα φρέσκα λουλούδια και τα μπαχαρικά. Η επιστροφή στη φύση είναι ότι πιο “φυσιολογικό” θα μπορούσε κανείς να φανταστεί, όμως ο τρόπος ζωής μας δεν το δείχνει», πρόσθεσε.
Του Vance Voetberg
