Η Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή της Αντίστασης του Ιράν (NCRI), βασική ομάδα της ιρανικής αντιπολίτευσης προχώρησε την Τρίτη σε σοβαρές καταγγελίες κατά του καθεστώτος της Τεχεράνης, υποστηρίζοντας ότι έχει αναπτύξει ένα «πολύ πιο εξελιγμένο» σχέδιο για την επιβίωση μυστικού πυρηνικού προγράμματος όπλων. Οι αποκαλύψεις έγιναν από τον αναπληρωτή διευθυντή του NCRI, Αλιρεζά Τζαφαρζαντέχ, σε συνέντευξη Τύπου στην Ουάσιγκτον, την ίδια στιγμή που στη Βιέννη συνεδρίαζε το διοικητικό συμβούλιο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) με αντικείμενο και το πυρηνικό ζήτημα του Ιράν.
Σύμφωνα με τον Τζαφαρζαντέχ, το αποκαλούμενο «σχέδιο Kavir» είναι «πολύ πιο εξελιγμένο» σε σύγκριση με προηγούμενα προγράμματα, με στόχο τη διατήρηση και περαιτέρω ανάπτυξη του μυστικού πυρηνικού οπλοστασίου της χώρας, μακριά από τα μάτια των διεθνών επιθεωρητών. Η παρουσίαση συνοδεύτηκε από χάρτη του Ιράν, στον οποίο ο υπεύθυνος του NCRI επεσήμανε ύποπτες τοποθεσίες, επικαλούμενος πληροφορίες των δικτύων πληροφόρησης της οργάνωσης εντός της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
«Το απολυταρχικό καθεστώς της Τεχεράνης επιδιώκει, μέσω του σχεδίου Kavir, να παρακάμψει επιτυχώς τις διεθνείς επιθεωρήσεις και να διασφαλίσει την επιχειρησιακή συνέχεια του στρατιωτικού του πυρηνικού προγράμματος», δήλωσε ο Τζαφαρζαντέχ, υποστηρίζοντας ότι το πρόγραμμα κινείται σε πολύ υψηλότερο επίπεδο οργάνωσης και κάλυψης σε σχέση με το παρελθόν.
Οι καταγγελίες του NCRI έρχονται ενώ το διοικητικό συμβούλιο της IAEA συζητά στη Βιέννη εάν θα προχωρήσει σε επίσημη επίπληξη κατά του Ιράν για τη συνεχιζόμενη μη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις των επιθεωρητών. Πιθανή τέτοια απόφαση θα μπορούσε να οδηγήσει την υπόθεση εκ νέου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, επαναφέροντας στο προσκήνιο το θέμα της επιβολής κυρώσεων εις βάρος της Τεχεράνης.
Σε πρόσφατη τοποθέτησή του, ο γενικός διευθυντής της IAEA εξέφρασε «βαθιές ανησυχίες» για τις συνεχιζόμενες δραστηριότητες του Ιράν στον πυρηνικό τομέα και την ανεπαρκή συνεργασία με τους διεθνείς επιθεωρητές. Η στάση του ιρανικού καθεστώτος χαρακτηρίζεται από μόνιμη άρνηση διάθεσης στοιχείων και περιορισμένη πρόσβαση σε πολλές πυρηνικές εγκαταστάσεις, γεγονός που εντείνει τις αμφιβολίες για τον αποκλειστικά ειρηνικό χαρακτήρα του προγράμματος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το NCRI έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο τα προηγούμενα χρόνια στις αποκαλύψεις ύπαρξης μυστικών πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν, συμβάλλοντας στην αύξηση της διεθνούς πίεσης προς την κυβέρνηση της Τεχεράνης.
Η επίδραση των νέων καταγγελιών παρατηρείται ήδη σε σημαντικούς διεθνείς οργανισμούς και κυβερνήσεις. Κράτη όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η ΕΕ αλλά και το Ισραήλ τείνουν να αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη ανησυχία κάθε ένδειξη επανεκκίνησης ή κορύφωσης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Η σχετική δυσπιστία έναντι των διαβεβαιώσεων της Τεχεράνης ενισχύεται από τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης και την ιστορική εμπειρία περιορισμένης συνεργασίας του Ιράν με διεθνείς φορείς.
Ταυτόχρονα, η δημόσια αναφορά για το σχέδιο Kavir προσφέρει νέα επιχειρήματα σε όσους πιέζουν για πιο αυστηρές κυρώσεις αλλά και σε όσους στηρίζουν μια νέα διπλωματική πρωτοβουλία προς επίτευξη σταθερού πυρηνικού συμβιβασμού.
Η συγκυρία των καταγγελιών καταδεικνύει την κρισιμότητα της στιγμής καθώς το ιρανικό πυρηνικό ζήτημα επανέρχεται δυναμικά ως παράγοντας αποσταθεροποίησης στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής. Τυχόν απόφαση του IAEA να παραπέμψει το ζήτημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας θα μπορούσε να επαναφέρει το Ιράν στο επίκεντρο διεθνών πιέσεων και να δημιουργήσει νέα δεδομένα για τις ισορροπίες ασφαλείας στην ευρύτερη περιοχή. Από την πλευρά του, το καθεστώς της Τεχεράνης επιδιώκει και πάλι να εμφανίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα ως ειρηνικού σκοπού, αποδίδοντας τις καταγγελίες της αντιπολίτευσης σε «πολιτικά κίνητρα» και αναζωπυρώνοντας τη ρητορική περί δυτικής επιθετικότητας.
Οι εξελίξεις το επόμενο διάστημα θα κριθούν σε διπλωματικό επίπεδο, με τα ενδιαφερόμενα μέρη να σταθμίζουν τα ενδεχόμενα σενάρια, από την εφαρμογή νέων κυρώσεων έως τη διαπραγμάτευση νέων όρων και εγγυήσεων για το ιρανικό πρόγραμμα.
Συνοψίζοντας, η δημόσια ανάδειξη του «πολύ πιο εξελιγμένου» σχεδίου Kavir από το NCRI αναδεικνύει τη διαρκή ένταση γύρω από το πυρηνικό ζήτημα του Ιράν και επαναφέρει στο προσκήνιο τις απαραίτητες ισορροπίες μεταξύ διεθνούς ασφάλειας και διπλωματικής προσέγγισης, σε μία ιδιαίτερα ταραχώδη περίοδο για τη Μέση Ανατολή.
