Σχολιασμός
Απροσδόκητες, για ορισμένους ίσως ακόμη και «σοκαριστικές», εξελίξεις σημειώθηκαν στην Τουρκία στις 12 Μαΐου, όταν το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) ανακοίνωσε την απόφασή του να διαλυθεί και να καταθέσει τα όπλα. Η απόφαση αυτή φέρεται να σηματοδοτεί το τέλος μιας ένοπλης εκστρατείας κατά της τουρκικής κυβέρνησης, η οποία ξεκίνησε στις 15 Αυγούστου 1984 και κόστισε τη ζωή περισσότερων από 40.000 ανθρώπων.
Έκκληση για κατάπαυση του πυρός
Όπως ανέφερε σχετικό άρθρο του SOFX στις 13 Μαΐου, η απόφαση ελήφθη έπειτα από παρότρυνση του ηγέτη του PKK, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ο οποίος εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης σε νησί κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Ήδη από τον Μάρτιο, το PKK είχε κηρύξει μονομερή κατάπαυση του πυρός ανταποκρινόμενο στο σχετικό κάλεσμα. Στην ανακοίνωσή του για τη διάλυση, ο οργανισμός – που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατικός από την Τουρκία, την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ – φέρεται να δήλωσε ότι «ολοκλήρωσε την ιστορική του αποστολή» και ότι θα «τερματίσει τη μέθοδο του ένοπλου αγώνα». Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, το κουρδικό ζήτημα μπορεί πλέον να επιλυθεί «μέσω της δημοκρατικής πολιτικής».
Αντιδράσεις από Ερντογάν και τη διεθνή κοινότητα
Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, φέρεται να χαιρέτισε την ανακοίνωση χαρακτηρίζοντάς την ως «σημαντικό ορόσημο» για μια Τουρκία απαλλαγμένη από την τρομοκρατία και σημείωσε ότι η εξέλιξη αυτή ανοίγει τον δρόμο για ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών και της πολιτικής σταθερότητας. Παρατηρητές, ωστόσο, επεσήμαναν ότι η έννοια της «ενίσχυσης των δημοκρατικών διαδικασιών» από τον ίδιο τον Ερντογάν, ο οποίος έχει συχνά κατηγορηθεί για αυταρχική διακυβέρνηση, ενδέχεται να εγείρει επιφυλάξεις.
Στο ίδιο άρθρο του SOFX αναφέρεται ότι ο ΟΗΕ χαρακτήρισε την εξέλιξη «βήμα προς την ειρήνη», ενώ το υπουργείο Εξωτερικών της Συρίας έκανε λόγο για μια «καθοριστική στιγμή» υπέρ της περιφερειακής σταθερότητας.
Τρομοκράτες ή μαχητές της ελευθερίας;
Το PKK εξακολουθεί να συμπεριλαμβάνεται στις λίστες τρομοκρατικών οργανώσεων τόσο από την Τουρκία όσο και από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η διαμάχη γύρω από αυτόν τον χαρακτηρισμό παραμένει ζωντανή. Ορισμένοι σχολιάζουν ότι «αυτός που θεωρείται τρομοκράτης από κάποιους, για άλλους αγωνίζεται για την ελευθερία», επισημαίνοντας ότι το PKK ενδεχομένως να αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της ρητορικής ασάφειας.
Υπενθυμίζεται ότι το 2008 και το 2018, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε κρίνει πως ο χαρακτηρισμός του PKK ως τρομοκρατικής οργάνωσης έγινε χωρίς τη δέουσα διαδικασία. Παρ’ όλα αυτά, η ΕΕ εξακολούθησε να διατηρεί τον εν λόγω χαρακτηρισμό.
Αίσθηση προκαλεί επίσης το γεγονός ότι το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών διατηρεί το PKK στη λίστα των ξένων τρομοκρατικών οργανώσεων, από τον Οκτώβριο του 1997. Αυτό έρχεται σε αντίθεση, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, με τη διαχρονική συνεργασία των ΗΠΑ με τους Ιρακινούς Κούρδους – όπως αυτή εκφράστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ το 2003, με τη συνεργασία με τις κουρδικές δυνάμεις πεσμεργκά (κουρδικές παραστρατιωτικές δυνάμεις του Κουρδιστάν του Ιράκ) για την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν. Ωστόσο, δεδομένου ότι η Τουρκία παραμένει, έστω και με εντάσεις, σύμμαχος των ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, η στάση της Ουάσιγκτον ίσως δεν είναι τελικά τόσο παράδοξη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, αν και το PKK ξεκίνησε ως ένοπλο κίνημα με στόχο την ανεξαρτησία των Κούρδων, με την πάροδο των ετών μετέβαλε τους στόχους του, επιδιώκοντας κυρίως ευρύτερη αυτονομία και περισσότερα δικαιώματα για τους Κούρδους της Τουρκίας, οι οποίοι υπολογίζεται ότι αποτελούν περίπου το 20% του πληθυσμού της χώρας.
Ιστορικά προηγούμενα
Σχολιαστές σημειώνουν ότι η τελευταία φορά που μια μεγάλη αντάρτικη οργάνωση ανακοίνωσε αιφνιδίως τη διάλυσή της μετά από μακροχρόνια σύγκρουση ήταν τον Μάιο του 2009, όταν οι Liberation Tigers of Tamil Eelam (LTTE) (Τίγρεις για την Απελευθέρωση του Ταμίλ Ιλάμ), γνωστοί και ως Tamil Tigers, παραδόθηκαν επίσημα στον στρατό της Σρι Λάνκα και την κυβέρνηση σιναλεζικής πλειοψηφίας, τερματίζοντας τον εμφύλιο πόλεμο που μαινόταν στη χώρα από τον Ιούλιο του 1983 – δηλαδή λίγο περισσότερο από έναν χρόνο πριν ξεκινήσει η ένοπλη δράση του PKK.
Ένα ακόμη σχετικό ιστορικό παράδειγμα είναι η Good Friday Agreement (Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής), γνωστή και ως Belfast Agreement (Συμφωνία του Μπελφαστ), που υπογράφηκε στις 10 Απριλίου 1998 και έθεσε επίσημα τέλος στη σύγκρουση στη Βόρεια Ιρλανδία μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και του Provisional Irish Republican Army (PIRA) (Προσωρινός Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός), γνωστού και ως Provos. Αν και δεν χρησιμοποιείται ο όρος «παράδοση» για να περιγράψει τη συναίνεση της στη συμφωνία, το γεγονός παραμένει ότι η οργάνωση ανακοίνωσε τον Ιούλιο του 2005 τον τερματισμό της ένοπλης δράσης της, ενώ η πολιτική της πτέρυγα, Σιν Φέιν, παραμένει ενεργή μέχρι σήμερα.
Το επόμενο βήμα
Παραμένει ασαφές εάν – και ποιο – αντάλλαγμα ενδέχεται να λάβει ο Οτσαλάν, ο οποίος εκτίει την ποινή του από το 1999, και οι υποστηρικτές του για την απόφαση αυτή, αν και υπάρχουν εικασίες περί πιθανής απονομής χάριτος ή ακόμα και αναστολής της ποινής του, εφόσον ο Ερντογάν επιλέξει να προβεί σε μια τέτοια κίνηση.
Μένει να φανεί εάν η ειρήνη μεταξύ τουρκικού κράτους και κουρδικού πληθυσμού – αν μπορεί ήδη να χρησιμοποιηθεί αυτός ο όρος – θα εδραιωθεί με την πάροδο του χρόνου, όπως συνέβη σε περιπτώσεις όπως η Σρι Λάνκα ή η Βόρεια Ιρλανδία. «Με τη θέληση του Θεού», όπως ενδέχεται να πουν ορισμένοι.
Του Christian D. Orr
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας The Epoch Times.
