Με εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε την 1η Μαΐου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανακοίνωσε τη σύσταση της Επιτροπής Θρησκευτικής Ελευθερίας, με στόχο –όπως αναφέρεται από τον Λευκό Οίκο– «την προστασία και προώθηση της θεμελιώδους αρχής της θρησκευτικής ελευθερίας που διέπει τις Ηνωμένες Πολιτείες από την ίδρυσή τους».
Στο διάταγμα τονίζεται ότι οι Αμερικανοί «χρειάζεται να εξοικειωθούν εκ νέου με το εξαιρετικό πείραμα θρησκευτικής ελευθερίας της χώρας, ώστε να διαφυλαχθεί απέναντι στις σύγχρονες απειλές».
Η Επιτροπή καλείται να καταρτίσει μια εμπεριστατωμένη έκθεση σχετικά με την ιστορία της θρησκευτικής ελευθερίας στις ΗΠΑ, να εντοπίσει τις απειλές που αντιμετωπίζει σήμερα και να διαμορφώσει προτάσεις για την προστασία της.
Κατά τη διάρκεια σχετικής εκδήλωσης, ο Τραμπ δήλωσε ότι «η θρησκεία επιστρέφει στη χώρα» και χαρακτήρισε το γεγονός «μεγάλη υπόθεση». Ο πρόεδρος της Επιτροπής είναι ο αναπληρωτής κυβερνήτης του Τέξας, Νταν Πάτρικ, ο οποίος εξέφρασε την τιμή του για την ανάληψη της θέσης και υπογράμμισε τη βούλησή του να συμβάλει στην εκπλήρωση της «σημαντικής αποστολής του προέδρου για τη διατήρηση και ενίσχυση της θρησκευτικής ελευθερίας».
Τα μέλη της επιτροπής περιλαμβάνουν θρησκευτικούς ηγέτες, νομικούς εμπειρογνώμονες και δημόσια πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένου του Δρος Μπεν Κάρσον ως αντιπροέδρου. Ο Κάρσον ήταν υπουργός Στέγασης και Αστικής Ανάπτυξης κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ.
Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο που συνοδεύει το εκτελεστικό διάταγμα, η Επιτροπή θα επικεντρωθεί σε ζητήματα όπως τα γονεϊκά δικαιώματα στη θρησκευτική εκπαίδευση, η ελευθερία επιλογής σχολείου, η προστασία της συνείδησης, οι επιθέσεις σε χώρους λατρείας, η ελευθερία έκφρασης για θρησκευτικούς φορείς και η θεσμική αυτονομία. Επιπλέον, θα εξεταστούν ειδικά ζητήματα όπως οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί και η εθελοντική προσευχή σε δημόσια σχολεία.
Προηγούμενες πρωτοβουλίες
Η ίδρυση της νέας Επιτροπής έρχεται σε συνέχεια του διατάγματος του Φεβρουαρίου, με το οποίο συστάθηκε η Ομάδα Δράσης για την Εξάλειψη της Μεροληψίας κατά των Χριστιανών. Η ομάδα, η οποία συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 22 Απριλίου υπό την καθοδήγηση της υπουργού Δικαιοσύνης Παμ Μπόντι, συγκροτήθηκε με αποστολή την καταπολέμηση της «εργαλειοποίησης της κυβέρνησης» και της «παράνομης στοχοποίησης των Χριστιανών». Σύμφωνα με τις δηλώσεις των μελών της ομάδας, παρουσιάστηκαν περιπτώσεις όπου θεωρείται ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν στοχοποίησε πολίτες για τα θρησκευτικά τους πιστεύω.
Σημειώνεται ότι το 2018, κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ είχε ήδη συστήσει την Ομάδα Εργασίας για τη Θρησκευτική Ελευθερία στο υπουργείο Δικαιοσύνης, με επικεφαλής τον τότε υπουργό Τζεφ Σέσσιονς, η οποία ασχολήθηκε με νομικά και πολιτικά ζητήματα που σχετίζονται με τη θρησκευτική ελευθερία.
Ιστορικά, μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες της εκτελεστικής εξουσίας στις ΗΠΑ σε θέματα θρησκείας ανάγεται στη δεκαετία του 1940, όταν ο πρόεδρος Φράνκλιν Ρούσβελτ ενίσχυσε τον ρόλο των στρατιωτικών ιερέων, επιτρέποντας τη συμμετοχή κληρικών διαφόρων θρησκειών. Σε επιστολή του το 1934, ο Ρούσβελτ τόνιζε τη σημασία της πνευματικής καθοδήγησης στον στρατό, επισημαίνοντας ότι το έργο των ιερέων είναι «ουσιώδες για τη ζωή του έθνους». Αργότερα, σε ανεπίσημη συνομιλία το 1942, δήλωνε ότι η κυβέρνηση δεν θα παρέλειπε ποτέ να φροντίσει για τις πνευματικές ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων.
Μια ακόμη σημαντική εξέλιξη καταγράφηκε το 1998, με τη δημιουργία της Επιτροπής για τη Διεθνή Θρησκευτική Ελευθερία επί κυβέρνησης Κλίντον. Η ανεξάρτητη και υπερκομματική αυτή αρχή έχει ως αποστολή την παρακολούθηση της θρησκευτικής ελευθερίας παγκοσμίως και την υποβολή προτάσεων προς τον πρόεδρο, τον υπουργό Εξωτερικών και το Κογκρέσο.
Το 2001, η κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους ίδρυσε το Γραφείο Εταιρικών Σχέσεων με Θρησκευτικές και Κοινοτικές Οργανώσεις, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο των θρησκευτικών φορέων στην υποστήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Το γραφείο αυτό επεκτάθηκε με εκτελεστικό διάταγμα από την κυβέρνηση Ομπάμα το 2009, ώστε να συμπεριλάβει ευρύτερο φάσμα οργανώσεων, ενώ δόθηκε έμφαση στην παροχή ομοσπονδιακών υπηρεσιών με ίση μεταχείριση ανεξαρτήτως θρησκευτικής έκφρασης.
