Το 25ο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εγκληματολογίας (European Society of Criminology – ESC) πραγματοποιήθηκε φέτος στην Αθήνα, από τις 3 έως 6 Σεπτεμβρίου, με τίτλο «Logos of Crime and Punishment», εμπνευσμένο από την κλασική ελληνική σκέψη, όπως αναφέρεται και στην αρχική ιστοσελίδα του Eurocrim 2025.
Η λέξη «logos» (λόγος) αναφέρεται σε μια παγκόσμια – θεϊκή – λογική που περιέχεται στη φύση, αλλά ταυτόχρονα υπερβαίνει όλες τις αντιθέσεις και τις ατέλειες του κόσμου και της ανθρωπότητας, και έχει χρησιμοποιηθεί ως αρχή για τον ανθρώπινο νόμο και την ηθική. Η λέξη «λόγος» σημαίνει «αυτό που λέγεται», αλλά μπορεί επίσης να σημαίνει λογική, αρχή, κριτήριο, σκέψη, ομιλία ή λογική με την έννοια της διανόησης.
Ο λόγος του εγκλήματος σχετίζεται με την έρευνα γύρω από την αιτία και τους σκοπούς του εγκλήματος και συνδέεται στενά με τον λόγο της ποινής.
Η ευρύτητα του θέματος του συνεδρίου έδωσε σε πολλούς εγκληματολόγους, ιστορικούς, φιλοσόφους, κοινωνιολόγους, νομικούς και ψυχολόγους, μία ευκαιρία για συζήτηση και παρουσίαση του έργου τους. Η κα Έφη Λαμπροπούλου*, τοπική (εθνική) οργανώτρια του 25ο Συνέδριο Εγκληματολογίας, μοιράζεται τις απόψεις της για τις σύγχρονες προκλήσεις και προοπτικές του κλάδου σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Epoch Times.
Τι θεωρείτε ότι ξεχώρισε περισσότερο στο 25ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εγκληματολογίας σε σχέση με προηγούμενα συνέδρια;
Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για το ενδιαφέρον σας και να σημειώσω πριν απαντήσω στην ερώτησή σας ότι η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Εγκληματολογίας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία εγκληματολογίας στον κόσμο μετά την Αμερικανική, με την οποία είναι αδελφές οργανώσεις.
Απαντώντας τώρα στην ερώτησή σας, θεωρώ ότι ξεχώρισαν τα δύο Στρογγυλά Τραπέζια, τόσο ως οργάνωση της συζήτησης όσο και ως θεματικές. Ήταν πρώτη φορά που στη θέση των παραδοσιακών Plenary που πραγματοποιούνταν στα συνέδρια της ESC μπήκαν στρογγυλά τραπέζια και διεξήχθη συζήτηση μεταξύ των ομιλητών και με το κοινό. Επίσης, τα θέματα συζήτησης των στρογγυλών τραπεζιών δεν είχαν θιγεί ποτέ μέχρι τώρα. Και για τα δύο είμαι ευτυχής επειδή τα εισηγήθηκα στο Εκτελεστικό Συμβούλιο της Εταιρείας, έγιναν δεκτά και πήγαν πολύ καλά.
Η πρώτη θεματική αφορούσε το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων και η δεύτερη τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην ποινική δικαιοσύνη. Φιλοξενήθηκαν τέσσερις -δύο και δύο αντιστοίχως- εξαιρετικοί επιστήμονες στον τομέα τους.
Για το πρώτο θέμα συζήτησε ο καθηγητής Marc Balcells Magrans από το Universitat Oberta de Catalunya (Βαρκελώνη/Ισπανία), ειδικευμένος στα εγκλήματα κατά της πολιτιστικής κληρονομιάς, με τον Δρα Χρήστο Τσιρογιάννη, αρχαιολόγο και ερευνητή παράνομων αρχαιοτήτων και διεθνών αρχαιοκαπηλικών κυκλωμάτων και εμπειρογνώμονα στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Γραφείο Πολιτισμού (Βέρνη/Ελβετία). Το συγκεκριμένο θέμα είχε μεγάλο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, δεδομένου ότι αποτελεί μία από τις βασικές χώρες προέλευσης κλεμμένων αρχαιοτήτων.
Στο δεύτερο τραπέζι συζήτησαν η Emmanuelle Legrand, εισαγγελέας και δικαστής, πρώην διευθύντρια έργου τεχνητής νοημοσύνης για το υπουργείο Οικονομίας, Οικονομικών, Βιομηχανικής και Ψηφιακής Κυριαρχίας της Γαλλίας, με τον καθηγητή στη Νομική Σχολή Georgetown Marc Rotenberg, Διευθυντή και Ιδρυτή του Κέντρου Τεχνητής Νοημοσύνης και Ψηφιακής Πολιτικής, (Ουάσιγκτον/ΗΠΑ). Συνδυάσαμε, όπως βλέπετε, ακαδημαϊκούς και ανθρώπους της πράξης και το αποτέλεσμα ήταν πολύ ενδιαφέρον.
Παράλληλα, οι συντονιστές της συζήτησης, η Δρ Κατερίνα Παπαδοπούλου και ο Δρ Μάνος Μπίλλης είχαν καλή γνώση του αντικειμένου της συζήτησης που διηύθυναν και αποδείχθηκαν ιδανική επιλογή.
Ξεχώρισε ακόμη η μεγάλη συμμετοχή συναδέλφων με τη στενή και την ευρύτερη έννοια, δηλαδή όχι μόνο εγκληματολόγων, καθώς και η μεγάλη συμμετοχή στο στρογγυλό τραπέζι της τελευταίας ημέρας του συνεδρίου.
Ποιος ήταν ο ρόλος σας στην οργάνωση του συνεδρίου; Ποιες οι απαιτήσεις ενός συνεδρίου;
Ήμουν τοπική (εθνική) οργανώτρια του 25ου συνεδρίου που έγινε στην Αθήνα και πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και επικεφαλής της οργανωτικής επιτροπής. Υπέβαλα την πρόταση διεξαγωγής του συνεδρίου με βάση συγκεκριμένες προδιαγραφές (θέμα του συνεδρίου, η εγκληματολογία στην Ελλάδα, οργανωτική επιτροπή, γιατί η Αθήνα, προτεινόμενος χώρος διεξαγωγής του συνεδρίου, οικονομικές πληροφορίες, άφιξη στην Αθήνα – προσβασιμότητα, μετακινήσεις – τοπικές συγκοινωνίες, διαμονή στην Αθήνα – καταλύματα, κ.ά.) στο Εκτελεστικό Γραφείο της ESC, αξιολογήθηκε η πρόταση, εγκρίθηκε, και μέσω εμού ανατέθηκε η συνδιοργάνωση στο Πάντειο. Διοργανωτής του συνεδρίου είναι (πάντοτε) η ESC και συνδιοργανωτής είναι συνήθως ένα Πανεπιστήμιο της χώρας στην οποία θα πραγματοποιηθεί το συνέδριο – εν προκειμένω το Πάντειο, το οποίο συμφώνησε σ’ αυτό.
Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος (American College Greece) στην Αγία Παρασκευή, διότι το Πάντειο είναι μικρό πανεπιστήμιο και δεν έχει τόσες αίθουσες και την υποδομή για να υποδεχτεί έναν τόσο μεγάλο αριθμό συνέδρων. Σε δυόμιση ημέρες πραγματοποιήθηκαν 490 συνεδρίες, με 40 αίθουσες να λειτουργούν ταυτόχρονα από τις 8:00 π.μ. έως τις 19:30. Η διεξαγωγή του συνεδρίου σε ξενοδοχείο, όπως συνηθίζει η Αμερικανική Εταιρεία Εγκληματολογίας, κόστιζε πολύ και η ESC αποφεύγει να χρησιμοποιεί τέτοιους χώρους, προτιμά εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις.
Ένα συνέδριο έχει απίστευτες απαιτήσεις, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκειά του, επιστημονικές και πρακτικές, τις οποίες δεν μπορεί να φανταστεί κάποιος, όσο καλά κι αν είναι προετοιμασμένος και διαβασμένος. Εγώ είχα την υποστήριξη ενός πολύ καλού γραφείου διοργάνωσης συνεδρίων και τριών ατόμων από την ESC, που ασχολούνταν με τις εγγραφές και τον έλεγχο των περιλήψεων/παρουσιάσεων.
Ξεκινάμε από την εύρεση θεματικών (που δεν έχουν θιγεί στο παρελθόν) για τις κεντρικές ομιλίες, όπως και των επιστημόνων (που δεν έχουν μιλήσει στο παρελθόν) που θα προσκληθούν να συμμετάσχουν ως κεντρικοί ομιλητές, εάν μπορούν, εάν θέλουν, κλπ. Στο δεύτερο στρογγυλό τραπέζι χρειάστηκε να αντικαταστήσουμε τρεις φορές την ομιλήτρια, διότι προέκυπταν έκτακτα ζητήματα.
Συνεχίζουμε με τη δημιουργία του λογότυπου, του ιστότοπου της εκδήλωσης και όλων των στοιχείων οπτικής ταυτότητας του συνεδρίου – φωτογραφίες, τίτλοι ομιλητών, ομογενοποίηση των συνεδριών κλπ – φθάνοντας μέχρι την επιλογή εστιατορίου για το αποχαιρετιστήριο δείπνο, την τοποθέτηση των σημαιών με τα κοντάρια τους εντός του χώρου του συνεδρίου και την εύρεση κατάλληλων βάσεων, την ετοιμασία και τον έλεγχο των πιστοποιητικών συμμετοχής των συνέδρων, τη διάθεση καφέ και νερού στους χώρους του συνεδρίου, την ικανοποιητική σήμανση, την εκπαίδευση των φοιτητών-εθελοντών, την ασφάλεια διεξαγωγής του συνεδρίου και των συνέδρων, τη μέριμνα ύπαρξης ασθενοφόρου, νοσηλευτή/τριας για την περίπτωση ατυχήματος και άλλα πολλά.
Κυρίως, όμως, χρειάζεται υπομονή και επιμονή, ιδίως όταν οι συνεργάτες δεν συγχρονίζονται και δεν ανταποκρίνονται.
Πώς αξιολογείτε τη συμμετοχή και το ενδιαφέρον του κοινού φέτος;
Η συμμετοχή ήταν μεγάλη, η δεύτερη μεγαλύτερη στην ιστορία της ESC, με 2.200-2.300 άτομα, και θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη εάν δεν προέκυπταν ορισμένα προβλήματα με μια ομάδα συνέδρων. Επιπλέον, νέοι Έλληνες επιστήμονες, φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες είχαν για πρώτη φορά τη δυνατότητα να συμμετάσχουν και να παρακολουθήσουν ένα τόσο μεγάλο και πλούσιο σε θεματικές συνέδριο εγκληματολογίας, γιατί μην ξεχνάμε τα συνέδρια είναι κυρίως για τους νέους επιστήμονες.
Τα σχόλια ήταν πολύ θετικά τόσο από συναδέλφους και γνωστούς όσο και από τα μηνύματα που έλαβα από το εξωτερικό και όσα μου μεταφέρθηκαν μέσω τρίτων.
Πόσο σημαντική ήταν η συμβολή φοιτητών-εθελοντών στη διεξαγωγή του;
Οι φοιτητές-εθελοντές αποτέλεσαν βασικό στήριγμα για την επιτυχία του συνεδρίου. Ήταν η ψυχή και η δροσιά του συνεδρίου, το πρόσωπο της χώρας και η αποτύπωση της προετοιμασίας που είχαμε κάνει. Οι φοιτητές-εθελοντές υποστήριξαν την οργάνωση και τη ροή του προγράμματος, διευκόλυναν τους ομιλητές και τους συμμετέχοντες, υποστήριξαν τεχνικά και γραμματειακά το συνέδριο, ενίσχυσαν το θετικό κλίμα και την ομαλή διεξαγωγή του συνεδρίου.
Οι φοιτητές-εθελοντές μάς τίμησαν με την εμπιστοσύνη τους και την αυταπάρνηση με την οποία εργάστηκαν, διότι οι ώρες που έπρεπε να είναι στον χώρο του συνεδρίου ήταν πολλές.
Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα λόγια για τα θέματα «‘The logos of reducing reoffending’: A roundtable organised by the Ιnternational Penal and Penitentiary Foundation (IPPF)» και «Criminology in Greece: A Discipline taught more than practiced» που αναπτύξατε συμμετέχοντας ως ομιλήτρια;
To πρώτο θέμα αφορούσε τη μείωση της υποτροπής και συγκεκριμένα, την εξαγωγή γενικών συμπερασμάτων σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν πολλές χώρες όταν αναζητούν τρόπους για τη μείωση των ποσοστών υποτροπής μεταξύ των καταδικασθέντων για ποινικά αδικήματα. Παρουσιάστηκαν αποτελέσματα ερευνών, τα οποία είχαν συζητηθεί μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου 2025 σε τρία διαδικτυακά σεμινάρια της Διεθνούς Ένωσης Ποινικού Δικαίου και Έκτισης των Ποινών (IPPF). Και οι τρεις ομιλητές ήμαστε μέλη της IPPF.
Το δεύτερο θέμα, που αποτέλεσε και την κεντρική ομιλία μου στο συνέδριο, αφορούσε την εξέλιξη της εγκληματολογίας στην Ελλάδα και τη σημερινή της κατάσταση. Ειδικότερα, αφορούσε τη διδασκαλία, την εμπειρική έρευνα και το επίπεδο ερευνών, τις ενδο- και δι-επιστημονικές ανταλλαγές, τις επαγγελματικές προκλήσεις και τα ανοικτά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει η εγκληματολογία και οι εγκληματολόγοι στην Ελλάδα. Επίκεντρο ήταν η δυσανάλογη ανάπτυξη της διδασκαλίας της εγκληματολογίας στην Ελλάδα σε σχέση με την εμπειρική έρευνα και το χαμηλό ενδιαφέρον των εγκληματολόγων να ασκήσουν πρακτικό επάγγελμα.
Ποια είναι τα πιο επίκαιρα ζητήματα που απασχολούν σήμερα την εγκληματολογία στην Ελλάδα και διεθνώς, κατά την άποψή σας;
Στην Ελλάδα, η εγκληματολογία, κατά τη γνώμη μου, δεν έχει κάποιο σαφές στίγμα για το ποια αντικείμενα την απασχολούν, δηλαδή δεν υπάρχει κάποια συζήτηση και συγκεκριμένη προτεραιότητα έρευνας. Φαίνεται να υπάρχει μια κινητικότητα στο θέμα του κρατικού-εταιρικού εγκλήματος και της νεανικής παραβατικότητας.
Διεθνώς, την εγκληματολογία απασχολεί ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης στην ποινική δικαιοσύνη, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην τέλεση εγκλημάτων και το κυβερνο-έγκλημα με όποια μορφή μπορεί να πάρει, από την πορνογραφία μέχρι την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, φαρμάκων, ανθρώπινων οργάνων, έργων τέχνης, κλπ στο σκοτεινό διαδίκτυο.
Ποια θεωρηθείτε πως είναι η σημασία συνεδρίων σαν και αυτό πάνω στον τομέα της εγκληματολογίας;
Τα επιστημονικά συνέδρια είναι σημαντικά γιατί επιτρέπουν τη διάχυση γνώσης, την ανταλλαγή ιδεών, την κριτική και ανατροφοδότηση, τη δικτύωση μεταξύ ερευνητών και τη διαμόρφωση νέων συνεργασιών και τάσεων στην επιστήμη. Τα συνέδρια είναι αφορμή για εντατικοποίηση της επιστημονικής παραγωγής, ώστε να παρουσιαστεί η εργασία στο συνέδριο, άρα συμβάλλουν στην παραγωγή έργου και στην έκθεση του έργου σε κριτική. Από την άλλη πλευρά, τα συνέδρια χρησιμεύουν στην καλλιέργεια δημοσίων σχέσεων και γνωριμιών, κατά τη γνώμη μου όμως οι δημόσιες σχέσεις έχουν μικρότερη σημασία απ’ ό,τι πολλοί θεωρούν.
Υπάρχει κάτι άλλο σχετικά με το συνέδριο που θα θέλατε να αναφερθεί στο άρθρο;
Ναι, θα ήθελα να αναφέρω την άψογη συνεργασία που είχαμε με το Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, καθώς και τη συνεχή και αμέριστη υποστήριξη των στελεχών του, ενώ οι εγκαταστάσεις του Κολλεγίου αποτέλεσαν έναν ιδιαίτερα φιλόξενο χώρο, ήταν πραγματική όαση για τους συνέδρους.
Επίσης, πρέπει να αναφέρω τη βοήθεια και συνδρομή της εταιρείας οργάνωσης συνεδρίων ERASMUS, της οποίας το προσωπικό και η διευθύντριά του προσέφεραν άμεσα τις υπηρεσίες τους σε μικρά και σε μεγάλα ζητήματα ή ανάγκες που προέκυπταν, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Χωρίς την υποστήριξη του Κολλεγίου και της ΕRASMUS δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί το συνέδριο.
* * * * *
* Η κα Λαμπροπούλου σπούδασε νομικά στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έπειτα συνέχισε τις σπουδές της στη Γερμανία, όπου έκανε μεταπτυχιακό στην κοινωνιολογία του ποινικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Bielefeld και διδακτορικό στην εγκληματολογία στο πανεπιστήμιο του Freiburg i.Br. Επίσης στην ίδια πόλη, από το 1983 μέχρι το 1987 υπήρξε επιστημονική συνεργάτις της ερευνητικής ομάδας εγκληματολογίας του Ινστιτούτου Max Planck για αλλοδαπό και διεθνές ποινικό δίκαιο.
Ασχολήθηκε με διάφορα θέματα, όπως με την αντεγκληματική και σωφρονιστική πολιτική, με την Κοινωνιολογία των οργανώσεων, με ιδρυματικές/εγκληματικές υποκουλτούρες, καθώς επίσης και με θέματα κοινωνιολογίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε σχέση με την προβολή της βίας και της εγκληματικότητας.
Η κα Λαμπροπούλου εξακολουθεί να συνεισφέρει και να στηρίζει το πεδίο της εγκληματολογίας, όχι μόνο μέσω του ρόλου της ως καθηγήτρια, αλλά και μέσα από την συμμετοχή της ως μέλος επιστημονικών εταιρειών (ευρωπαϊκών, διεθνών και ελληνικών), ως μέλος σε ευρωπαϊκές και διεθνείς συνεργασίες και έρευνες και ως μέλος νομοπαρασκευαστικών και άλλων επιτροπών του Υπουργείου Δικαιοσύνης, της Προστασίας του Πολίτη και της Παιδείας.
Επίσης, μέσα από τη συμμετοχή της σε πολλά συνέδρια και τη δημοσίευση βιβλίων και άρθρων, ως Reviewer σε ξενόγλωσσα επιστημονικά περιοδικά και εκδοτικούς οίκους και ως μέλος επιστημονικών ή συντακτικών επιτροπών σε ελληνικά περιοδικά.
