Οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή σηματοδοτούν μια θεμελιώδη αλλαγή στο γεωπολιτικό τοπίο της περιοχής. Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός κοινού ισλαμικού στρατού, με τη συμμετοχή χωρών από την Τουρκία και το Ιράν έως τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο, αντιπροσωπεύει την πιο φιλόδοξη απόπειρα ενοποίησης του μουσουλμανικού κόσμου από τη δεκαετία του 1970. Ταυτόχρονα, η επίθεση του Ισραήλ στο Κατάρ και η ενεργοποίηση του αμυντικού μηχανισμού του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου δείχνουν ότι η περιοχή βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο όπου παλιές συμμαχίες αμφισβητούνται και νέες γεννώνται υπό την πίεση των στρατιωτικών εξελίξεων.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες πληροφορίες, έχει διατυπωθεί επισήμως η πρόθεση από διάφορες μουσουλμανικές χώρες για τη δημιουργία ενός κοινού ισλαμικού στρατού με στόχο την επίθεση στο Ισραήλ. Αυτή η πρωτοβουλία αποτελεί το αποτέλεσμα μακρόχρονων γεωπολιτικών εντάσεων που έχουν κλιμακωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια.
Οι πρωταγωνιστές της ισλαμικής συμμαχίας
Στην πρώτη γραμμή αυτής της πρωτοβουλίας βρίσκεται η Τουρκία, η οποία έχει ήδη πρωτοστατήσει στη σχετική συζήτηση. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει κάνει σαφές ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να μοιραστεί τις δυνατότητες της αμυντικής της βιομηχανίας με συμμάχους, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το Ισραήλ. Παράλληλα, η Αίγυπτος έχει δηλώσει ότι θα στηρίξει την πρωτοβουλία.
Το Ιράν, παρά τη σιιτική του ταυτότητα που το διαφοροποιεί από τις σουνιτικές χώρες, έχει ήδη κάνει δηλώσεις και καλεί τους σουνίτες να κάνουν κοινό ισλαμικό στρατό, επισημαίνοντας ότι κινδυνεύουν από το Ισραήλ. Αυτή η σπάνια σουνιτο-σιιτική σύγκλιση αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της τρέχουσας γεωπολιτικής αναδιάταξης.
Ο ρόλος της Κίνας στη νέα συμμαχία
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία αυτής της εξέλιξης είναι η εμπλοκή της Κίνας, η οποία από ότι φαίνεται θα συνδράμει, χωρίς να φαίνεται, στα εξοπλιστικά και τη χρηματοδότηση. Η κινεζική παρουσία στη Μέση Ανατολή έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια, με το Πεκίνο να αποτελεί πλέον τον σημαντικότερο οικονομικό εταίρο του Ιράν.
Η Κίνα έχει εισαγάγει περίπου 15% του αργού πετρελαίου της από το Ιράν το 2024, καθιστώντας την εξαιρετικά ευάλωτη σε περίπτωση που κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ. Παράλληλα, έχουν γίνει μεταφορές κινεζικών εξοπλιστικών συστημάτων προς το Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των μαχητικών αεροσκαφών J-10C.
Τα διλήμματα της ισλαμικής ενότητας
Παρά τις επίσημες δηλώσεις, η δημιουργία ενός ενιαίου ισλαμικού στρατού αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια. Όπως επισημαίνεται από αναλυτές, δεν μπορεί κανείς να ξέρει ποιος θα είναι ο αρχηγός αυτής της συμμαχίας, καθώς ήδη δύο κράτη έχουν αρχηγικές τάσεις: η Τουρκία και το Ιράν. Κάθε χώρα προωθεί αυτό το αφήγημα για διαφορετικούς λόγους.
Το Ιράν θεωρείται ότι έχει μια ύπουλη εξισορροπητική τάση, καθώς σχεδιάζει να ξαναπάρει τα πάνω του και ήδη προετοιμάζεται για νέο γύρο διαπραγματεύσεων με τους Δυτικούς σχετικά με τα πυρηνικά. Από την άλλη, η Τουρκία θέλει αυτόν τον στρατό ως διπλωματικό αντίβαρο σε περίπτωση που επιχειρήσει επίθεση κατά των κουρδικών δυνάμεων.
Η επίθεση στο Κατάρ και η κρίση του Κόλπου
Η ισραηλινή επίθεση στην Ντόχα του Κατάρ στις αρχές Σεπτεμβρίου 2025 αποτέλεσε ένα κομβικό γεγονός που άλλαξε ριζικά τη δυναμική στην περιοχή. Αυτή η επιχείρηση, που το Ισραήλ ονόμασε “Σύνοδο της Φωτιάς”, στόχευσε ανώτερα στελέχη της Χαμάς που διέμεναν στη Ντόχα.
Το Κατάρ έχει χαρακτηριστεί ως το “ΑΤΜ όλων των σουνιτικών τρομοκρατικών οργανώσεων”, χρηματοδοτώντας οργανώσεις όπως ο ISIS, η Μπόκο Χαράμ, η Χαμάς και οργανώσεις που συνδέονται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Τα φιλανθρωπικά ιδρύματα του Κατάρ χρηματοδοτούν με εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια τις οργανώσεις της Χαμάς στη Γάζα και αλλού.
Η επίθεση του Ισραήλ στη Ντόχα στόχευσε αυτό που χαρακτηρίστηκε ως «τα κεντρικά γραφεία συντονισμού του παγκόσμιου ισλαμικού εξτρεμισμού». Για πρώτη φορά δέχτηκαν επίθεση τα κεντρικά που εδρεύουν στο Κατάρ, προκαλώντας μεγάλο σοκ.
Η απάντηση του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου ήταν άμεση και κατηγορηματική. Το ΣΣΚ εξέδωσε δήλωση καταδικάζοντας την «βάναυση ισραηλινή επιθετικότητα κατά του αδελφού κράτους του Κατάρ», την οποία χαρακτήρισε «άμεση απειλή για την κοινή ασφάλεια του Κόλπου και για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα».
Το ΣΣΚ συμφώνησε να συγκαλέσει συνεδρίαση του Κοινού Συμβουλίου Άμυνας και της Ανώτατης Στρατιωτικής Επιτροπής για να «ενεργοποιήσει κοινούς αμυντικούς μηχανισμούς». Αυτή είναι η πρώτη φορά που το ΣΣΚ ενεργοποιεί τη συμφωνία κοινής άμυνας του 2000, η οποία ορίζει ότι μια επίθεση εναντίον ενός μέλους αποτελεί επίθεση εναντίον όλων.
