Από το 2009, ο Βορειοϊρλανδός σκηνοθέτης Μαρκ Κάζινς [Mark Cousins, γεν. 1965] έχει σκηνοθετήσει περισσότερες από 20 ταινίες, όλες αξιόλογες. Οι περισσότερες είναι ντοκιμαντέρ, με τις οκτώ να εστιάζουν, λιγότερο ή περισσότερο, στην ιστορία του κινηματογράφου.
Το ντοκιμαντέρ «Το όνομά μου είναι Άλφρεντ Χίτσκοκ» («Το όνομά μου» / «My name») μπορεί να είναι το καλύτερο της καριέρας του Κάζινς, όχι τόσο λόγω του περιεχομένου του, το οποίο είναι εξαιρετικό, αλλά περισσότερο λόγω του εντελώς πρωτότυπου τρόπου με τον οποίο το παρουσιάζει.
Και αυτός είναι ένας μεγάλος έπαινος, καθώς έχουν ήδη υπάρξει περίπου δύο δεκάδες ντοκιμαντέρ που επικεντρώνονται πλήρως ή εν μέρει στον Χίτσκοκ.
Η φωνή του μαιτρ
Από την πρώτη στιγμή, είναι ξεκάθαρο ότι ο Κάζινς ακολουθά τον δικό του δρόμο. Η ταινία ξεκινά από τη γενέτειρα του Χίτσκοκ, το Λέυτονστοουν [Leytonstone], μια περιοχή του βορειοανατολικού Λονδίνου. Η πιο εντυπωσιακή εικόνα είναι αυτή μιας χάλκινης προτομής του κεφαλιού του Χίτσκοκ, ύψους 4 μέτρων.
Υπάρχουν ακόμη ψηφιδωτά που απεικονίζουν σκηνές από τις πιο αξιομνημόνευτες ταινίες του Χίτσκοκ στον τοπικό σταθμό του μετρό και μια ολόκληρη πρόσοψη κτιρίου ζωγραφισμένη με πουλιά, από την ταινία του «Τα πουλιά». Το Λέυτονστοουν είναι σίγουρα περήφανο για το διάσημο παιδί του.
Από αυτό το σημείο και για όλη τη διάρκεια της ταινίας, ο Κάζινς χρησιμοποιεί πρωτοπρόσωπη αφήγηση από τον ίδιο τον Χίτσκοκ, με την αναγνωρίσιμη φωνή του να δίνει τον τόνο της στο ντοκιμαντέρ.
Κίνητρα χαρακτήρων
Αντί για το τυπικό σχέδιο των τριών πράξεων, ο Κάζινς παρουσιάζει το «My Name» σε έξι άνισα τμήματα, τα οποία αναλύουν τις ταινίες του Χίτσκοκ με βάση τα κύρια θέματα και τα κίνητρα των χαρακτήρων τους, με ορισμένες να εμφανίζονται περισσότερες από μία φορές.
Απόδραση
Το πρώτο μέρος, που έχει και τη μεγαλύτερη διάρκεια, ονομάζεται «Απόδραση».
Ο Κάζινς περιλαμβάνει αποσπάσματα από πολλές ταινίες του μαιτρ, από τις πιο γνωστές μέχρι πιο άσημες. Το κοινό νήμα που τις διατρέχει όλες είναι οι χαρακτήρες που προσπαθούν να ξεφύγουν από κάτι ή από κάποιον ή από κάποιους.
Στην ταινία «Στη σκιά των τεσσάρων γιγάντων» (1959), παραδείγματος χάριν, ο Κάρυ Γκραντ τρέχει να ξεφύγει από κάποιον που τον έχει μπερδέψει με έναν άλλο άνδρα. Στα «39 σκαλοπάτια» (1935), ο Ρόμπερτ Ντόνατ βρίσκεται αντιμέτωπος με μια παρόμοια κατάσταση αφού επιχειρεί απερίσκεπτα να αποκαλύψει ένα κύκλωμα κατασκόπων στο Λονδίνο.
Στο «Κυνήγι του Κλέφτη» (1955), ο Γκραντ, που υποδύεται αυτήν τη φορά έναν κλέφτη κοσμημάτων, προσπαθεί καθ’ όλη την ταινία να διαφύγει τη σύλληψη. Στο «Ψυχώ» (1960), η Τζάνετ Λη δραπετεύει από τη βαρετή ζωή της γραμματέως για να κάνει μια νέα αρχή με τα χρήματα που έκλεψε από τον εργοδότη της. Στην ίδια ταινία, ο Άντονυ Πέρκινς δραπετεύει τακτικά από την πραγματικότητα μπαίνοντας στην περσόνα της προ πολλού πεθαμένης μητέρας του.
Κατά τη διάρκεια αυτής της ενότητας, ο Κάζινς περιλαμβάνει και λιγότερο γνωστούς τίτλους, που καλύπτουν το σύνολο της 54χρονης καριέρας του Χίτσκοκ. Σε όλες, από τρεις βωβές ταινίες του («Ο Ενοικιαστής», «Το Ρινγκ» και «Κατήφορος», όλες από το 1927) μέχρι τις τελευταίες του προσπάθειες – «Μάρνι» (1964), «Σχισμένο παραπέτασμα» (1966), «Τοπάζ» (1969) και «Φρενίτις» (1972) – το μοτίβο της απόδρασης είναι σταθερό.
Επιθυμία
Μικρότερο σε διάρκεια, αλλά εξίσου σημαντικό, είναι το δεύτερο επεισόδιο, με τίτλο «Επιθυμία».
Η πρώτη ταινία που παρουσιάζει είναι το «The Pleasure Garden» (1925), το ντεμπούτο του Χίτσκοκ σε ταινία μεγάλου μήκους, με ηρωίδες δύο κορίτσια χορωδίας που επιθυμούν έναν σταθερό σύντροφο, τις οποίες όμως κυνηγούν διάφοροι επίδοξοι ‘μνηστήρες’ για λιγότερο ευγενείς λόγους.
Αλλά ο πιο γνωστό τίτλος αυτού του μέρους είναι η «Ρεβέκκα» (1940). Σε αυτήν την ταινία, η οικονόμος κυρία Ντάνβερς (Τζούντιθ Άντερσον) προσπαθεί να συγκαλύψει το πάθος της για την αποθανούσα πρωταγωνίστρια και ‘αντικαταστάτρια’ της Ρεβέκκας (Τζόαν Φοντέιν).
30 ακόμη λεπτά
Τα τέσσερα τελευταία μέρη («Μοναξιά», «Χρόνος», «Εκπλήρωση» και «Ύψος») καταλαμβάνουν το τελευταίο τρίτο της δίωρης διάρκειας και γενικά μοιάζουν κάπως συμπιεσμένα. Αν ο Κάζινς είχε αφιερώσει σε αυτά τα μέρη επιπλέον 30 λεπτά, η ταινία θα ήταν τέλεια.
Πολύ συχνά, τα αναδρομικά ντοκιμαντέρ για την ιστορία του κινηματογράφου, όπως το «Όνομά μου» (που περιλαμβάνει και άλλες ταινίες του Κάζινς), απευθύνονται σε κάπως εξειδικευμένο κοινό όπως ιστορικούς της βιομηχανίας του κινηματογράφου, φοιτητές κινηματογραφικών σχολών, σινεφίλ και κριτικούς. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτές οι ταινίες δεν είναι καλές – μερικές είναι εξαιρετικές – ωστόσο κρατούν το ευρύ κοινό σε μία σχετική απόσταση.
Στο ντοκιμαντέρ «Το όνομά μου», ο Κάζινς γεφυρώνει επιδέξια το χάσμα μεταξύ υψηλού και μεσαίου κοινού. Παίρνει εκτεταμένες αναλύσεις και τις κάνει κατανοητές για όποιον αγαπάει τις ταινίες και θέλει να μάθει περισσότερα χωρίς να αισθάνεται ότι παρακολουθεί μία διάλεξη.
Το κορυφαίο επίτευγμα στο «Όνομά μου» είναι η τολμηρή απόφαση που πήρε ο Κάζινς να επιστρατεύσει τον γνωστό Βρετανό μιμητή Άλισταιρ Μακ Γκάουαν [Alistair McGowan] για να ‘δανείσει’ τη φωνή του στον Χίτσκοκ. Ο ρυθμός, ο τόνος, το ηχητικό ύψος, ο συγχρονισμός και η απόδοση είναι τέλεια, και η πρωτοπρόσωπη αφήγηση που προαναφέρθηκε οφείλει σε αυτόν την επιτυχία της.
Είναι αυτό το καλύτερο από τα πολλά ντοκιμαντέρ για τον Χίτσκοκ; Χωρίς αμφιβολία, ναι.
«Το όνομά μου είναι Άλφρεντ Χίτσκοκ»
Ντοκιμαντέρ
Σκηνοθεσία: Mark Cousins
Διάρκεια: 2 ώρες
Ημερομηνία κυκλοφορίας: 25 Οκτωβρίου 2024
Αξιολόγηση: 4,5/5
Του Michael Clark
