Στις πυκνοκατοικημένες περιοχές της Gujarat στη Βόρεια Ινδία, οι χαρταετοί συχνά υψώνονται στον ουρανό από τις ταράτσες των σπιτιών, λόγω έλλειψης μεγάλων ανοιχτών χώρων. Ενίοτε μάλιστα γίνονται «πολεμιστές», με τους χειριστές τους να καταρρίπτουν ο ένας τον χαρταετό του άλλου, κατά το μεγάλο ετήσιο φεστιβάλ του «Uttarayan». Στη Σέρβια της Βόρειας Ιταλίας, κοντά στη Μπολόνια, ο ουρανός γεμίζει κάθε Απρίλιο με τέχνη. Χαρταετοί κομψοτεχνήματα – ανάμεσα στους οποίους έχει πετάξει και ένας τρικέφαλος δράκος αξίας 100.000 ευρώ, ιπτάμενο θαύμα τέχνης, αεροδυναμικής και κατασκευαστικής δεινότητας – κρατούν τα κεφάλια των ανθρώπων στραμμένα ψηλά στο μεγάλο φεστιβάλ της πόλης της Emilia-Romagna, που τροφοδοτεί την τοπική οικονομία με έσοδα εκατομμυρίων ευρώ, χάρη στους περίπου 300.000 επισκέπτες του, κάθε χρόνο. Στη Νικαράγουα, χαρταετοί-γίγαντες, φτιαγμένοι παραδοσιακά από μπαμπού, συχνά απαιτούν τη συνδρομή 50 ή και 60 ανθρώπων για να μην ξεφύγουν από τον έλεγχο, ενώ στη Μπερκ της Γαλλίας, όπου το φεστιβάλ χαρταετών προσελκύει κάθε χρόνο 800.000 έως και 1 εκατ. επισκέπτες, το πέταγμα του χαρταετού εκφράζεται πιο έντονα τον αθλητικό του χαρακτήρα. Στην Ελλάδα, ο χαρταετός -που γεννήθηκε στην Κίνα και την Ινδία και κατά μία, ανεπιβεβαίωτη, θεωρία έφτασε στην Ελλάδα μέσω μετακινούμενων πληθυσμών από την Ασία- έχει την τιμητική του κάθε Καθαρά Δευτέρα.
Για τον Γιάννη Πρασσά, ιδρυτή του «Kite Parade», ενός άτυπου φορέα που ιδρύθηκε πριν από περίπου επτά χρόνια και που μέσα από διάφορες δωρεάν δράσεις έχει ως στόχο να κρατήσει «ψηλά» τους χαρταετούς στην Ελλάδα, ο σχεδιασμός, η κατασκευή και το πέταγμά τους είναι πρώτα και κύρια μια μορφή τέχνης -είτε πρόκειται για ένα κομψοτέχνημα 15 εκατοστών, που με κάποιο τρόπο καταφέρνει να ανυψωθεί στον ουρανό της Ιταλίας, είτε για ένα τεράστιο πολύχρωμο χαρταετό σε σχήμα χταποδιού, που τα πλοκάμια του φτάνουν σε μήκος τα 30 μέτρα και εντυπωσιάζει με την πτήση του κόντρα στο λευκό των κυκλαδίτικων σπιτιών. Γεύση αυτής της τέχνης μπορούν να πάρουν όσοι το επιθυμούν την Καθαρά Δευτέρα, από τις 11 το πρωί, στην παραλία της Φρεαττύδας στον Πειραιά, όπου θα πραγματοποιηθεί μια ανοιχτή εκδήλωση, στην οποία παράξενοι, πολύχρωμοι και ευφάνταστοι χαρταετοί θα γεμίσουν τον αττικό ουρανό.
Κόβοντας τα χέρια με την πετονιά στις αλάνες του Χαλανδρίου
«Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τους χαρταετούς όπως οι περισσότεροι στην Ελλάδα. Παιδί, στις αλάνες του Χαλανδρίου, που τότε ήταν αγνώριστο, τρέχοντας και κόβοντας τα χέρια μου με την πετονιά. Στη συνέχεια έχασα την επαφή, γιατί καθώς χάθηκαν οι αλάνες με την ανοικοδόμηση, λιγόστεψαν και οι χαρταετοί, ενώ δεν υπήρχε και πρόσβαση σε πληροφορία για το τι παραπάνω μπορείς να κάνεις με τους χαρταετούς. Διατήρησα όμως σταθερή τη σχέση μου με τον αέρα -άλλωστε το αγαπημένο μου βιβλίο είναι ο “Γλάρος Ιωνάθαν”, που όταν το διάβαζα σκεφτόμουν ότι ο Λίβιγκστον που το έγραψε, δεν είναι απλά ένας καλός χειριστής του λόγου, αλλά ένας άνθρωπος που ξέρει τι σημαίνει “πετάω”. Τα πρώτα χρήματα που κέρδισα δουλεύοντας ως φοιτητής, τα έδωσα για να πετάξω με αιωρόπτερο, μετά ασχολήθηκα με ελεύθερη πτώση και “παραπέντε”. Οι χαρταετοί ξαναμπήκαν στη ζωή μου πριν από περίπου δέκα χρόνια, γιατί χάρη στην τεχνολογία υπήρχαν πλέον πολύ περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτούς, πώς τους φτιάχνεις, πώς τους πετάς, για τα μεγάλα φεστιβάλ και τους θρυλικούς κατασκευαστές τους, όπως ο John Baressi, ο οποίος αργότερα μου έδειξε πώς να πετάω έναν ακροβατικό συλλεκτικό χαρταετό του στο φεστιβάλ της Σέρβια. Ή ο Ray Bethell, χειρουργός, που όταν πέθανε η γυναίκα του βρήκε διέξοδο από το πένθος στην κατασκευή χαρταετών και έκανε θαυμάσια πράγματα και στο πέταγμά τους, δείγμα των οποίων μπορεί να δει κάποιος αναζητώντας το βίντεο με τίτλο “Romancing the Wind”. Τότε σκέφτηκα ότι οι χαρταετοί μπορούσαν να μην είναι για μένα απλά ένα χόμπι, αλλά ένας τρόπος για να παίρνουν περισσότεροι άνθρωποι χαρά. Γιατί πιστεύω πραγματικά ότι το πέταγμα του χαρταετού είναι μια μηχανή χαράς!» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ο Γιάννης κυρίως μετασκευάζει και εισάγει χαρταετούς -ελάχιστα κατασκευάζει. Δεν θεωρεί τον εαυτό του κατασκευαστή, γιατί ο τίτλος αυτός υποδηλώνει -όπως λέει- έναν άνθρωπο που έχει βαθιά γνώση της αεροδυναμικής, της αρχιτεκτονικής των χαρταετών, της λεπτοδουλειάς της κατασκευής και της ραφής και των υλικών. Για ένα σύνολο 100 χειροποίητων -ενωμένων μεταξύ τους- χαρταετών που δημιούργησε, συνολικού μήκους 100 μέτρων, ο ίδιος και μια φίλη του χρειάστηκε να επενδύσουν ο καθένας πέντε ώρες εργασίας καθημερινά επί μια εβδομάδα. Για αυτό, εξηγεί, δεν μπορείς εύκολα να βιοποριστείς από την κατασκευή των χαρταετών όταν τους φτιάχνεις ο ίδιος στο χέρι. Απαιτεί πολύ χρόνο και τα έσοδα είναι μικρά. Ωστόσο, δύο Έλληνες κατασκευαστές, ο Αντώνης από τον Πύργο και ο Κώστας από τα Πατήσια, που φτιάχνουν κυρίως premium -και άρα σε υψηλότερη τιμή- χαρταετούς για αθλητική χρήση, διαθέτουν όλη την παραγωγή τους στο εξωτερικό, καθώς η φήμη τους έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδας.
Ποιος είναι ο πιο ταιριαστός χαρταετός για τον ουρανό της Ελλάδας;
«Το χταπόδι» απαντά χωρίς πολλή σκέψη. Γιατί; «Διότι το χταπόδι “είναι” Αιγαίο. Κι όταν αυτός ο χαρταετός πετάει, τα πλοκάμια κινούνται στον ουρανό με τον ίδιο τρόπο που θα κινούνταν αν ένα αληθινό χταπόδι κολυμπούσε μέσα στη θάλασσα» λέει. Τι μπορείς να μάθεις πετώντας χαρταετό; «Υπομονή και ψυχραιμία. Ο χαρταετός δεν θα πετάξει όπως θέλεις όταν θέλεις, γιατί η πτήση του εξαρτάται από τον άνεμο και η φύση δεν υπακούει στη θέλησή μας. Αν πέσει, έπεσε και χρειάζεται να προσπαθήσεις ξανά. Επίσης, το πέταγμα του χαρταετού δίνει πολύ μεγάλη ώθηση στη φαντασία. Υψώνεις το κεφάλι προς τον ουρανό, βλέπεις μακριά, αλληλεπιδράς με κάτι που συνδέεται μαζί σου, αλλά βρίσκεται στον αέρα, αναπνέεις σωστά, είσαι 100% παρών σε αυτό που κάνεις» επισημαίνει και προσθέτει ότι, για όλους αυτούς τους λόγους, θεωρεί το πέταγμα του χαρταετού εξαιρετική δραστηριότητα για παιδιά.
Φοβάται την κλιματική κρίση και το ενδεχόμενο να λιγοστέψουν οι άνεμοι, κρατώντας τους χαρταετούς «γειωμένους»; «Όταν σκέφτομαι ένα δυσάρεστο σενάριο για το μέλλον των χαρταετών, συνήθως μου έρχεται στο μυαλό το γεγονός ότι οι άνθρωποι σιγά-σιγά απομακρυνόμαστε από τη φυσική μας υπόσταση. Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε και το κορμί μας για να χαρούμε κι αυτό το είδος της χαράς ίσως έχει αρχίσει να “τεμπελιάζει” μέσα μας. Ίσως στο μέλλον λοιπόν, οι άνθρωποι να μην έχουν πια μέσα τους αυτόν τον μηχανισμό δημιουργίας χαράς, που θα τους παρακινεί να προσπαθήσουν να πετάξουν έναν χαρταετό» λέει.
Τι χρειάζεται να έχουν στον νου τους όσοι θελήσουν να πετάξουν χαρταετό την Καθαρά Δευτέρα; «Πρώτον, να μην ξεχάσουν στο σπίτι ό,τι χρειάζονται για τον χαρταετό τους, όπως τα σχοινάκια ή την ουρά αν έχει. Δεύτερον, να διαλέξουν έναν ανοιχτό χώρο, μακριά από μεγάλα φυσικά εμπόδια. Τρίτον, να προσέξουν να μην υπάρχουν κτίρια από την πλευρά που έρχεται ο αέρας, γιατί όταν συμβαίνει αυτό δημιουργούνται αναταράξεις που επηρεάζουν την πτήση. Τέταρτον, να διαλέξουν ένα ρούχο με κουκούλα, γιατί ο αυχένας συχνά ταλαιπωρείται όταν πετάς χαρταετό. Πέμπτον, να έχουν ψυχραιμία αν ο χαρταετός πέσει και έκτον, να μην είναι ο πρωταρχικός τους στόχος ο χαρταετός να πάει όσο πιο ψηλά γίνεται» συνιστά και προσθέτει ότι τον χαρταετό πρέπει να τον βλέπεις και να τον νιώθεις και όταν ο στόχος είναι απλά και μόνο το ύψος, χάνεις ένα μεγάλο κομμάτι από την απόλαυση της πτήσης…
* Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιάννης Πρασσάς
