Σχολιασμός
Για χρόνια αντιστεκόμουν στην επιδοκιμασία της λέξης ‘παγκοσμιοποίηση’, επειδή η διεθνής συνεργασία είναι κάτι καλό. Τα ταξίδια είναι υπέροχα, όπως και η ελευθερία του εμπορίου και της μετανάστευσης. Πώς η πρακτική της ελευθερίας, καθώς εκτείνεται πέρα από τα εθνικά νομικά όρια, έγινε τόσο ευρέως απεχθής και υποτιμημένη;
Υπάρχει μια περίπλοκη ιστορία εδώ, που μιλάει για εμπλοκές μεταξύ κρατών, βιομηχανίας, οικονομικών, πολυεθνικών, κυβερνητικών δομών και τον έλεγχο κάποιων ομάδων ανθρώπων πάνω σε καθεστώτα.
Η εμπειρία του COVID αποκάλυψε τα πάντα. Η αντίδραση ήταν αξιοσημείωτα παγκόσμια, σχεδόν όλα τα έθνη εφάρμοσαν την καραντίνα με τον ίδιο τρόπο περίπου την ίδια στιγμή, επιβάλλοντας τα ίδια πρωτόκολλα και εκδίδοντας (λίγο πολύ) τα ίδια διορθωτικά μέτρα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας φαινόταν να παίρνει τις αποφάσεις, με τις εθνικές υπηρεσίες δημόσιας υγείας να τις εφαρμόζουν κάθε φορά. Ο ίδιος ο ιός φαίνεται να έχει αναδυθεί μέσα από τη δομή της πολυμερούς έρευνας τόσο για τα παθογόνα όσο και για τα πιθανά φαρμακευτικά αντίμετρα.
Επιπλέον, οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο συνεργάστηκαν για να χρηματοδοτήσουν την ακραία πολιτική αντίδραση, τυπώνοντας χρήματα όπως ποτέ άλλοτε για να σταματήσουν την πλήρη οικονομική κατάρρευση υπό τα αναγκαστικά κλεισίματα. Έθνη όπως η Σουηδία και η Νικαράγουα, που ακολούθησαν τον δικό τους δρόμο, επικρίθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.
Τα εθνικά νομοθετικά σώματα δεν είχαν κανένα ρόλο στα αρχικά λοκντάουν. Αποκλείστηκαν από τη λήψη αποφάσεων. Αυτό σημαίνει ότι και οι άνθρωποι που τα εξέλεξαν στερήθηκαν το δικαίωμα ψήφου. Κανείς δεν ψήφισε για απόσταση δύο μέτρων, κλείσιμο επιχειρήσεων και εντολές εμβολίων. Επιβλήθηκαν με διοικητικά διατάγματα και κανένα δικαστικό σύστημα δεν τα σταμάτησε.
Η δημοκρατία ως ιδέα, καθώς και το κράτος δικαίου, πέθαναν μέσα σε αυτό το διάστημα, κάτω από τους κανόνες των παγκόσμιων θεσμών και των χρηματοπιστωτικών συστημάτων που ανέλαβαν εκ των πραγμάτων τον έλεγχο του πλανήτη. Ήταν η πιο εκπληκτική επίδειξη παγκόσμιας δύναμης στην ιστορία.
Δεδομένων των αποτελεσμάτων, δεν αποτελεί έκπληξη η αντίδραση, η οποία επικεντρώνεται στην εκ νέου επιβεβαίωση των δικαιωμάτων των εθνών και των πολιτών τους.
Πολλοί υπερασπιστές της ανθρώπινης ελευθερίας (δεξιοί και αριστεροί) συχνά αισθάνονται άβολα με το ήθος της αντίδρασης και αναρωτιούνται εάν και σε ποιο βαθμό υπάρχει καλό ιστορικό προηγούμενο για την ανάκτηση της κυριαρχίας στο όνομα της ελευθερίας.
Ένα τέτοιο προηγούμενο πράγματι υπάρχει με κάποια συζήτηση για ένα ιστορικό επεισόδιο που έχει σχεδόν ξεχαστεί εντελώς.
Είναι γνωστό ότι η Συμφωνία του Bretton Woods του 1944 περιελάμβανε τμήματα που αφορούσαν τον διεθνή νομισματικό διακανονισμό (το πρότυπο συναλλάγματος χρυσού), καθώς και τα χρηματοοικονομικά και τις τραπεζικές συναλλαγές (το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα). Πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν επίσης τη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (1948).
Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι ότι η Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) ήταν μια εφεδρική θέση. Το αρχικό προσχέδιο του Bretton Woods περιελάμβανε έναν Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου (ΔΟΕ) που θα εξουσιοδοτούνταν να διαχειρίζεται όλες τις παγκόσμιες εμπορικές ροές. Συντάχθηκε το 1944 και κωδικοποιήθηκε στον Χάρτη της Αβάνας του 1948. Υπήρξε μια τεράστια πίεση εκείνη την εποχή από τις μεγάλες κυβερνήσεις και εταιρείες για να επικυρώσουν αυτήν τη συμφωνία ως συνθήκη.
Ο ΔΟΕ επρόκειτο να κυβερνήσει τον κόσμο, με τους ολιγάρχες να καταλαμβάνουν τον έλεγχο στο όνομα της παγκοσμιοποίησης.
Τελικά, όμως, ηττήθηκε. Γιατί; Όχι χάρη στην αντίθεση των προστατευτιστών και των μερκαντιλιστών. Οι κύριοι αντίπαλοι του ΔΟΕ ήταν στην πραγματικότητα οι ελεύθεροι έμποροι και οι οπαδοί του οικονομικού φιλελευθερισμού. Η εκστρατεία για την κατάρριψη της συνθήκης είχε επικεφαλής τον Γαλλοαμερικανό οικονομολόγο Φίλιπ Κόρτνεϋ και του συναρπαστικού βιβλίου του με τίτλο «Το Οικονομικό Μόναχο» (1949).
«Ο Χάρτης του ΔΟΕ είναι ένα μνημείο ευσεβών πόθων», έγραφε, «ένα γραφειοκρατικό όνειρο που αγνοεί τη σκληρή πραγματικότητα των εθνικών οικονομιών. Υπόσχεται ελεύθερο εμπόριο, αλλά παραδίδει δεσμά, δεσμεύοντας τα έθνη σε κανόνες που δεν μπορούν να λυγίσουν με τις καταιγίδες του πληθωρισμού ή της σπανιότητας.»
Αυτός και άλλοι στην τροχιά του μπορούσαν να εντοπίσουν το χέρι όχι της ελευθερίας σε αυτό το καταστατικό, αλλά μάλλον τον κεντρικό σχεδιασμό, τον κορπορατισμό, τον πληθωρισμό, τον δημοσιονομικό σχεδιασμό, τη βιομηχανική πολιτική και το διαχειριζόμενο εμπόριο — εν ολίγοις, αυτό που σήμερα ονομάζεται παγκοσμιοποίηση. Ήταν εντελώς αντίθετος σε αυτό, ακριβώς επειδή πίστευε ότι θα έθετε σε κίνδυνο τη νόμιμη αιτία του ελεύθερου εμπορίου και θα βύθιζε την εθνική κυριαρχία σε ένα γραφειοκρατικό τέλμα.
Οι αντιρρήσεις που είχε ήταν πολλές, αλλά μεταξύ αυτών ήταν εκείνες που επικεντρώνονταν σε ζητήματα νομισματικής διευθέτησης. Τα έθνη θα ήταν κλειδωμένα σε ένα δασμολογικό καθεστώς χωρίς ευελιξία για την προσαρμογή των νομισματικών αξιών με βάση τις εμπορικές ροές. Πιστεύω ότι υπήρχε ένας πραγματικός κίνδυνος στο πλαίσιο του ITO για τα έθνη να στερηθούν την ικανότητα να προσαρμόζονται με βάση τις αλλαγές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες ή άλλες χρονικές και τοπικές ιδιαιτερότητες. Παρόλο που ο χάρτης φαινόταν να προωθεί το ελεύθερο εμπόριο, ο Κόρτνεϋ πίστευε ότι τελικά θα το υπονόμευε.
Πίστευε επίσης ότι εάν τα έθνη επρόκειτο να ανοίξουν τις οικονομίες τους στον διεθνή ανταγωνισμό από όλες τις γωνιές του κόσμου, αυτό θα έπρεπε να γίνει με τρόπο που να συνάδει με τη δημοκρατική διακυβέρνηση και τα εθνικά δημοψηφίσματα. Μια σιδηρά παγκόσμια κυβέρνηση που θα επιβάλλει ένα τέτοιο καθεστώς θα ερχόταν σε αντίθεση με ολόκληρη την ιστορία της δομής κατά του μερκαντιλισμού και πιθανότατα θα οδηγούσε τις μεγαλύτερες εταιρείες της βιομηχανίας και των χρηματοοικονομικών να διαχειριστούν το σύστημά τους με τρόπο που θα ωφελούσε τις ίδιες.
Αυτό που είναι εντυπωσιακό στο επιχείρημα είναι ότι προερχόταν από μια φιλελεύθερη/ελευθεριακή άποψη που ευνοούσε τις παραδοσιακές μεθόδους επίτευξης ελεύθερου εμπορίου, ενώ αντιτίθετο σε αυτό που σήμερα θα ονομαζόταν παγκοσμιοποιημένο μέσο για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Πράγματι, ο Λούντβιχ φον Μίζες [Ludwig von Mises, 1881-1973] είπε για αυτό το βιβλίο: «Η λαμπρή κριτική του αποκαλύπτει αλύπητα τις πλάνες των σύγχρονων επίσημων οικονομικών δογμάτων και πολιτικών. Οι κύριες θέσεις του δοκιμίου του είναι αδιάσειστες. Θα επιβιώσει από αυτήν την εποχή της πολιτικής ματαιότητας και θα διαβαστεί και θα ξαναδιαβαστεί ως ένα κλασικό έργο οικονομικής ελευθερίας, όπως τα έργα του Κόμπντεν και του Μπαστιά».
Ήταν ο Κόρτνεϋ, μαζί με τους ιδεολογικούς συμπατριώτες του στον επιχειρηματικό και συντακτικό τομέα, που τελικά τορπίλισαν τον Χάρτη της Αβάνας και έστειλαν τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου στον κάλαθο των αχρήστων της ιστορίας.
Για να είμαστε σαφείς, η απόρριψη του ΔΟΕ δεν ήταν αποτέλεσμα ακτιβισμού από αντιδραστικούς, σοσιαλιστές, προστατευτιστές ή ακόμα και οικονομικούς εθνικιστές. Απορρίφθηκε από ένθερμους υποστηρικτές του οικονομικού φιλελευθερισμού, του ελεύθερου εμπορίου και των εμπορικών επιχειρηματικών συμφερόντων που κυριαρχούνταν από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που φοβόντουσαν ότι θα χάνονταν στον βάλτο της παγκοσμιοποίησης.
Αυτοί οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονταν τη γραφειοκρατία γενικά και την παγκόσμια γραφειοκρατία ιδιαίτερα. Αυτή ήταν μια γενιά με αρχές και μέχρι τότε γνώριζαν πολύ καλά πως κάτι μπορεί να ακούγεται μεν υπέροχο, αλλά να είναι κακό στην πράξη. Απλώς δεν εμπιστεύονταν την ομάδα που ήταν υπεύθυνη εκείνη την εποχή για να σφυρηλατήσει μια βιώσιμη εμπορική συμφωνία για τον κόσμο.
Η απόρριψη του ΔΟΕ είναι το πώς και το γιατί καταλήξαμε στην GATT. Ήταν γενική, που σημαίνει όχι σταθερός νόμος. Είχε τις ρίζες της στη Συμφωνία, που σημαίνει ότι κανένα έθνος δεν θα εξαναγκαζόταν να αντιταχθεί στα συμφέροντά του. Αφορούσε δασμούς, αλλά δεν επιχείρησε κάποια μεγάλη στρατηγική για την εξίσωση όλων των νομισματικών αποτιμήσεων. Ήταν άτυπη και όχι επίσημη, αποκεντρωμένη, όχι συγκεντρωτική.
Η GATT επικράτησε μέχρι το 1995, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) προωθήθηκε υπό τρομερή πίεση από τα μέσα ενημέρωσης και τις εταιρείες. Ήταν μια αναβίωση του παλιού ΔΟΕ. Μέχρι τότε, το πλήθος της ελεύθερης αγοράς είχε χάσει την πνευματική του ισχύ και υποστήριξε αδιαμαρτύρητα τον νέο παγκόσμιο οργανισμό. Σαν να επιβεβαιώνει την πρόβλεψη του Κόρτνεϋ, ο ΠΟΕ έχει πλέον καταστεί ως επί το πλείστον ένας απαρχαιωμένος, αποδιοπομπαίος τράγος επεύθυνος για οικονομική στασιμότητα, αποβιομηχάνιση, νομισματικές αναντιστοιχίες και μη διευθετημένους ξένους λογαριασμούς που υποστηρίζονται από ξένες συμμετοχές σε περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια ΗΠΑ.
Τώρα αντιμετωπίζουμε μια αντίδραση με τη μορφή ωμών μερκαντιλιστικών πολιτικών που καταφθάνουν με οργή. Η Αμερική υπήρξε ο προορισμός τεράστιων ποσοτήτων προϊόντων από την Κίνα, τα οποία τώρα μπλοκάρονται από υψηλούς δασμούς. Με εξαιρετική ειρωνεία, η New York Times προειδοποιεί ότι η ανακατεύθυνση αγαθών από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ευρώπη θα μπορούσε «να αποβεί επικίνδυνη για τις ευρωπαϊκές χώρες, με την πληθώρα στην αγορά τεχνητά φθηνών προϊόντων που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις τοπικές βιομηχανίες».
Φανταστείτε το!
Η ισορροπία μεταξύ της εθνικής κυριαρχίας και της ίδιας της ελευθερίας είναι λεπτή. Γενιές διανοουμένων το γνώριζαν κάποτε αυτό και πρόσεχαν να μην ανατρέψουν ποτέ τη μία για να υποστηρίξουν την άλλη. Η οριστική αποσύνδεση των κυβερνητικών δομών από τον έλεγχο των πολιτών, έστω και μόνο μέσω σποραδικών δημοψηφισμάτων, επιφέρει καταστροφή ακόμη και σε θέματα όπως το εμπόριο, για να μην αναφέρουμε την έρευνα για μολυσματικές ασθένειες και ιούς.
Έτσι, έφτασε η εξέγερση, ακριβώς όπως θα είχε προβλέψει ο Φίλιπ Κόρτνεϋ.
Από το Brownstone Institute
