Έρχεται κάποια στιγμή στη ζωή μας, στην οποία φτάνουμε να σκεφτούμε το ποιοι είμαστε και ποιοι θέλουμε να γίνουμε. Σταματάμε να κατηγορούμε τις περιστάσεις (του περιβάλλοντός μας) και προσπαθούμε να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Μπορεί να περάσουν εβδομάδες, μήνες ή ακόμα και χρόνια για να καλλιεργήσουμε τους εαυτούς μας ώστε να γίνουν οι ήρωες των δικών μας ιστοριών.
Όμως, υπάρχει και εκείνη η στιγμή της ζωής μας, στην οποία παρασυρόμαστε από την αυταρέσκεια. Γινόμαστε χαλαροί στις προσπάθειές μας και πέφτουμε θύματα πειρασμών για τους οποίους θα υποφέρουμε αργότερα.
Πρόσφατα συνάντησα έναν πίνακα του Τζον Ουίλιαμ Γουάτερχαους με τίτλο «Νύμφες Βρίσκουν το Κεφάλι του Ορφέα». Αυτός ο πίνακας μου κίνησε το ενδιαφέρον στο πώς αντιμετωπίζουμε τους πειρασμούς και τις συνέπειές τους.
Το Ταξίδι του Ορφέα
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Ορφέας γεννήθηκε από τον θεό της μουσικής Απόλλωνα, και μία από τις Μούσες. Ο Ορφέας έπαιζε την λύρα και τραγουδούσε όμορφα, τόσο όμορφα που μπορούσε να επηρεάσει το άμεσο περιβάλλον του με την μουσική του.
Ο Ορφέας ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την Ευρυδίκη. Μια μέρα, ένα δηλητηριώδες φίδι δάγκωσε την Ευρυδίκη ενώ προσπαθούσε να ξεφύγει από έναν εισβολέα. Πέθανε από το δάγκωμα του φιδιού και ξεκίνησε το ταξίδι της προς τον Άδη.
Ο Ορφέας, απαρηγόρητος, αποφασίζει να χρησιμοποιήσει την μαγεία της ουράνιας μουσικής του για να εισέλθει στον Άδη και να σώσει την Ευρυδίκη. Τραγουδάει τα τραγούδια του παίζοντας την λύρα τόσο όμορφα, που γοητεύει τον Χάροντα, που μεταφέρει τις ψυχές στους ποταμούς Στύγα και Αχέροντα, και τον Κέρβερο, τον σκύλο με τα τρία κεφάλια που φρουρεί τις πύλες του Άδη.
Ο Ορφέας τραγουδά και παίζει στον θεό Άδη αυτοπροσώπως. Κατά τη συνάντηση μαζί του, ο Ορφέας του ζητά να επιστρέψει η Ευρυδίκη μαζί του στην γη. Ο Άδης συγκινημένος από την όμορφη μουσική του Ορφέα, συμφωνεί να του επιστρέψει την Ευρυδίκη υπό μία προϋπόθεση: Ο Ορφέας δεν θα πρέπει να γυρίσει να κοιτάξει την Ευρυδίκη που τον ακολουθεί μέχρι να φύγουν από τον Άδη.
Ο Ορφέας ξεκινά το ταξίδι του προς την γη μαζί με την Ευρυδίκη, αλλά δεν είναι σίγουρος αν πραγματικά αυτή τον ακολουθεί. Δεν μπορεί να την ακούσει ούτε να νιώσει την παρουσία της. Λίγο πριν φτάσει στην στο τέλος της πορείας, ο Ορφέας δεν αντέχει και γυρίζει για να κοιτάξει τα μάτια της Ευρυδίκης. Την στιγμή που το κάνει, η Ευρυδίκη εξαφανίζεται και επιστρέφει πίσω στον Άδη.
Απογοητευμένος, ο Ορφέας παρατάει την λύρα του και αρνείται να τραγουδήσει πια. Περιπλανιέται άσκοπα έως ότου οι Μαινάδες του Διονύσου (ακόλουθες του Διονύσου που σχετίζονται με την μανία και την βίαιη συμπεριφορά) σχίζουν την σάρκα του σε κομμάτια λόγω της κατάθλιψής του. Άλλες εκδοχές της ιστορίας θέλουν τις Μαινάδες να σχίζουν τον Ορφέα σε κομμάτια επειδή διακήρυξε ότι ο Απόλλωνας, αντί του Διονύσου, ήταν ο σπουδαιότερος θεός.
Τα άκρα του Ορφέα μεταφέρονται στην θάλασσα, και το κεφάλι του, που ψιθυρίζει το όνομα της Ευρυδίκης, ξεβράζεται στην ακτή της Λέσβου όπου θάβεται από τις Μούσες.
«Νύμφες Βρίσκουν το Κεφάλι του Ορφέα»
Στον πίνακα «Νύμφες Βρίσκουν το Κεφάλι του Ορφέα», ο Γουότερχαους απεικονίζει την στιγμή κατά την οποία το κεφάλι και η λύρα του Ορφέα φτάνουν επιπλέοντας σε δύο Νύμφες. Οι Νύμφες, φαίνονται να μαζεύουν νερό είτε την αυγή είτε το σούρουπο, όταν το κεφάλι και η λύρα εμφανίζονται μπροστά τους και απεικονίζονται να τα κοιτάζουν προσεκτικά.
Το σημείο εστίασης είναι οι δύο Νύμφες: Η φωτεινή επιδερμίδα τους ξεχωρίζει στο σκοτεινό φόντο και η περιοχή αυτή με την υψηλή αντίθεση κρατά την προσοχή του θεατή. Η κατεύθυνση του βλέμματός τους και το νερό που ρέει από τα βράχια κάτω τους, οδηγούν τα μάτια μας στο δεύτερο σημείο εστίασης: Στο κεφάλι του Ορφέα και στην λύρα του.
Το βλέμμα στο μέλλον
Η ιστορία του Ορφέα με κάνει να σκεφτώ την δύναμη της τέχνης. Η τέχνη, όταν είναι εμπνευσμένη από τους ουρανούς, μπορεί να αναζωογονήσει την ψυχή με απερίγραπτους τρόπους. Ο Ορφέας χρησιμοποιεί το ουράνιο χάρισμα της μουσικής για να σώσει την Ευρυδίκη από τον Άδη. Για εμένα, όλα τα τραγούδια του Ορφέα και τέχνη του στην λύρα ήταν σαν εξάσκηση για την στιγμή όπου θα έπρεπε να τα χρησιμοποιήσει για να σώσει ακόμα έναν άνθρωπο.
Αλλά ο Ορφέας, συναισθηματικά φορτισμένος από την ακραία επιθυμία για αυτήν που αγαπούσε, δεν κατάφερε να ελέγξει τον πειρασμό να την κοιτάξει. Η αδυναμία του να ελέγξει τον πειρασμό, τον κάνει να χάσει δύο πράγματα: την Ευρυδίκη και την ουράνια σύνδεσή του με τη μουσική.
Κατά έναν ειρωνικό τρόπο, ο πειρασμός τον κάνει να χάσει το μοναδικό πράγμα που ήθελε. Υποφέρει από βαθιά κατάθλιψη λόγω της αδυναμίας του να ελέγξει αυτόν τον πειρασμό και κυριολεκτικά διαλύεται λόγω αυτού.
Το επακόλουθο της αδυναμίας του Ορφέα να ξεπεράσει τους πειρασμούς του, τον στοιχειώνει στην μεταθανάτια ζωή του. Πιστεύω, πως το παρελθόν που δεν μπορεί να αλλάξει με κάποιον τρόπο τού γίνεται εμμονή. Ακόμα και στον θάνατο, το κεφάλι του ψιθυρίζει το όνομα που του επιβάλλει η επιθυμία του και επιπλέει δίπλα σε μια λύρα που δεν μπορεί να παίξει.
Ο Γουότερχαους απεικονίζει τις δύο νύμφες σαν να αποσπώνται από το έργο τους όταν βλέπουν τι υπάρχει στο νερό. Σταματούν να συλλέγουν νερό – που είναι η πηγή της ζωής – στην θέαση του κεφαλιού και της λύρας που για εμένα αντιπροσωπεύουν τις συνέπειες όταν γινόμαστε θύματα πειρασμού.
Μήπως ο πειρασμός μάς αποσπά από τα σημαντικά πράγματα της ζωής, τα πράγματα που συντηρούν και ολοκληρώνουν την ζωή μας; Μπορούν οι συνέπειες των δικών μας πειρασμών να επηρεάσουν αρνητικά τους γύρω μας;
Με το βλέμμα μας στο μέλλον, πώς θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε ένα παρελθόν που στοιχειώνει το παρόν μας;
Η τέχνη έχει μια εκπληκτική ικανότητα να επισημαίνει οτιδήποτε δεν μπορεί να φανεί, ώστε να μπορέσουμε να ρωτήσουμε: «Τι σημαίνει αυτό για εμένα και για κάθε θεατή;», «Πώς έχει επηρεάσει το παρελθόν και πώς μπορεί να επηρεάσει το μέλλον;», «Τι υποδηλώνει για την ανθρώπινη εμπειρία;» Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που εξερευνώ στη σειρά μου «Αγγίζοντας το Έσω: Η προσφορά της κλασικής τέχνης στην καρδιά».
Ο Έρικ Μπες είναι ασκούμενος αναπαραστατικός καλλιτέχνης και υποψήφιος διδάκτωρ στο Ινστιτούτο Διδακτορικών Σπουδών για τις Οπτικές Τέχνες (IDSVA).
Ακολουθήστε μας στο Telegram @epochtimesgreece
Ακολουθήστε μας στο Facebook @epochtimesgreece
Ακολουθήστε μας στο SafeChat @epochtimesgreece
