Στη γη των απεριόριστων δυνατοτήτων, λίγες ιστορίες είναι τόσο συναρπαστικές όσο αυτή του Τζον Πωλ ΝτεΤζόρια [John Paul DeJoria]. Γεννημένος στις 13 Απριλίου 1944 στο Echo Park του Λος Άντζελες, από Ιταλό πατέρα και Ελληνίδα μητέρα, μετανάστες και οι δύο, ο ΝτεΤζόρια θα μπορούσε εύκολα να αποτελεί άλλη μια ψηφίδα στη στατιστική της φτώχειας και της απελπισίας. Ωστόσο, έγινε ένας δισεκατομμυριούχος φιλάνθρωπος και επιχειρηματίας, πραγματική ενσάρκωση του Αμερικανικού Ονείρου.
Σήμερα, με καθαρό πλούτο που υπερβαίνει τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια, ο ΝτεΤζόρια είναι ευρέως γνωστός ως συνιδρυτής της εταιρείας περιποίησης μαλλιών John Paul Mitchell Systems και της Patrón Spirits Company. Η φιλοσοφία του, «Success Unshared is Failure» (η επιτυχία που δεν μοιράζεται είναι αποτυχία), διαπερνά κάθε πτυχή της ζωής του, από τις επιχειρηματικές του αποφάσεις μέχρι τις φιλανθρωπικές του δραστηριότητες.
Μια δύσκολη παιδική ηλικία
Η ιστορία του ΝτεΤζόρια αρχίζει με τραγικές περιστάσεις. Όταν ήταν μόλις δύο ετών, οι γονείς του χώρισαν και η μητέρα του, Υβόννη Μαντέλο (Yvonne Madelo), έπρεπε να αγωνιστεί για να θρέψει δύο γιους. Η οικονομική δυσπραγία ήταν τόσο έντονη που ο ΝτεΤζόρια και ο μεγαλύτερός του αδελφός στάλθηκαν σε σπίτι φιλοξενίας στο Ανατολικό Λος Άντζελες.
Στα εννέα του χρόνια, ο μικρός Τζον Πωλ άρχισε να εργάζεται για να βοηθήσει την οικογένειά του. Πουλούσε χριστουγεννιάτικες κάρτες και εφημερίδες από πόρτα σε πόρτα, και σηκωνόταν στις τρεις το πρωί για το δίπλωμα και τη διανομή. «Όταν ήμουν παιδί, το όνειρό μου ήταν να βρω μια δουλειά που θα μου έδινε 150 δολάρια την εβδομάδα –αρκετά για μια μικρή δόση σπιτιού και ένα καλό μεταχειρισμένο αυτοκίνητο», θυμάται.
Η μητέρα του του δίδαξε πολύτιμα μαθήματα, που τον διαμόρφωσαν καθοριστικά. Χαρακτηριστική είναι η ακόλουθη ιστορία, την οποία έχει διηγηθεί αμέτρητες φορές: Κάποια Χριστούγεννα, η Υβόννη έδωσε σε αυτόν και τον αδερφό του ένα δεκάρικο για να το ρίξουν στον κουβά του Στρατού Σωτηρίας, λέγοντας: «Όσο λίγα κι αν έχεις στη ζωή, πάντα υπάρχει κάποιος που έχει λιγότερα». Αυτό το μάθημα γενναιοδωρίας θα γινόταν ο ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας του ΝτεΤζόρια.
Νεανικές αλητείες και στρατιωτική θητεία
Η ζωή στους δρόμους του Ανατολικού Λος Άντζελες ήταν σκληρή, και ο ΝτεΤζόρια, όπως πολλοί νέοι στο περιβάλλον του, συνδέθηκε με συμμορίες,. Παρόλο που δεν είχε ποτέ σοβαρά μπλεξίματα, ένας δάσκαλος στο Λύκειο τού έδωσε μια κρίσιμη συμβουλή: «Θα καταλήξεις στη φυλακή ή νεκρός αν συνεχίσεις σε αυτόν τον δρόμο».
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη συμβουλή, ο ΝτεΤζόρια αποφάσισε να ενταχθεί στο Αμερικανικό Ναυτικό μετά την αποφοίτησή του από το John Marshall High School, το 1962. Υπηρέτησε για δύο χρόνια στο αεροπλανοφόρο USS Hornet, μια εμπειρία που του έδωσε πειθαρχία, ηγετικές ικανότητες και την ευκαιρία να ταξιδέψει σε διάφορα λιμάνια παγκοσμίως. «Το αεροπλανοφόρο, το USS Hornet, μου έδωσε την ευκαιρία να επισκεφθώ πολλές ξένες ακτές, ενώ μάθαινα τις δεξιότητες προσωπικής διαχείρισης και ομαδικής εργασίας που θα με βοηθούσαν αργότερα στην καριέρα μου», αναφέρει.
Χρόνια αγώνα και ανθεκτικότητας
Μετά την αποστράτευσή του, ο ΝτεΤζόρια αντιμετώπισε μια σειρά προκλήσεων που θα έφερναν τις αντοχές του στα όρια τους. Δεν είχε αρκετά χρήματα για το κολέγιο, οπότε έκανε διάφορες δουλειές για να επιβιώσει. Μεταξύ άλλων, έγινε και πλασιέ εγκυκλοπαιδειών για την P.F. Collier Incorporated, δουλειά που τον διδάξε ανεκτίμητα μαθήματα για την πώληση και την αντιμετώπιση της απόρριψης.
«Όταν μας εκπαίδευαν, είπαν κάτι που πίστεψα: ‘Οι άνθρωποι που θα τα καταφέρνουν και θα βγάλουν χρήματα είναι αυτοί που δεν τα παρατούν. Πολλές πόρτες μπορεί να κλείσουν στο πρόσωπό σας, αλλά πρέπει να είστε εξίσου ενθουσιώδεις στην πόρτα νούμερο 101 όσο ήσασταν και στην πρώτη πόρτα, αν θέλετε να κάνετε μια πώληση’». Αυτή η τριετής εμπειρία έθεσε τα θεμέλια για την μελλοντική του επιτυχία.
Ο ΝτεΤζόρια δούλεψε επίσης ως φύλακας βενζινάδικου, καθαριστής και υπάλληλος κατ’ οίκον παραδόσεων. Το 1971, εισήλθε στον κόσμο της περιποίησης μαλλιών ως υπάλληλος στα Redken Laboratories. Μέσα σε έξι μήνες, προήχθη σε περιφερειακό διευθυντή, και έναν χρόνο αργότερα έγινε εθνικός διευθυντής δύο τμημάτων.
Παρά την επιτυχία του, ο ΝτεΤζόρια απολύθηκε από τη Redken το 1975 λόγω διαφωνιών για τις στρατηγικές μάρκετινγκ και την αντίθεσή του στον πειραματισμό σε ζώα. «Παραπονέθηκα γι’ αυτό που έκαναν – πειράματα σε ζώα. Είπα ότι δεν πρέπει να κάνετε πειράματα σε ζώα, δεν χρειάζεται, φτιάχνουμε μόνο προϊόντα περιποίησης μαλλιών για ανθρώπους, κάντε πειράματα σε εμάς», θυμάται.
Η γέννηση της John Paul Mitchell Systems
Το 1978, ο ΝτεΤζόρια ίδρυσε μια συμβουλευτική εταιρία, αλλά το 1980 συνάντησε τον Πωλ Μίτσελ [Paul Mitchell], έναν θρυλικό κομμωτή από τη Σκωτία. Μαζί, αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια εταιρία περιποίησης μαλλιών που θα ήταν διαφορετική από οτιδήποτε είχε δει η βιομηχανία προηγουμένως.
Με μόλις 700 δολάρια – μέρος των οποίων ο ΝτεΤζόρια δανείστηκε από τη μητέρα του – οι δύο άντρες ξεκίνησαν την John Paul Mitchell Systems. Η εταιρεία αντιμετώπισε αμέτρητες προκλήσεις από την αρχή. «Θα έπρεπε να είχαμε χρεοκοπήσει ίσως 50 φορές κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους», παραδέχεται ο ΝτεΤζόρια.
Οι πόροι ήταν τόσο περιορισμένοι που η διάσημη μαύρη και άσπρη συσκευασία της Paul Mitchell οφείλεται στην έλλειψη χρημάτων για έγχρωμη εκτύπωση. Για μία περίοδο, η εταιρεία αποτελούταν από ένα ταχυδρομικό κουτί και έναν τηλεφωνητή με μια φίλη (με αγγλική προφορά) που έκανε την ηχογράφηση του μηνύματος για να δώσει την εντύπωση ότι υπήρχε πραγματικά ‘γραφείο’.
Εκείνη την εποχή, ο ΝτεΤζόρια έμεινε άστεγος για δεύτερη φορά στη ζωή του, ζώντας σε μια παλιά Ρολς-Ρόυς στο Sunset Strip του Λος Άντζελες. «Έχω υπάρξει άστεγος δύο φορές, κυρίως επειδή ήμουν πολύ περήφανος για να ζητήσω βοήθεια», θυμάται.
Στρατηγικές επιτυχίας και καινοτομίες
Παρά τις δυσκολίες, ο ΝτεΤζόρια και ο Μίτσελ είχαν μια μοναδική και νικηφόρo στρατηγική. Ταξίδευαν εκτενώς για να πραγματοποιούν δωρεάν επιδείξεις προϊόντων για ιδιοκτήτες κομμωτηρίων. Εγγυούνταν στους ιδιοκτήτες κομμωτηρίων ότι θα πωλούνταν όλα τα προϊόντα που αγόραζαν – αν όχι, μπορούσαν να επιστρέψουν τα μη πωληθέντα προϊόντα με πλήρη επιστροφή χρημάτων. Τέτοιες πρακτικές ήταν πρωτοποριακές στη βιομηχανία περιποίησης μαλλιών.
Η εταιρεία ξεκίνησε με μόνο τρία προϊόντα: Shampoo One, Shampoo Two και The Conditioner. Το The Conditioner ήταν το πρώτο επαγγελματικό leave-in conditioner στην αγορά. Χάρη στην επιμονή και την καινοτομία τους, η εταιρεία άρχισε να αναπτύσσεται. Μέχρι το τρίτο έτος, είχαν ξεπεράσει το φράγμα τού ενός εκατομμυρίου δολαρίων.
Το 1989, ο Πωλ Μίτσελ πέθανε από καρκίνο του παγκρέατος, αφήνοντας τον ΝτεΤζόρια να διευθύνει μόνος του την εταιρεία. «Ο Πωλ ήταν, εκείνη την εποχή, ο μεγαλύτερος κομμωτής στον κόσμο, κατά τη γνώμη μου», θυμάται ο ΝτεΤζόρια. Παρά την απώλεια του εταίρου και φίλου του, ο ΝτεΤζόρια συνέχισε να αναπτύσσει την εταιρεία, η οποία σήμερα παράγει περισσότερα από 150 προϊόντα περιποίησης μαλλιών, τα οποί πωλούνται σε περισσότερα από 150.000 κομμωτήρια, σε 87 χώρες παγκοσμίως.
Η περιπέτεια της Patrón
Τη χρονιά που πέθανε ο Μίτσελ, ο ΝτεΤζόρια ξεκίνησε την επόμενη μεγάλη επιχειρηματική του περιπέτεια. Η γέννηση της Patrón Tequila ήταν σχεδόν τυχαία. Ο ΝτεΤζόρια είχε ζητήσει από τον φίλο του και αρχιτέκτονα Μάρτιν Κράουλυ [Martin Crowley] να του φέρει μια καλή τεκίλα από ένα ταξίδι του στο Μεξικό. Ο Κράουλυ επέστρεψε με ένα χειροποίητο μπουκάλι και την ιδέα για μια νέα μάρκα.
«Το 1989, ο εταίρος μου πέθανε, και ξεκίνησα την Patrón Spirits Co. με τον φίλο μου Μάρτιν Κράουλυ, έναν αρχιτέκτονα που είχε πάει στο Μεξικό για δουλειά. Του είπα να μου φέρει τεκίλα. Βρήκε ένα χειροποίητο μπουκάλι και είπε: ‘Θα μπορούσα να σχεδιάσω μια ετικέτα για αυτό. Θέλεις να φτιάξουμε μια πιο απαλή τεκίλα και να μπούμε στη δουλειά;’», θυμάται ο ΝτεΤζόρια.
Παρόλο που δεν ήξερε τίποτα για την παραγωγή τεκίλας, ο ΝτεΤζόρια αποφάσισε να χρηματοδοτήσει την παραγωγή των πρώτων 12.000 μπουκαλιών, τιμολογώντας την Premium τεκίλα στα 37 δολάρια το μπουκάλι – μια τολμηρή τιμή την εποχή που η κατηγορία ultra-premium τεκίλας δεν υπήρχε καν.
Η αρχή ήταν δύσκολη. Ο ΝτεΤζόρια ήταν απασχολημένος με τη διαχείριση της Paul Mitchell, αφήνοντας τον Κράουλυ να αντιμετωπίσει την αγορά αλκοολούχων ποτών με περιορισμένες διασυνδέσεις και εμπειρία. Η τεκίλα των 40 δολαρίων αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό στις συναντήσεις με διανομείς, και ακόμη και οι ισχυρότεροι υποστηρικτές τους είχαν μέτριες ελπίδες.
Μεταμόρφωση σε πολυτελές brand
Το 2001, ο Έντουαρντ Μπράουν [Edward Brown] ανέλαβε τη διευθυντική θέση της Patrón και άλλαξε ριζικά τη στρατηγική μάρκετινγκ. Εγκατέλειψε την εικόνα που προωθούσε μέχρι τότε η εταιρεία και ξεκίνησε μια νέα καμπάνια που βασιζόταν στο σύνθημα «Simply Perfect». Η Patrón δεν συνδεόταν πλέον με συγκροτήματα μαριάτσι και σομπρέρο – έγινε μια πολυτελής μάρκα.
Ο Μπράουν πίστευε ότι το Patrón Silver θα μπορούσε να ξεπεράσει τη βότκα. Επένδυσε σημαντικά ποσά για να το αποδείξει αυτό στους καταναλωτές, στρατηγική που απέδωσε άμεσα αποτελέσματα. Ενώ μέχρι το 2005 πουλούσαν μισό εκατομμύριο κιβώτια μόνο, το 2006 η εταιρεία έφτασε το πολυπόθητο ορόσημο του ενός εκατομμυρίου κιβωτίων.
Πώληση και νέες περιπέτειες
Τον Ιανουάριο του 2018, η Bacardi Limited ανακοίνωσε την εξαγορά της Patrón Spirits International AG έναντι 5,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ως μέρος της εξαγοράς, ο ΝτεΤζόρια πούλησε το μερίδιό του (70%) στην εταιρεία. Η συναλλαγή ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2018, κάνοντας τη Bacardi τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία αλκοολούχων ποτών κατά αξία μεριδίου αγοράς στις ΗΠΑ.
Σήμερα, ο ΝτεΤζόρια εξακολουθεί να είναι δραστήριος επιχειρηματίας. Είναι συνιδρυτής της ROKiT, μιας εταιρείας τηλεπικοινωνιών που προσφέρει προσιτά smartphone με δυνατότητες τηλεϊατρικής και νομικής βοήθειας. Η ROKiT, που ιδρύθηκε σε συνεργασία με τον επιχειρηματία Τζόναθαν Κέντρικ [Jonathan Kendrick], υπόσχεται να παρέχει σύνδεση, υγεία και ασφάλεια για όλους.
Φιλανθρωπία και συνειδητός καπιταλισμός
Ο ΝτεΤζόρια είναι πρωτοπόρος του συνειδητού καπιταλισμού, μιας επιχειρηματικής φιλοσοφίας που εστιάζει στην τριπλή βάση «άνθρωποι, πλανήτης, κέρδος». Αυτή η προσέγγιση διαπερνούσε όλες τις επιχειρήσεις του ήδη από τα πρώτα του βήματα. Η Paul Mitchell έγινε η πρώτη επαγγελματική εταιρεία ομορφιάς που δήλωσε δημοσίως την αντίθεσή της στον πειραματισμό σε ζώα και η οποία προσφέρει δωρεάν γεύμα σε όλους τους υπαλλήλους της.
«Όταν ξεκίνησα την Paul Mitchell, ήθελα όλοι να έχουν ένα δωρεάν γεύμα. Ήταν περίπου τρία, τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της επιχείρησης, που είχα αρκετά χρήματα για να το πραγματοποιήσω. Ακόμα και σήμερα, αν εργάζεσαι για την John Paul Mitchell Systems, το γεύμα είναι δωρεάν και παραγγέλνεις από μενού, οπότε όλοι μπορούν να φάνε με τους συναδέλφους τους».
Η φιλοσοφία του ΝτεΤζόρια έχει διαμορφωθεί από την εμπειρία του στη φτώχεια. «Η μόνη κατεύθυνση που μπορούσα να πάω ήταν προς τα πάνω», λέει. Η ανθεκτικότητά του στην απόρριψη, που έμαθε από τα χρόνια ως πωλητής εγκυκλοπαιδειών, έγινε ένα από τα κλειδιά της επιτυχίας του.
Το «Success Unshared is Failure» (Επιτυχία που δεν μοιράζεται είναι αποτυχία] δεν είναι απλώς ένα σύνθημα – είναι ο τρόπος ζωής του. Το 2011, υπέγραψε το Giving Pledge, δεσμευόμενος να δωρίσει τουλάχιστον τη μισή του περιουσία σε φιλανθρωπίες. Το ίδιο έτος, ίδρυσε με την οικογένειά του το JP’s Peace, Love & Happiness Foundation.
Το ίδρυμα υποστηρίζει περισσότερους από 160 οργανισμούς και φιλανθρωπικές πρωτοβουλίες παγκοσμίως, εστιάζοντας σε τρεις βασικούς τομείς: επένδυση σε ανθρώπους, προστασία ζώων και διατήρηση του περιβάλλοντος. Από την ανθρωπιστική βοήθεια μέχρι την προστασία των ωκεανών, από την εκπαίδευση μέχρι την αντιμετώπιση της έλλειψης στέγης, οι φιλανθρωπικές δραστηριότητες του ΝτεΤζόρια εκτείνονται σε όλο τον πλανήτη.
Ένα από τα πιο αγαπημένα του προγράμματα είναι το Grow Appalachia, που συνεργάζεται με περισσότερες από 7.500 οικογένειες για να καλλιεργήσουν 3,3 εκατομμύρια κιλά τροφής σε όλη την περιοχή των Απαλαχίων.
Παρόλο που έχει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, ο ΝτεΤζόρια ζει απλά. Τον περισσότερο καιρό βρίσκεται στο Ώστιν του Τέξας, όπου διατηρεί μια εντυπωσιακή έκταση 96 στρεμμάτων που ονομάζεται «Patrón de Paz» (Πάτρονας της Ειρήνης). Το κτήμα περιλαμβάνει πάνω από 120 αφρικανικά εξωτικά ζώα, μια λίμνη και ένα υπόγειο καταφύγιο 2.700 τετραγωνικών ποδιών.
Δεν χρησιμοποιεί email ούτε υπολογιστή – προτιμά την προσωπική επικοινωνία. «Θα ήμουν τόσο κατακλυσμένος που δεν θα μπορούσα να κάνω καμία δουλειά. Αντίθετα, κάνω τα πάντα προσωπικά ή με το τηλέφωνο», εξηγεί.
Έχει ιδιαίτερη αγάπη στις μοτοσυκλέτες, η οποία εκδηλώνεται σε μία συλλογή που περιλαμβάνει μια Indian Chieftain Dark Horse του 2018 αξίας 20.000-25.000 δολαρίων, μια BMW-Sidecar του 2010 και μια custom Harley-Davidson του 2004.
Κάθε Απρίλιο, για να γιορτάσει τα γενέθλιά του, ο ΝτεΤζόρια διοργανώνει την PeaceLoveHappiness Charity Motorcycle Ride στο Ώστιν. Η εκδήλωση, την οποία καθιέρωσε μαζί με τον φίλο και συνοδηγό του Γκάρυ Σπέλμαν [Gary Spellman] το 2002, γεννήθηκε όταν οι δύο αναβάτες σταμάτησαν στο Poodie’s Hilltop Roadhouse και άκουσαν έναν αστυνομικό του Ώστιν να κατακρίνεται επειδή διακινδύνευσε τη ζωή του για να σώσει έναν άλλον.
Εκείνη την ημέρα, αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια εκδήλωση που θα υποστήριζε τις οικογένειες των πεσόντων αστυνομικών και όλα τα κακοποιημένα ή παραμελημένα παιδιά. Από τότε, η εκδήλωση έχει συγκεντρώσει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια για το 100 Club of Central Texas, το Austin Children’s Shelter και παγκόσμιους οργανισμούς όπως η Waterkeeper Alliance.
Η ιστορία της ζωής του έχει εμπνεύσει αμέτρητους ανθρώπους και έχει τεκμηριωθεί σε διάφορα μέσα. Το 2017, κυκλοφόρησε το ντοκιμαντέρ «Good Fortune», σε σκηνοθεσία των Τζος και Ρεβέκκα Τίκελ [ Josh & Rebecca Tickell], με τον Νταν Ακρόυντ [Dan Akroyd] στην αφήγηση. Το φιλμ παρουσιάζει την απίστευτη διαδρομή του από τη φτώχεια στον πλούτο και την έμφασή του στον συνειδητό καπιταλισμό.
Έχει λάβει πολλές διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένου του Horatio Alger Award το 2004, μιας διάκρισης που αναγνωρίζει εκείνους που έχουν επιτύχει παρά τις αντιξοότητες. Το 2012, τιμήθηκε με το Lone Sailor Award από το US Navy Memorial για τη χρήση της στρατιωτικής του εμπειρίας στη διαμόρφωση μιας επιτυχημένης πολιτικής καριέρας.
Το μήνυμά του στους νέους επιχειρηματίες είναι απλό αλλά βαθύ: «Ό,τι υπηρεσία παρέχετε ή όποιο προϊόν θέλετε να πουλήσετε, πρέπει να βεβαιωθείτε ότι είναι της καλύτερης ποιότητας, γιατί δεν θέλετε να μείνετε στις παραγγελίες. Θέλετε να περάσετε στις επαναλαμβανόμενες παραγγελίες».
Ένα διαρκές παράδειγμα
Περισσότερο από μία ιστορία επιτυχίας, η ιστορία του Τζον Πωλ ΝτεΤζόρια είναι μια μαρτυρία για τη δύναμη της ανθεκτικότητας, της γενναιοδωρίας και της πίστης στο ότι η αληθινή επιτυχία μετριέται όχι από αυτό που συσσωρεύεις, αλλά από αυτό που δίνεις. Από τα χριστουγεννιάτικη κάρτα του Echo Park μέχρι τις παγκόσμιες φιλανθρωπικές του δραστηριότητες, ο ΝτεΤζόρια έχει παραμείνει πιστός στο μάθημα που του έδωσε η μητέρα του με εκείνο το δεκάρικο: ότι πάντα υπάρχει κάποιος που έχει λιγότερα και που χρειάζεται τη βοήθειά μας.
Σε μια εποχή που η εταιρική κοινωνική ευθύνη συχνά φαίνεται σαν τέχνασμα του μάρκετινγκ, ο ΝτεΤζόρια αποδεικνύει ότι ο συνειδητός καπιταλισμός δεν είναι μόνο εφικτός, αλλά και κερδοφόρος. Η κληρονομιά του δεν είναι μόνο τα δισεκατομμύρια που έχει δημιουργήσει, αλλά και οι ζωές που έχει αλλάξει και το παράδειγμα που έχει δώσει για το τι σημαίνει να είσαι πραγματικά επιτυχημένος.
Όπως λέει ο ίδιος: «Δεν έχει σημασία πόσα χρήματα έχεις όταν πεθαίνεις. Σημασία έχει το καλό που κάνεις με αυτά τώρα. Η επιτυχία που δεν μοιράζεται είναι αποτυχία».
