Την Πέμπτη 17 Οκτωβρίου, στο Μουσείο Μπενάκη, με τη διοργάνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων (ΔΔΕΑΜ), πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση «Ξεκλειδώνοντας τις Συλλογές του Τατοΐου», κατά την οποία παρουσιάστηκε ο νέος ψηφιακός ιστότοπος tatoicollections.culture.gov.gr, που ανοίγει για πρώτη φορά στο κοινό τις βασιλικές συλλογές του Τατοΐου.
Το πρώην βασιλικό κτήμα του Τατοΐου αποτελεί έναν από τους πλέον εμβληματικούς τόπους της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Στους χώρους του αποτυπώνονται όχι μόνο οι μνήμες της καθημερινότητας και της οικογενειακής ζωής των μελών της βασιλικής οικογένειας, αλλά και τα σημάδια των πολιτικών ανακατατάξεων και των πολιτισμικών μεταβολών που διαμόρφωσαν την Ελλάδα από τον 19ο έως και τον 20ό αιώνα.
Έπιπλα, πορσελάνες, έργα ζωγραφικής, υφάσματα, προσωπικά αντικείμενα, θρησκευτικά κειμήλια, αλλά και στρατιωτικός εξοπλισμός, μετάλλια και οχήματα, αποκαλύπτουν τις καθημερινές συνήθειες, τα ενδιαφέροντα και τον ρόλο των μελών της βασιλικής οικογένειας σε πολιτειακό και κοινωνικό επίπεδο.
Παράλληλα, ο εξοπλισμός του αγροκτήματος και τα τεκμήρια της παραγωγικής του λειτουργίας δείχνουν πως το Τατόι δεν υπήρξε μόνο τόπος κατοικίας, αλλά και πρότυπο αγροτικό και αρχιτεκτονικό συγκρότημα.
Παρά τη μεγάλη ιστορική και περιβαλλοντική του αξία, το κτήμα έμεινε για πολλά χρόνια σε κατάσταση εγκατάλειψης και αδιαφορίας από την Πολιτεία. Η αδράνεια αυτή οφειλόταν σε ιδεολογικές αγκυλώσεις και λανθασμένες προσεγγίσεις απέναντι στη νεότερη ελληνική ιστορία. Η διαχείριση του κτήματος πέρασε τελικά στο ελληνικό κράτος μετά την πολιτειακή μεταβολή του 1974 και επιβεβαιώθηκε θεσμικά με την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου του Στρασβούργου το 2003, που ρύθμισε οριστικά το ζήτημα της λεγόμενης «βασιλικής περιουσίας».Έκτοτε, το Τατόι αντιμετωπίζεται ως ένα σημαντικό κομμάτι της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, το οποίο συνδέει την ιστορία με το φυσικό περιβάλλον και την ταυτότητα του τόπου.
Την έναρξη της εκδήλωσης έκανε ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Γιώργος Μαγγίνης.
Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στην κύρια ομιλία της, ανέδειξε τη βαθύτερη σημασία του έργου, τη μακρά πορεία διάσωσης, συντήρησης και τεκμηρίωσης των αντικειμένων του Τατοΐου, υπογραμμίζοντας ότι το έργο αυτό αποτελεί «πρότυπο διαχείρισης πολιτιστικού αποθέματος» και παράδειγμα του πώς η τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν.
Οι εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη αποτελούν ένα ευρύ πρόγραμμα αποκατάστασης και ανάδειξης του χώρου. Περιλαμβάνουν τη διάσωση, συντήρηση και αναστήλωση δεκάδων ιστορικών κτηρίων και μνημείων, με στόχο να αποκτήσουν ξανά ζωή μέσα από μουσειακές, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές χρήσεις.
Η εμβληματική ανακτορική έπαυλη και τα βοηθητικά της κτήρια μεταμορφώνονται σταδιακά σε χώρους πολιτισμού, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται το βασιλικό κοιμητήριο, οι κήποι και οι δενδροστοιχίες του κτήματος, σε συνδυασμό με την αποκατάσταση του φυσικού τοπίου.
Οι παρεμβάσεις δεν περιορίζονται μόνο στα κτίσματα· επεκτείνονται και στην κινητή πολιτιστική κληρονομιάτου Τατοΐου, με τη συντήρηση και ανάδειξη χιλιάδων αντικειμένων που συνθέτουν το ιστορικό και αισθητικό του αποτύπωμα.
Η υπουργός επεσήμανε ότι οι συλλογές του Τατοΐου δεν είναι απλώς κατάλογος αντικειμένων, αλλά αφήγηση μιας ολόκληρης εποχής, πολιτικής, κοινωνικών σχέσεων και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η νέα ψηφιακή πλατφόρμα ανοίγει για το κοινό νέους ορίζοντες για την έρευνα, την εκπαίδευση και την πρόσβαση των πολιτών στον πολιτισμό. Τα αντικείμενα τεκμηριώνονται, φωτογραφίζονται και διατίθενται με τρόπο που σέβεται την επιστημονική ακρίβεια, αλλά και τη γοητεία της ιστορικής τους αφήγησης.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στους επιστήμονες και τεχνικούς της ΔΔΕΑΜ, που εργάστηκαν για χρόνια πάνω στο υλικό, καθώς και στους συντηρητές και ιστορικούς τέχνης που ανέλαβαν την αποκατάσταση και μελέτη των αντικειμένων, τονίζοντας ότι η συνεργασία όλων αυτών των ομάδων «αντικατοπτρίζει τη νέα φιλοσοφία του Υπουργείου: ο πολιτισμός ως συλλογικό έργο, με διαφάνεια, συνέχεια και όραμα».
Μετά την ομιλία της Υπουργού, η Μαρία-Ξένη Γαρέζου, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη της ΔΔΕΑΜ, παρουσίασε την πορεία του έργου «Συλλογές Τατοΐου: Ξεκλειδώνοντας με φωτογραφικό υλικό τον πολιτισμό και την ιστορία ενός αιώνα». Εξήγησε πώς η ψηφιοποίηση οργανώθηκε σε στάδια, από την τεκμηρίωση μέχρι τη δημόσια παρουσίαση, με σεβασμό στην επιστημονική δεοντολογία και στην αισθητική του αρχείου.
Η Χριστίνα Ρωμάνου, ιστορικός τέχνης, παρουσίασε τη δομή και τη λειτουργία του ιστότοπου, δείχνοντας πώς η ερευνητική ακρίβεια συνδυάζεται με μια σύγχρονη, καθαρή αισθητική, που καθιστά την περιήγηση προσβάσιμη και ευχάριστη για κάθε χρήστη.
Όσοι επισκεφθούν τον ιστότοπο θα είναι σε θέση να δουν πολλά και θαυμαστά σε σύνολο – αυτή τη στιγμή – 70.000 αντικειμένων, με κορυφαίο ίσως το ασημένιο κλειδί (ένα από τα τρία που έχουν εντοπιστεί) του Αρχιθαλαμηπόλου των ανακτόρων την εποχή του βασιλιά Γεωργίου.
