Η πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που κατηγορεί το Ισραήλ για γενοκτονία στη Γάζα έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και αναδεικνύει ζητήματα αμεροληψίας που πλήττουν τον διεθνή οργανισμό εδώ και χρόνια. Η ανάλυση των τριών επιτρόπων που συνέταξαν την έκθεση, οι οποίοι υπέβαλαν την παραίτησή τους τον Ιούλιο, αποκαλύπτει ένα πολύπλοκο πλαίσιο προκαταλήψεων και αντισημιτικών δηλώσεων που υπονομεύει την αξιοπιστία της έκθεσης.
Η Ανεξάρτητη Διεθνής Επιτροπή Έρευνας για την Κατεχόμενη Παλαιστινιακή Επικράτεια συμπέρανε στις 16 Σεπτεμβρίου 2025 ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία εναντίον των Παλαιστινίων στη Γάζα. Η έκθεση των 72 σελίδων υποστηρίζει ότι το Ισραήλ έχει διαπράξει «τέσσερις από τις πέντε γενοκτονικές πράξεις» που ορίζει η Σύμβαση για τη Γενοκτονία του 1948.
Ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών απέρριψε κατηγορηματικά την έκθεση, χαρακτηρίζοντάς τη «διαστρεβλωμένη και ψευδή» και κατηγορώντας τους συντάκτες της ότι αποτελούν «εντολοδόχους της Χαμάς».
Επίτροποι βεβαρυμένοι με ιστορικό αντισημιτικών δηλώσεων και διασυνδέσεων
Ο Μιλούν Κοταρί [Miloon Kothari], Ινδός πρώην αρμόδιος του ΟΗΕ, έγινε το επίκεντρο διεθνούς καταδίκης το 2022 όταν σε συνέντευξή του στον αντι-ισραηλινό ιστότοπο Mondoweiss αναφέρθηκε στο «εβραϊκό λόμπι», ισχυριζόμενος ότι ελέγχει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συγκεκριμένα, δήλωσε: «Είμαστε πολύ απογοητευμένοι από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είτε ελέγχονται από το εβραϊκό λόμπι είτε από συγκεκριμένες ΜΚΟ, πολλά χρήματα ρίχνονται για να μας δυσφημήσουν».
Ο Κοταρί προχώρησε ακόμη περισσότερο, αμφισβητώντας το δικαίωμα του Ισραήλ να είναι μέλος του ΟΗΕ: «Θα έφτανα στο σημείο να θέσω το ερώτημα γιατί είναι καν μέλος των Ηνωμένων Εθνών». Αυτές οι δηλώσεις καταδικάστηκαν από 18 κράτη, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας, του Καναδά, της Ολλανδίας, της Ιταλίας και της Αυστραλίας.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρρες εξέδωσε δήλωση τονίζοντας ότι «δεν υπάρχει χώρος για αντισημιτισμό στο έργο του ΟΗΕ». Ακόμη και ο πρόεδρος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Φεντερίκο Βιγιέγας [Federico Villegas ]απέρριψε τις δηλώσεις του Κοταρί, λέγοντας ότι «θα μπορούσαν εύλογα να ερμηνευτούν ως στιγματισμός του εβραϊκού λαού… [κάτι] που βρίσκεται στην καρδιά κάθε έκφρασης του αντισημιτισμού».
Ο Κρις Σιντότι [Chris Sidoti], συνταξιούχος αριστερός Αυστραλός δικηγόρος, υπήρξε μέλος του συμβουλίου του Αυστραλιανού Κέντρου για τη Διεθνή Δικαιοσύνη (ACIJ), οργανισμού που χαρακτηρίζει το Ισραήλ ως «αποικιοκρατικό καθεστώς απαρτχάιντ» και υποστηρίζει το κίνημα «Μποϊκοτάζ, Αποεπενδύσεων και Κυρώσεων» (BDS). Το ACIJ έχει δηλώσει ότι «η Αυστραλία πρέπει να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα του καθεστώτος απαρτχάιντ του Ισραήλ» και καλεί για στοχευμένες κυρώσεις κατά των υπευθύνων για το «έγκλημα του απαρτχάιντ».
Ο Σιντότι, όπως και ο Κοταρί, καταδικάστηκε για αντισημιτικές δηλώσεις το 2023. Κατά τη διάρκεια επίσημης διαδικασίας του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κατηγόρησε τους Εβραίους ότι «πετάνε κατηγορίες για αντισημιτισμό σαν ρύζι σε γάμο». Αυτό το σχόλιο χαρακτηρίστηκε ως εξαιρετικά προσβλητικό και αντισημιτικό.
Η Νάβι Πιλλάυ [Navi Pillay], πρώην Ύπατη Αρμόστρια για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ (2008-2014), έχει μακρύ ιστορικό κατηγοριών εναντίον του Ισραήλ. Η Νοτιοαφρικανή, ινδικής καταγωγής, δικαστής και πρώην ακτιβίστρια του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC) έχει κατηγορήσει το Ισραήλ για «κλοπή οργάνων Παλαιστινίων», «γενοκτονία», «στοχοποίηση παιδιών» και για το ότι αποτελεί «καθεστώς απαρτχάιντ».
Η επιλογή της Πιλλάυ ως προέδρου της επιτροπής ήταν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη, καθώς το UN Watch είχε καταθέσει νομική αίτηση 30 σελίδων για την απομάκρυνσή της, λόγω προκατάληψης. Πριν από τον διορισμό της, η Πιλλάυ είχε συμβουλέψει κυβερνήσεις να «επιβάλουν κυρώσεις στο Ισραήλ του απαρτχάιντ».
Οι πρόσφατες δηλώσεις της Πιλλάυ αποκαλύπτουν περαιτέρω την προκατάληψή της, καθώς ανέφερε ότι «στις 7 Οκτωβρίου 2023 το Ισραήλ εξαπέλυσε τη στρατιωτική του επίθεση στη Γάζα» – δήλωση που αγνοεί εντελώς την επίθεση της Χαμάς η οποία και προκάλεσε την ισραηλινή απάντηση.
Διεθνής καταδίκη
Η επιτροπή έχει χαρακτηριστεί «δικαστήριο-φάρσα» (kangaroo court) από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γερμανία, την Αυστραλία, την Ιταλία και άλλες χώρες λόγω της «ανοιχτής εντολής» της και της «δυσανάλογης εστίασής» της στο Ισραήλ εν μέσω άλλων παγκόσμιων ανθρωπιστικών κρίσεων. Το 2023, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, μαζί με 25 χώρες, καταδίκασαν τη φύση της ανοιχτής εντολής της έρευνας του ΟΗΕ και «τη μακροχρόνια, δυσανάλογη προσοχή που δίνεται στο Ισραήλ στο συμβούλιο».
Το 2022, επιστολή 68 γερουσιαστών των ΗΠΑ προς τον υπουργό Εξωτερικών Άντονυ Μπλίνκεν ζητούσε από τη διοίκηση Μπάιντεν να χρησιμοποιήσει την επιρροή της για να καταργήσει την έρευνα, προειδοποιώντας ότι ήταν «επιβλαβής» και «πιθανόν να τροφοδοτούσε περαιτέρω τον αντισημιτισμό παγκοσμίως».
Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (UNHRC )έχει καταδείξει συστηματική προκατάληψη κατά του Ισραήλ. Από το 2006, το UNHRC υιοθετεί από τέσσερα έως οκτώ ψηφίσματα που καταδικάζουν το Ισραήλ ετησίως. Σύμφωνα με βάση δεδομένων του UN Watch, το Ισραήλ αποτέλεσε το επίκεντρο 103 από 280 καταδικαστικά ψηφίσματα (37%) που υιοθετήθηκαν από το HRC από το 2006 έως τον Μάιο 2023.
Το Ισραήλ είναι η μόνη χώρα που υπόκειται σε ξεχωριστό θέμα ημερήσιας διάταξης του HRC: το Θέμα Ημερήσιας Διάταξης 7, με τίτλο «Κατάσταση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Παλαιστίνη και άλλες κατεχόμενες αραβικές περιοχές». Κάθε άλλη κατάσταση ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξετάζεται υπό το Θέμα Ημερήσιας Διάταξης 4.
Και οι τρεις επίτροποι υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους τον Ιούλιο 2025, μία κίνηση που πολλοί θεωρούν ότι σχεδιάστηκε για να αποφύγουν τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Η χρονική συγκυρία των παραιτήσεων ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτική: η Πιλλάυ παραιτήθηκε στις 8 Ιουλίου, μία ημέρα πριν οι ΗΠΑ επιβάλουν κυρώσεις στη Φραντσέσκα Αλμπανέζε [Francesca Albanese], την Ειδική Εισηγήτρια του ΟΗΕ για την Παλαιστίνη.
Ο διευθυντής του UN Watch, Χιλλέλ Νόυερ [Hillel Neuer], σχολίασε: «Αυτή την εβδομάδα, τα ντόμινο πέφτουν. Πρώτα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο πήρε την ιστορική απόφαση να επιβάλει κυρώσεις στη Φραντσέσκα Αλμπανέζε… Τώρα οι αρχιτέκτονες της αντι-ισραηλινής ‘Ιεράς Εξέτασης’ του ΟΗΕ εγκαταλείπουν το πλοίο».
Οι παραιτήσεις έχουν καθυστερημένη ισχύ – της Πιλλάυ και του Σιντότι στις 3 Νοεμβρίου, του Κοταρί στις 31 Οκτωβρίου 2025 – γεγονός που εξηγεί τη χρονική στιγμή της ‘ανεξάρτητης έκθεσης’ τους.
Παρά τις καταδικαστικές δηλώσεις και τις προκαταλήψεις που έχουν τεκμηριωθεί, η επιτροπή συνέχισε να λειτουργεί με την υποστήριξη ορισμένων κρατών-μελών του ΟΗΕ. Ωστόσο, η διεθνής πίεση αυξανόταν συνεχώς. Το 2023, δεκαπέντε διεθνείς εβραϊκές οργανώσεις απέστειλαν επιστολή στον πρόεδρο του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Φεντερίκο Βιγιέγας, απαιτώντας την απομάκρυνση των μελών της επιτροπής λόγω μισαλλόδοξων δηλώσεων.
Η διοίκηση Μπάιντεν αντιτάχθηκε στη δημιουργία της επιτροπής, χαρακτηρίζοντάς την «εγγενώς μεροληπτική» κατά του Ισραήλ και «εμπόδιο στην ειρήνη». Παρόμοια, η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις σε αξιωματούχους που συνεργάζονταν με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Η αμφιλεγόμενη έκθεση και οι παραιτήσεις των επιτρόπων υπογραμμίζουν τη βαθύτερη κρίση που αντιμετωπίζει το σύστημα του ΟΗΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η επανειλημμένη στόχευση του Ισραήλ, παρά τις σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττονται σε άλλες περιοχές του κόσμου, έχει υπονομεύσει την αξιοπιστία και τη νομιμότητα του UNHRC.
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά αξιωματούχων του ΟΗΕ αποτελούν πρωτόγνωρη κλιμάκωση που θέτει υπό αμφισβήτηση το μέλλον της πολυμερούς συνεργασίας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι αυτές οι ενέργειες ήταν αναγκαίες για να αντιμετωπιστεί η συστηματική προκατάληψη που έχει πλήξει τον οργανισμό.
