Νομοσχέδιο που επαναφέρει την ανεξαρτησία των δύο βασικών ουκρανικών θεσμών κατά της διαφθοράς κατέθεσε την Πέμπτη ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μετά τη θύελλα αντιδράσεων που προκάλεσε προηγούμενος νόμος από πολίτες της χώρας και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι δύο κατεξοχήν οργανισμοί αντι-διαφθοράς – το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και το Ειδικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAPO) – χαιρέτισαν το νέο νομοσχέδιο, στο οποίο όπως ανακοίνωσαν συνέδραμαν στη διαμόρφωσή του, καθώς διασφαλίζει την πλήρη ανεξαρτησία τους.
Ο επίμαχος νόμος, που υπογράφηκε την Τρίτη, θα επέτρεπε στον Γενικό Εισαγγελέα της χώρας να αναθέτει εκ νέου υποθέσεις και εισαγγελείς, αφαιρώντας αρμοδιότητες από το NABU και το SAPO. Μετά το κύμα διαμαρτυριών και τις ευρωπαϊκές επικρίσεις, ο Ζελένσκι κατέθεσε νέο νομοσχέδιο που αναιρεί τις αλλαγές.
Το αναθεωρημένο πλαίσιο τονίζει πλέον ρητά ότι ο Γενικός Εισαγγελέας και οι αναπληρωτές του δεν μπορούν να δίνουν εντολές στους φορείς κατά της διαφθοράς ή να παρεμβαίνουν στο έργο τους. Παράλληλα, εισάγονται επιπλέον μέτρα κατά της ρωσικής επιρροής.
Πριν καταθέσει το σχέδιο νόμου στις 24 Ιουλίου, ο Ζελένσκι έγραψε στην πλατφόρμα X: «Μόλις ενέκρινα το κείμενο σχεδίου νόμου που εγγυάται την πραγματική ενίσχυση του ουκρανικού συστήματος επιβολής του νόμου, την ανεξαρτησία των οργανισμών κατά της διαφθοράς και την αξιόπιστη θωράκιση έναντι κάθε ρωσικής παρέμβασης ή επιρροής».
Όπως ξεκαθάρισε, το κείμενο είναι ισορροπημένο, με πραγματικά εργαλεία, αποφεύγει κάθε ρωσική διασύνδεση και διασφαλίζει την αυτονομία των NABU και SAPO. Ο πρόεδρος δήλωσε πως το νομοσχέδιο θα κατατεθεί αυθημερόν στη Βερχόβνα Ράντα, την ουκρανική βουλή. Τα NABU και SAPO – τα οποία δημιουργήθηκαν μετά το 2014 – εξέφρασαν την ελπίδα ότι οι βουλευτές θα το υπερψηφίσουν το συντομότερο δυνατό.
Αρχικά, ο Ζελένσκι είχε υποστηρίξει την Τρίτη πως ο αρχικός νόμος θα ενίσχυε τους θεσμούς της Ουκρανίας, θα επιτάχυνε έρευνες και καταδίκες, απομακρύνοντας παράλληλα τη ρωσική επιρροή από τις σχετικές διαδικασίες.
Ωστόσο, η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν σχεδόν άμεση. Η Ουκρανία είναι επίσημα υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ από τον Ιούνιο του 2022 και έκτοτε έχει ξεκινήσει διαπραγματεύσεις. Η μάχη κατά της διαφθοράς και η εγγύηση της ανεξαρτησίας των σχετικών φορέων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για ένταξη.
Η Επίτροπος Διεύρυνσης της ΕΕ, Μάρτα Κος, εξέφρασε την Τρίτη μέσω του X σοβαρή ανησυχία για την ψήφιση του αρχικού νόμου αναφέροντας: «Η αποδόμηση βασικών δικλίδων που προστατεύουν την ανεξαρτησία των οργανισμών κατά της διαφθοράς αποτέλεσε σοβαρό βήμα προς τα πίσω για τη χώρα. Ανεξάρτητοι θεσμοί όπως το NABU και το SAPO είναι κρίσιμοι για την ευρωπαϊκή πορεία. Το κράτος δικαίου παραμένει στην καρδιά των διαπραγματεύσεων ένταξης».
Σε αντίστοιχο πνεύμα, ο Γιόχαν Βάντεφουλ, υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, ανέφερε μέσω του λογαριασμού του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών στο X ότι ο περιορισμός της ανεξαρτησίας των εν λόγω οργανισμών επιβαρύνει την ευρωπαϊκή προοπτική της Ουκρανίας.
Ο Επίτροπος Άμυνας της ΕΕ, Άντριους Κουμπίλιους, τόνισε επίσης τη σημασία διατήρησης της εμπιστοσύνης μεταξύ κυβέρνησης και πολιτών εν τω μέσω πολέμου, σημειώνοντας στο X: «Η εμπιστοσύνη σε τέτοιες συγκυρίες χτίζεται και διατηρείται δύσκολα, αλλά μπορεί να χαθεί με ένα σημαντικό λάθος της ηγεσίας».
Η αντιπαράθεση για τη διαχείριση των φορέων κατά της διαφθοράς διαδραματίστηκε, ενώ αντιπρόσωποι Κιέβου και Μόσχας είχαν συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη για τρίτη φορά φέτος.
Την Τετάρτη, οι δύο πλευρές συζήτησαν ανταλλαγές αιχμαλώτων, με τον Ρώσο επικεφαλής διαπραγματευτή Βλαντίμιρ Μεντίνσκι να δηλώνει ότι επετεύχθη συμφωνία για ανταλλαγή τουλάχιστον 1.200 επιπλέον αιχμαλώτων πολέμου από κάθε πλευρά, ενώ η Ρωσία προσφέρθηκε να παραδώσει τα σώματα 3.000 νεκρών Ουκρανών.
Ωστόσο, στη 40λεπτη συνάντηση δεν σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας και την προσέγγιση των δύο προέδρων. Ο επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπείας, Ρουστάμ Γιούμαροφ, πρότεινε συνάντηση προτού λήξει ο Αύγουστος, τονίζοντας: «Αν αποδεχτεί η Ρωσία αυτή την πρόταση, θα αποδείξει έμπρακτα τη διάθεσή της για συνεννόηση».
Με τη συμβολή της Evgenia Filimianova και πληροφορίες από τα Associated Press και Reuters
