Ζωντανό κύτταρο της Ρεθεμνιώτικης κοινωνίας αποτελεί η Δημόσια Βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου με την υπεύθυνη βιβλιοθηκονόμο Μαριάννα Ρουκουνάκη να κάνει λόγο για μία από τις πιο δραστήριες εκπαιδευτικές δομές «…σε μία μικρή κοινωνία που έχει αποδείξει ότι μπορεί να συνεχίσει τη μεγάλη παράδοση των γραμμάτων και του πολιτισμού».
Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες Δημόσιες Βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, η μοναδική Δημόσια στην Κρήτη, που μπήκε κάτω από την ομπρέλα της πολιτείας το 1953 και το 1972 ορίστηκε ως Κεντρική και εξοπλίστηκε με δύο κινητές βιβλιοθήκες, με αποτέλεσμα μέχρι και σήμερα τα βιβλία να ταξιδεύουν σε όλα τα σημεία της Κρήτης, ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα και απομονωμένα χωριά της. «Εμείς με ζήλο και τεράστια διάθεση υπηρετούμε τη σχέση του πολίτη κάθε ηλικίας με το βιβλίο. Αυτό που θα θέλαμε είναι οι γονείς να φέρουν τα παιδιά τους στις βιβλιοθήκες και να εντάξουν στο πρόγραμμά τους, ακόμα και στην καθημερινότητά τους, αν αυτό είναι δυνατό τη βιβλιοθήκη. Είναι ωφέλιμο τα παιδιά από μικρή ηλικία να καταλάβουν τη χρησιμότητα της, την αξία του χώρου, την αξία του βιβλίου, διότι αυτό θα μείνει και αργότερα στη ζωή τους και θα διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τους ως άνθρωποι», λέει η κ. Ρουκουνάκη.
Καθημερινά επισκέπτονται τη δημόσια βιβλιοθήκη δεκάδες παιδιά από τα σχολεία, γίνονται παρουσιάσεις βιβλίων, διαφόρων θεμάτων, εκπαιδευτικών και άλλων. Σύμφωνα με την προϊσταμένη, το να κινούνται παιδιά και νέοι στους χώρους της Βιβλιοθήκης για να ενημερωθούν ή να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα, είναι ένας ακόμη κρίκος: «…για μία υγιή κοινωνία στην οποία επικρατεί η γνώση, η παιδεία, ο πολιτισμός, ο σεβασμός. Αυτά εμπνέονται στους χώρους της βιβλιοθήκης και ίσως για το λόγο αυτό να νιώθουμε στενάχωρα όταν διαπιστώνουμε πως ένα κοινό που κυρίως χάνουμε επαφή είναι αυτό των εφήβων». Όπως τόνισε υπάρχουν πολλές δράσεις σε όλη τη διάρκεια του έτους κυρίως «…για να φέρουμε τα παιδιά στη βιβλιοθήκη, τα παιδιά του δημοτικού και γυμνασίου. Αυτό το έχουμε πετύχει σε ένα πάρα πολύ μεγάλο βαθμό. Εκεί που χάνουμε και νομίζω ότι αυτό συμβαίνει σε όλες τις βιβλιοθήκες είναι οι έφηβοι». Όπως εξηγεί τα παιδιά μετά που θα πάνε στο γυμνάσιο ξεκινούν να διακόπτουν τη σχέση τους με τη βιβλιοθήκη, αλλάζουν τα ενδιαφέροντα τους, πιέζονται πιο πολύ από το πρόγραμμα τους, υπάρχει και η εφηβεία, οπότε η απομάκρυνση είναι δεδομένη για τους περισσότερους έφηβους.
Προκειμένου να ανατραπεί αυτή η συνθήκη υπάρχει πλήθος επικοινωνιών και συζητήσεων των ανθρώπων της Βιβλιοθήκης στο Ρέθυμνο με καθηγητές και δασκάλους, με τις ενώσεις τους, ώστε όλοι μαζί να συνεργαστούν. «Όμως δυστυχώς η συμμετοχή είναι μικρή, το ενδιαφέρον στην εφηβεία ελαχιστοποιείται για τις βιβλιοθήκες και θα έλεγα ότι υπάρχει ένας μεγάλος προβληματισμός για αυτό. Όμως τους ξαναβλέπουμε όταν είναι φοιτητές…» λέει η κ. Ρουκουνάκη. Σε μία τοπική κοινωνία η λειτουργία της βιβλιοθήκης διαδραματίζει βασικό ρόλο για όλους τους πολίτες και σύμφωνα με την Μαριάννα Ρουκουνάκη, η ενημέρωση, η ψυχαγωγία, η εκπαίδευση, η σύμπραξη πολλών στη γνώση έχει βοηθήσει σε αρκετές περιόδους την κοινωνία να ξεπεράσει προβλήματα ή να επαναπροσδιορισθεί σε νέες ή έκτακτες συνθήκες. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως το Ρέθυμνο χαρακτηρίζεται ως η πόλη των Γραμμάτων. Όπως αναφέρει η εκπαιδευτικός και εθελόντρια στη Βιβλιοθήκη Ελευθερία Καλούδη: «Οι βιβλιοθήκες είναι σημαντικές για την τοπική κοινωνία και δη τις κλειστές κοινωνίες στην περιφέρεια. Μπορεί να αποτελέσει πολύ σημαντικό ρόλο, να γίνει το κέντρο της κοινότητας. Μέσα από εκεί μπορεί να γίνουν δράσεις επιμόρφωσης ειδικά σε ανθρώπους ασθενέστερων κοινωνικά και οικονομικά ομάδων. Μπορεί να γίνει γνωριμία των κατοίκων, ή προσπάθειες μέσα από τη βιβλιοθήκη, για έναν κοινό στόχο που αφορά την κοινότητα. Η βιβλιοθήκη μπορεί να είναι το επίκεντρο για μία κοινωνία και μιας κοινότητας και αυτό έχει αποδειχθεί».
Στη βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου υπάρχουν όλων των ειδών και κατηγορίες βιβλίων με σημαντική προσφορά από πολίτες που θέλουν να βάλουν το δικό τους λιθαράκι στη μετάδοση της γνώσης. «Κάθε χρόνο αγοράζουμε βιβλία, μας ενδιαφέρει το παιδικό τμήμα πάρα πολύ και το εφηβικό και ενημερωνόμαστε για τις καινούργιες εκδόσεις. Θεωρώ ότι το παιδικό τμήμα είναι πάρα πολύ καλά οργανωμένο και δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από άλλες βιβλιοθήκες», λέει η κ. Ρουκουνάκη, γνωστοποιώντας παράλληλα το πλήθος των δράσεων που οργανώνει τόσο το προσωπικό της Βιβλιοθήκης όσο και οι εθελοντές που ενισχύουν το έργο της. «Στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου υπάρχουν πάρα πολλά προγράμματα ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, υπάρχει αξιόλογη συμμετοχή στις εκστρατείες που οργανώνονται κάτω από την επίβλεψη και την καθοδήγηση της εθνικής βιβλιοθήκης με όλα αυτά τα προγράμματα να είναι πολύ σημαντικά για μικρούς και μεγάλους. Μέσα από τα προγράμματα και τις δράσεις μας έχουμε διαπιστώσει την ψυχική ωφέλεια που υπάρχει κυρίως όμως στα μικρά παιδιά η συμμετοχή των οποίων είναι εκπληκτική. Εκεί φαίνεται, ότι χρειάζεται η βιβλιοθήκη στη ζωή των παιδιών, εκεί διακρίνουμε σε πολλά παιδιά, ότι ζουν τη σχέση τους με τη βιβλιοθήκη, με τα βιβλία, με τη γνώση, ότι τη χαίρονται».
Για το πόσο σημαντική είναι η επαφή των μικρών παιδιών με τα προγράμματα αυτά, με τη βιβλιοθήκη και κατά πόσο τα βοηθάει και τα σπρώχνει προς την αέναη σχέση με τα βιβλία η κ. Καλούδη από την πλευρά της είπε πως «η ύπαρξη βιβλιοθηκών είναι πάρα πολύ σημαντική και για αυτό θεωρώ πως κάθε σχολική μονάδα, θα έπρεπε να έχει τη δική της βιβλιοθήκη, καλά οργανωμένη που να επικοινωνεί άμεσα και με τη δημοτική και την εθνική βιβλιοθήκη της περιοχής διότι είναι απαραίτητη μία βιβλιοθήκη για την αναζήτηση της πληροφορίας και της γνώσης. Είναι πολύ σημαντική ως χώρος επικοινωνίας ανάμεσα στα παιδιά, ειδικά τα χρόνια αυτά που έχουμε τα πολυπολιτισμικά σχολεία, όπως επίσης και λόγω του ότι υπάρχουν αρκετά παιδιά με μαθησιακά προβλήματα».
Όπως εξηγεί η κ. Ρουκουνάκη, έχει διαπιστώσει πως τα τελευταία χρόνια εντοπίζεται μεγαλύτερος αριθμός παιδιών με διάσπαση προσοχής ή και υπερκινητικότητα κατά τη συμμετοχή τους σε εκπαιδευτικά και ψυχαγωγικά προγράμματα. «Μπορούμε να εντοπίζουμε αυτά τα θέματα και να βοηθάμε τους γονείς με ενημέρωση στο να κατανοήσουν πως πρέπει να ασχοληθούν και να απευθυνθούν αρμοδίως. Θεωρούμε ότι πολύ αρνητικό ρόλο στις συμπεριφορές των παιδιών και των νέων διαδραματίζει η ενασχόληση τους, η έντονη, με το διαδίκτυο και τις πλατφόρμες επικοινωνίας, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τη γρήγορη ακούραστη μεταφορά γνώσης», λέει η προϊσταμένη της βιβλιοθήκης και εξηγεί: «Όλα στο διαδίκτυο γίνονται χωρίς σκέψη και αβίαστα και τελικά δυστυχώς τα παιδιά μένουν στη διαδικασία αυτή. Τη διαδικασία δηλαδή, χωρίς σκέψη διότι τα παίρνουνε όλα έτοιμα, χωρίς τίποτα να προβληματίσει. Αυτό δεν ισχύει όμως μόνο για τα παιδιά αλλά και για τους μεγάλους για τους γονείς».
Η Ελευθερία Καλούδη η οποία είναι και υπεύθυνη σχολικής βιβλιοθήκης στο Ηράκλειο εδώ και 13 χρόνια προσθέτει ότι «έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχουν και παιδιά με μικρά ή μεγαλύτερα ψυχολογικά προβλήματα και ειδικότερα μετά την περίοδο της καραντίνας, η οποία άφησε βαριά κληρονομιά από ότι φαίνεται έως τώρα». Επίσης αναφέρει πως «…είναι πολύ σημαντικό οι βιβλιοθήκες για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη γλώσσα, τα παιδιά πρόσφυγες που έχουν έρθει στα σχολεία. Είναι πολύ βασικό και για την ανάπτυξή τους αλλά και την ενσυναίσθηση τους επίσης, να γνωρίσουν δηλαδή καλύτερα τον εαυτό τους, το διπλανό τους, να μαθαίνουν να γίνονται πιο ανθεκτικά τα παιδιά, να αποδέχονται. Αυτό αφορά και τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους γύρω τους».
Στη Δημοτική Βιβλιοθήκη στο Ρέθυμνο έχει αποδειχτεί, σύμφωνα με τους ανθρώπους που την υπηρετούν, πως μέσα από τη σχέση με τα βιβλία σε όλους, αλλά πολύ πιο έντονα στα παιδιά, αναπτύσσεται η αίσθηση του να είσαι ελεύθερος άνθρωπος. Να αγαπάς και να συνυπάρχεις. «Στο χώρο μας έρχονται και παιδιά με αναπηρίες, τα οποία καλωσορίζουμε, τα εντάσσουμε στα προγράμματα, συμμετέχουν και βλέπουμε το πόσο ζωηρά λειτουργεί το συναίσθημα τους μέσα στο χώρο της βιβλιοθήκης. Βοηθάμε στη συνύπαρξη και κάνουμε ότι μπορούμε μιας και πρώτα από όλα κανένα παιδί δεν διαφέρει από το άλλο».
Το έργο της Βιβλιοθήκης στο Ρέθυμνο στηρίζει το σύνολο της κοινωνίας με σημαντικό ρόλο να διαδραματίζουν οι εθελοντές. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, όπως είπε η κ. Ρουκουνάκη, που ενισχύουν το έργο τους εθελοντικά. «Εμείς δεν θα μπορούσαμε μόνοι μας να κάνουμε όλα αυτά τα προγράμματα, στηριζόμαστε λοιπόν στους εθελοντές μας, στους πολίτες που αγαπάνε το ρολό και την ύπαρξη της βιβλιοθήκης. Χωρίς τη βοήθεια τους δεν θα μπορούσαμε να συνεχίζουμε το έργο μας». Σύμφωνα με την εκπαιδευτικό Ελευθερία Καλούδη: «Η αλήθεια είναι πως στο πλαίσιο του εθελοντισμού γίνονται όλα. Προσωπικά, για παράδειγμα το κάνω διότι μου αρέσει πάρα πολύ αυτό, βλέπω αποτελέσματα μιας και είμαι υπεύθυνη μιας σχολικής βιβλιοθήκης τα τελευταία 13 χρόνια οπότε έχω ορατά μπροστά μου τα αποτελέσματα της αλλαγής της κουλτούρας, ολόκληρου του σχολείου και έχω αποφασίσει όπου και όποτε μπορώ να συμμετέχω. Πόσο μάλλον για μία βιβλιοθήκη που είναι πολύ σημαντική για τον τόπο της όπως η βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου».
Όπως τόνισε, οι βιβλιοθήκες στην ουσία στηρίζονται στο φιλότιμο στην καλή πρόθεση, στη διάθεση των ανθρώπων που είναι μέσα και γύρω από αυτές. «Να σκεφτείτε ότι δεν υπάρχει ουσιαστική επίσημη στήριξη, για παράδειγμα το Δίκτυο Σχολικών Βιβλιοθηκών στην πραγματικότητα είναι ανενεργό, ενώ υπάρχουν πάρα πολλοί άνεργοι βιβλιοθηκονόμοι. Απευθύνουμε κάλεσμα και στην επίσημη πολιτεία να ενισχύσει με προσωπικό τις βιβλιοθήκες. Να πούμε στο σημείο αυτό, ότι οι εθελοντές είναι για να βοηθούν να ολοκληρωθεί κάτι και όχι για να ξεκινήσει κάτι. Υπάρχουν πολύ σημαντικές βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα που δεν έχουν δράση, όπως για παράδειγμα πολύ σπουδαία δράση έχει η βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου αλλά και η βιβλιοθήκη των Χανίων» καταλήγει η κ. Καλούδη.
Το μήνυμα της Μαριάννας Ρουκουνάκη προς τους γονείς, είναι να φέρουν τα παιδιά τους στις βιβλιοθήκες και να εντάξουν στο πρόγραμμά τους τη βιβλιοθήκη, «…αποτέλεσμα του οποίου θα είναι μία διαφορετική διαχείριση της ζωής τους, όπως έχει αποδειχθεί διαχρονικά».
