Τον Μάρτιο του 2019, ο Κινέζος επικεφαλής Σι Τζινπίνγκ επισκέφθηκε την Ιταλία. Ο λόγος, ένα «Μνημόνιο Συμφωνίας» που υπέγραψαν οι ιταλικές και κινεζικές αρχές, καθιστώντας την Ιταλία την πρώτη μεγάλη δυτική οικονομική δύναμη που θα εντασσόταν στο πρόγραμμα της Κίνας «Μία ζώνη, ένας δρόμος».
Αλλά ενώ το ίδιο το «Μνημόνιο Συμφωνίας» ήταν εξαιρετικά αόριστο με δεσμεύσεις όπως «να εργαστούμε προς την κατεύθυνση», «να διερευνήσουμε τρόπους» και «να ενισχύσουμε τον διάλογο», η Ιταλία και η Κίνα υπέγραψαν επίσης εμπορικές συμφωνίες ύψους 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ συνδέοντας τις οικονομίες τους για χρόνια.
Ωστόσο, κατά την τελευταία δεκαετία, η Κίνα έχει ήδη ασκήσει όλο και μεγαλύτερη επιρροή στην ιταλική οικονομία. Ένα παράδειγμα είναι τα εκατομμύρια των Κινέζων τουριστών να επισκέπτονται την Βενετία και άλλες ιταλικές πόλεις κάθε χρόνο. Οι Κινέζοι τουρίστες είναι παραπάνω από ευπρόσδεκτοι από τις ιταλικές επιχειρήσεις ως καταναλωτές μεγάλων ποσών και η ιταλική κυβέρνηση έχει ενθαρρύνει την αύξηση του κινεζικού τουρισμού, ακόμα και με τεχνικές διαφήμισης, για παράδειγμα, βάζοντας κινεζική αστυνομία να περιπολεί δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, όπως την Βενετία.
Αλλά η Κίνα έχει επίσης επηρεάσει την οικονομία των τουριστικών σουβενίρ. Όπως συμβαίνει σε πολλά μέρη του κόσμου, η συντριπτική πλειοψηφία των σουβενίρ που πωλούνται στη Βενετία φτιάχνονται στην Κίνα. Και δεν πρόκειται μόνο για φθηνά καπέλα και κασκόλ, αλλά και για παραδοσιακές βενετικές τέχνες. Για παράδειγμα, οι μάσκες καρναβαλιού ήταν χειροποίητα προϊόντα της Βενετίας για εκατοντάδες χρόνια. Τώρα έχουν αντικατασταθεί με την κινεζική εργοστασιακή πλαστική έκδοση, που πωλείται σε ένα κλάσμα της τιμής.
Με μια μικρή βόλτα στην Βενετία βρίσκεις καταστήματα που πωλούν δερμάτινες τσάντες με έκπτωση, αν και αυτές οι τσάντες γράφουν «Ιταλικής κατασκευής». Πρόκειται για απομιμήσεις; Όχι, είναι πολύ πιο περίπλοκο, και η απάντηση βρίσκεται νοτιότερα, στο Πράτο.
Με περίπου 200.000 κατοίκους, το Πράτο είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της κεντρικής Ιταλίας και είναι φημισμένη για την υφαντουργία της από τον Μεσαίωνα. Αλλά έξω από τα μεσαιωνικά τείχη του Πράτο, η κλωστοϋφαντουργία της πόλης έχει αλλάξει ραγδαία τα τελευταία 20 χρόνια.
Η «Κινεζική Οδός Πιστόια», φιλοξενεί την «κινεζική γειτονιά» του Πράτο. Επισήμως περίπου 20.000 Κινέζοι ζουν στο Πράτο, αλλά ο πραγματικός αριθμός είναι σχεδόν τριπλάσιος, λόγω της παράνομης μετανάστευσης. Το Πράτο έχει την υψηλότερη συγκέντρωση Κινέζων μεταναστών στην Ιταλία και σχεδόν όλοι τους έρχονται από την πόλη Γουεντζόου, στην επαρχία Τζετζιάνγκ της Κίνας.
Στην δεκαετία του 1990, Κινέζοι μετανάστες ήρθαν στο Πράτο για να εργαστούν στα κλωστοϋφαντουργικά εργοστάσια και στη συνέχεια να αγοράσουν τα κλωστοϋφαντουργικά εργοστάσια. Μέχρι τότε πολλά ιταλικά εργοστάσια έχαναν δουλειές λόγω φθηνότερων υφασμάτων που κατασκευάζονταν στην Κίνα.
Αλλά αντί να κατασκευάζουν το ύφασμα, τα κινεζικά εργοστάσια στο Πράτο εισήγαγαν υφάσματα από την Κίνα και έφτιαχναν φτηνά ρούχα στα γρήγορα, πουλώντας σε χαμηλότερες τιμές από τους εντόπιους. Τελικά εισήλθαν και στην αγορά των δερμάτινων ειδών, όλα τεχνικώς κατασκευασμένα στην Ιταλία, από Κινέζους εργαζόμενους.
Περπατώντας κανείς στους δρόμους του Πράτο μπορεί να δει μερικά από αυτά τα κινεζικά εργοστάσια φτηνών ενδυμάτων. Κρυμμένες πίσω από σιδερένιες πόρτες χωρίς επιγραφές, βρίσκονται μικρές επιχειρήσεις με λιγότερους από δώδεκα ανθρώπους, δουλεύοντας κυρίως σε ραπτομηχανές.
Η Ιταλική κυβέρνηση διεξήγαγε πολλές εφόδους στα κινεζικά εργοστάσια ύστερα από μηνύσεις για συνθήκες σκλαβιάς, παράνομους εργαζομένους και φοροδιαφυγή. Επίσης, εργαζόμενοι των εργοστασίων ανέφεραν ότι εργάζονται πάρα πολλές ώρες και κοιμούνται στα εργοστάσια.
Ωστόσο, ορισμένοι Κινέζοι ιδιοκτήτες εργοστασίων αισθάνονται πως έχουν αδίκως στοχοποιηθεί, ιδιαίτερα εφόσον αναβιώνουν την οικονομία περιοχών όπως του Πράτο. Για παράδειγμα, τα κινεζικά εργοστάσια φοροδιαφεύγουν, αλλά θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι στην Ιταλία η φοροδιαφυγή δεν είναι μια ασυνήθιστη πρακτική.
Και δεν είναι όλα τα κινεζικά εργοστάσια στρατόπεδα εργασίας. Έξω από την κινεζική συνοικία του Πράτο βρίσκονται τα ακριβά κινεζικά εργοστάσια και εκθεσιακά κέντρα. Ορισμένα από αυτά κατασκευάζουν προϊόντα για διάσημους ιταλικούς οίκους μόδας όπως τους Prada και Gucci.
Και αυτό οδήγησε στη δημιουργία μιας κινεζικής μεσαίας τάξης στο Πράτο. Ορισμένοι Κινέζοι μετανάστες έφτιαξαν ακόμη και μια ολόκληρη οικονομία γύρω από αυτά τα εργοστάσια. Ανοίγοντας σούπερ μάρκετ, εστιατόρια, ακόμη και ένα ολόκληρο δρόμο από επιχειρήσεις που σχετίζονται με τον γάμο, για να εξυπηρετήσουν μια όλο και μεγαλύτερη κινεζική κοινότητα.
Αλλά οι επικριτές λένε ότι τα κινεζικά χρήματα δεν γίνονται μέρος της ιταλικής οικονομίας. Το 2017, η κρατική Τράπεζα της Κίνας αναγκάστηκε να καταβάλει στην Ιταλία περισσότερα από 20 εκατομμύρια ευρώ για μια υπόθεση ξεπλύματος χρήματος. Οι κατήγοροι ισχυρίζονται ότι περισσότερα από 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν μεταφερθεί παράνομα στην Κίνα από την Ιταλία, από Κινέζους που ζουν κυρίως στην Φλωρεντία και την κοντινή πόλη του Πράτο. Τα μισά από αυτά μεταφέρθηκαν μέσω της Τράπεζας της Κίνας.
Η οικονομική ανάπτυξη όμως έχει ακόμα πιο σκοτεινές πλευρές. Πέρυσι, οι ιταλικές αρχές εξάρθρωσαν μια οργάνωση κινεζικής μαφίας με έδρα το Πράτο. Η οργάνωση εμπλεκόταν σε πορνεία, τυχερά παιχνίδια και την μεταφορά κινεζικών προϊόντων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στο Πράτο υπάρχουν αρκετά μέρη τυχερών παιχνιδιών, και σε πόστερ στον δρόμο διαφημίζονται αίθουσες μασάζ, που διακινούν Κινέζες πόρνες.
Κοινωνικοί λειτουργοί ανέφεραν σε δημοσιογράφο του Αλ Τζαζίρα ότι σε αυτές τις περιπτώσεις μάλλον εμπλέκεται εμπορία ανθρώπων. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, υπάρχουν πολλές Κινέζες θύματα εμπορίας ανθρώπων στην Ιταλία. Θα μπορούσαν να καταλήξουν σε εργοστάσια καταναγκαστικής εργασίας δουλεύοντας στην κλωστοϋφαντουργία σε πόλεις όπως το Πράτο, ή να γίνουν πόρνες σε διαμερίσματα και «κέντρα μασάζ».
Το Πράτο είναι ένας μικρόκοσμος του πώς η παγκοσμιοποίηση έχει συνδέσει την κινεζική και ιταλική οικονομία. Αφότου υπογράφηκε από τις δύο χώρες η συμφωνία «Μία ζώνη, ένας δρόμος», ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ιταλίας την επαίνεσε ως «μια μέρα που [η ετικέτα] “ιταλικής κατασκευής” κέρδισε». Αλλά με μια βόλτα στους δρόμους του Πράτο μπορεί να φανεί πως η Κίνα αλλάζει το νόημα της «ιταλικής κατασκευής». Κινεζικές εταιρείες εκμεταλλεύονται εργαζόμενους, βάζοντάς τους στις ίδιες απάνθρωπες συνθήκες εργοστασιακής εργασίας-δουλείας που υπάρχουν στην Κίνα. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν νόμιμα να εκμεταλλευτούν την καλή φήμη της ετικέτας «ιταλικής κατασκευής». Μέχρις ότου η φήμη αυτή χαθεί και τα χρήματα εγκαταλείψουν την χώρα.
Τελικά, αυτός που ωφελείται από αυτήν την οικονομική σχέση χτισμένη πάνω στην «ιταλική κατασκευή», μπορεί να είναι μόνο η Κίνα.
