Σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για το παλαιστινιακό ζήτημα, ο Μαχμούντ Αμπάς, πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ), κάλεσε τη Χαμάς να παραδώσει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας και να καταθέσει τα όπλα, ανοίγοντας τον δρόμο για ανάληψη της διακυβέρνησης από την ΠΑ.
Ο βετεράνος ηγέτης έκανε τις δηλώσεις του κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του ηγετικού συμβουλίου της ΠΑ, τονίζοντας την ανάγκη να διασκεδαστούν οι διεθνείς αμφιβολίες αναφορικά με τον ρόλο και τις δυνατότητες της αρχής, μετά από δύο σχεδόν χρόνια έντασης στην περιοχή.
«Η Χαμάς πρέπει να παραδώσει τις αρμοδιότητές της στη Γάζα και να παραδώσει τα όπλα της στην Παλαιστινιακή Αρχή, και να γίνει ένα πολιτικό κόμμα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Αμπάς.
Η τοποθέτησή του γίνεται σε μια ιδιαίτερα κομβική στιγμή, καθώς κατά τη διάρκεια της ίδιας εβδομάδας αναμένεται να προχωρήσει στην ανακοίνωση του διαδόχου του, υπό την πίεση τόσο δυτικών όσο και αραβικών κρατών που εκφράζουν προβληματισμό για το κατά πόσο η ΠΑ μπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο σε μία ενδεχόμενη ειρηνευτική διαδικασία.
Ενώ στο παρελθόν ο 89χρονος ηγέτης έχει καλέσει τη Χαμάς να θέσει τις δυνάμεις της υπό τον έλεγχο της ΠΑ, είναι η πρώτη φορά που προχωρά σε τέτοιου είδους δημόσια παρέμβαση από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα.
Η έναρξη των εχθροπραξιών καταγράφηκε μετά την πολύνεκρη επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, η οποία στοίχισε τη ζωή σε περίπου 1.200 ανθρώπους και οδήγησε στην ομηρία άλλων 250.
Ο Αμπάς έχει ήδη καταδικάσει τη συγκεκριμένη επίθεση, υποστηρίζοντας ότι έδωσε την «αφορμή» στο Ισραήλ να επιχειρήσει την καταστροφή της Γάζας.
Σε διπλωματικό επίπεδο, οι διεργασίες για το μέλλον της Γάζας περιστρέφονται γύρω από την ανάγκη παραγκωνισμού της Χαμάς, την ώρα που το Ισραήλ διαμηνύει πως δεν προτίθεται να αποδεχθεί κανέναν ρόλο για την ΠΑ, η οποία ελέγχει κατ’ όνομα τη Δυτική Όχθη. Αξίζει να σημειωθεί πως η Χαμάς είχε απομακρύνει βίαια την ΠΑ από τη Γάζα, έπειτα από σύντομο εμφύλιο το 2007.
Η Χαμάς, ωστόσο, απορρίπτει σταθερά τα αιτήματα Ισραήλ και ΗΠΑ να καταθέσει τα όπλα.
Οι τελευταίες δηλώσεις Αμπάς έγιναν στο Κεντρικό Συμβούλιο του Οργανισμού για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ), που ως ο κύριος εκφραστής του παλαιστινιακού λαού στη διεθνή σκηνή διατηρεί καθεστώς παρατηρητή στον ΟΗΕ και αποτελεί κορμό της ΠΑ.
Ο Μαχμούντ Αμπάς ανέλαβε την ηγεσία της παλαιστινιακής πολιτικής σκηνής μετά τον θάνατο του ιστορικού ηγέτη Γιάσερ Αραφάτ το 2004.
Παρά τις πιέσεις, για χρόνια απέφευγε να ορίσει διάδοχο ή αναπληρωτή, γεγονός που πλέον, μεσούσης της σύγκρουσης μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ, επιτείνει την πίεση να καταστήσει σαφή τη διαδοχή στην ΠΑ.
Πρόσφατα, αραβικές χώρες κατέθεσαν πρόταση για τη μεταβατική διακυβέρνηση της Γάζας από ειδική επιτροπή μέχρι την επίσημη επιστροφή της ΠΑ στον έλεγχο της περιοχής.
Ουάσιγκτον, Ευρωπαϊκή Ένωση και χώρες του Κόλπου, που αναμένεται να χρηματοδοτήσουν εν μέρει την ανοικοδόμηση της Γάζας, ζητούν επιτακτικά ριζικό εκσυγχρονισμό της ΠΑ.
Οι δηλώσεις Αμπάς έγιναν λίγες ημέρες μετά το «όχι» της Χαμάς στην τελευταία ειρηνευτική πρόταση του Ισραήλ. Ο επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της Χαμάς, Χαλίντ αλ Χάγια, τόνισε σε τηλεοπτικό του διάγγελμα στις 17 Απριλίου ότι δεν υπάρχει περίπτωση αποδοχής άλλης μερικής συμφωνίας.
Αντ’ αυτού, απαιτεί μια συνολική λύση που θα διασφαλίζει τον τερματισμό του πολέμου και την απελευθέρωση Ισραηλινών ομήρων με ανταλλαγή Παλαιστινίων κρατουμένων. Σύμφωνα με τον ισραηλινό Τύπο, το Τελ Αβίβ πρότεινε απελευθέρωση 10 ζωντανών ομήρων έναντι 45ήμερης κατάπαυσης πυρός.
Επιπλέον, προσφέρθηκε η αποφυλάκιση 1.231 Παλαιστινίων και η επανέναρξη της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα. Η Χαμάς εξακολουθεί να κρατά 59 Ισραηλινούς ομήρους, από τους οποίους 24 θεωρούνται ζωντανοί, ενώ το Ισραήλ ζητά και την επιστροφή των σορών των νεκρών ομήρων.
Η Χαμάς έχει ήδη απορρίψει το βασικό προαπαιτούμενο του Τελ Αβίβ για αφοπλισμό, με τον αλ Χάγια να κάνει λόγω για «απαράδεκτες και ανεφάρμοστες» απαιτήσεις της ισραηλινής πλευράς.
Από τις αρχές του 2024, στο πλαίσιο εκεχειρίας, απελευθερώθηκαν 38 όμηροι. Όμως, τον Μάρτιο, το Ισραήλ επανεκκίνησε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, καταγγέλλοντας τη Χαμάς για απόρριψη επέκτασης της εκεχειρίας χωρίς συνολική κατάπαυση του πυρός. Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι διαμηνύουν ότι οι επιχειρήσεις θα συνεχιστούν έως την επιστροφή όλων των ομήρων και τον πλήρη αφοπλισμό της Γάζας.
Από την πλευρά της, η Χαμάς ξεκαθαρίζει πως η απελευθέρωση ομήρων θα γίνει μόνο εάν διασφαλιστεί το τέλος της σύγκρουσης, απορρίπτοντας κάθε αίτημα για παράδοση των όπλων.
Με τη συμβολή του Νταν Μπέργκερ
