Στην καρδιά του Μπούγκενβιλ βρίσκεται η Πανγκούνα, όπου βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα ορυχεία χαλκού στον κόσμο.
Ο πρόεδρος Ισμαήλ Τοροάμα γνωρίζει ότι έχει ένα περιορισμένο χρονικό περιθώριο για να αναβιώσει το ορυχείο και μαζί με αυτό, τις ελπίδες του νεότερου έθνους του κόσμου.
Ωστόσο, τα νερά είναι θολά.
Χρειάζονται επενδύσεις εκατομμυρίων δολαρίων, η διαφθορά παραμένει μια σταθερά στη νεοσύστατη δημοκρατία και το ενδιαφέρον του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας για τη στρατηγικής σημασίας περιοχή δεν είναι μυστικό.
Τι κάνει το Μπούγκενβιλ τόσο ξεχωριστό;
Το ορυχείο Πανγκούνα παρέμεινε αδρανές για σχεδόν δύο δεκαετίες, αφού το 1988 ξέσπασε ένας αιματηρός εμφύλιος πόλεμος που ανάγκασε τη Rio Tinto να κλείσει την άλλοτε τεράστια επιχείρηση που τροφοδοτούσε την οικονομία της Παπούα Νέας Γουινέας -ακριβώς βόρεια της Αυστραλίας.
Το Πανγκούνα ήταν τόσο πολύτιμο που στο αποκορύφωμά του αντιπροσώπευε το 12% του εθνικού ΑΕΠ της Παπούα Νέας Γουινέας και σχεδόν τις μισές εξαγωγές της.
Το ορυχείο εκτιμάται ότι περιείχε περίπου ένα δισεκατομμύριο τόνους χαλκού και 12 εκατομμύρια τόνους χρυσού, με αξία περίπου 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων – συναγωνιζόμενο μερικά από τα μεγαλύτερα ορυχεία χαλκού που λειτουργούν σήμερα.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι πόροι του Μπούγκενβιλ που είναι τόσο πολύτιμοι.
Η πόλη Αράουα, ακριβώς βόρεια του ορυχείου, φιλοξενεί ένα σημαντικό λιμάνι βαθέων υδάτων που κατασκευάστηκε από τις Mitubishi και Bechtel κατά τη διάρκεια της ακμής των ορυχείων. Χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά μεταλλεύματος στο εξωτερικό και θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμεύσει ως βάση για ναυτικά σκάφη.
Περαιτέρω, η τοποθεσία του Μπούγκενβιλ είναι κρίσιμη. Σφηνωμένο μεταξύ της Παπούα Νέας Γουινέας στα δυτικά και των Νήσων Σολομώντος στα ανατολικά, η νησιωτική περιοχή σχηματίζει μια αλυσίδα με άλλα νησιά του Ειρηνικού στα βόρεια της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας.
Αναβιώνοντας το Πανγκούνα από το αιματοβαμμένο παρελθόν του
Οι ηγέτες των φυλών γνωρίζουν ότι η επαναλειτουργία του Πανγκούνα θα είναι το κλειδί για το μέλλον του Μπούγκενβιλ, το οποίο στοχεύει στην ανεξαρτησία του μέχρι το 2027.
Πίσω από την προσπάθεια αυτή βρίσκεται ο πρόεδρος Ισμαήλ Τοροάμα, επίσημα επικεφαλής της άμυνας του Επαναστατικού Στρατού του Μπούγκενβιλ.
«Το Μπούγκενβιλ έχει ευλογηθεί από ένα θαύμα», σύμφωνα με τον Αμερικανό Τζον Ντ. Κουνς, επενδυτή στο Πανγκούνα, ο οποίος περνάει μεγάλο μέρος του χρόνου του στην περιοχή συναντώντας τους ηγέτες των φυλών και τον πρόεδρο.
«Ο Τοροάμα δεν είναι μόνο εξαιρετικά ευφυής, αλλά και απολύτως αδιάφθορος», δήλωσε στην Epoch Times. «Είναι γιος χριστιανών ιεραποστόλων γονέων και πολύ καλά διαβασμένος, παρά το γεγονός ότι έπρεπε να θυσιάσει τις πανεπιστημιακές του σπουδές για να πάει στον πόλεμο για να προστατεύσει το Μπούγκενβιλ».
Ο Επαναστατικός Στρατός του Μπούγκενβιλ πολέμησε την κυβέρνηση της Παπούα Νέας Γουινέας μετά από δυσαρέσκεια για τον τρόπο λειτουργίας του Πανγκούνα και τον τρόπο με τον οποίο μοιράζονταν τα κέρδη.
Δεκάδες χιλιάδες ζωές χάθηκαν κατά τη διάρκεια του αιματηρού πολέμου που διεξήχθη από το 1988 έως το 2001. Έληξε με την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας του Μπούγκενβιλ, η οποία έδωσε στην περιοχή αυτονομία και το δικαίωμα στους πολίτες του να ψηφίζουν για τους ηγέτες του.
Σταθεροποίηση μιας προβληματικής περιοχής
Ο Κουνς δήλωσε ότι ο Τοροάμα έγινε σύντομα ο «Τέξας Ρέιντζερ» της περιοχής.
«Στην ειρηνευτική συμφωνία του Μπούγκενβιλ , η Παπούα Νέα Γουινέα διατήρησε τον έλεγχο της αστυνομικής δύναμης. Η αστυνομική δύναμη είναι άχρηστη, είναι εκεί για να δωροδοκείται. Ο Ισμαήλ είναι ο πραγματικός Τέξας Ρέιντζερ, ο πραγματικός αστυνομικός που αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα».
Ενώ ορισμένοι έχουν χλευάσει τον Τοροάμα ως ηγέτη “συμμορίας του δρόμου”, άλλοι έχουν απορρίψει αυτούς τους ισχυρισμούς ως απλώς λανθασμένους χαρακτηρισμούς.
Ο ίδιος ο Κουνς έχει συνάψει στενή φιλία με τον Τοροάμα και συνεργάζεται με τον πρόεδρο για την οικοδόμηση της οικονομίας της Μπούγκενβιλ μέσω της Numa Numa Resources.
Η Numa Numa έχει ήδη πραγματοποιήσει σημαντικά έργα υποδομής, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής ενός μεγάλου δρόμου, ενός υδροηλεκτρικού φράγματος, της συναρμολόγησης ενός εργοστασίου ασβεστόλιθου για τη δημιουργία εξαγωγών και της αναβίωσης της βιομηχανίας καθαρισμού χρυσού.
Ο Κουνς έχει αναπτύξει στενή εμπιστοσύνη με τον Τοροάμα και τους ηγέτες των φυλών και ζει στην περιοχή αφού οι ντόπιοι απογοητεύτηκαν από τα κόμματα που προσπαθούσαν να μπουν με τη βία.
Το φάντασμα του Πεκίνου κρέμεται πάνω από το Μπούγκενβιλ
Το 2013, ο τότε πρόεδρος Τζον Μόμις εξαπέλυσε δριμύτατη επίπληξη στην ένωση ιδιοκτητών γης που επηρεάζονται από το ορυχείο Πανγκούνα, αφού προσπάθησε να παρακάμψει διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς και να κλειδώσει συμφωνία με την Beijing Aerospace Great Wall Mineral Investment Ltd.
Το υπογεγραμμένο μνημόνιο κατανόησης προέβλεπε τη συμμετοχή της κινεζικής εταιρείας στην ανάπλαση του ορυχείου.
«Δεν έχει καμία νομική ισχύ. Είναι άκυρο σε ό,τι μας αφορά. Σίγουρα θα το πετάξουμε», δήλωσε ο Μόμις στην Australian Broadcasting Corporation στις 14 Αυγούστου 2013. Ήταν πρώην πρέσβης της Παπούα Νέας Γουινέας στην Κίνα από το 2007-2010.
«Οι Κινέζοι προσπαθούν εδώ και χρόνια να βρουν τρόπο να αποκτήσουν τον έλεγχο του Μπούγκενβιλ, και συγκεκριμένα του ορυχείου Πανγκούνα, και δεν πρόκειται να φύγουν. Θα συνεχίσουν να προσπαθούν όσο μπορούν», δήλωσε ο Κουνς.
Είπε ότι κάποια στιγμή Κινέζοι παράγοντες «αγόρασαν και πλήρωσαν» 10 άδειες εξόρυξης -χωρίς επίσημη αίτηση- για να χτίσουν ένα στρατόπεδο 50 ατόμων στην Πανγκούνα. Ωστόσο, αυτό προκάλεσε την έντονη αντίδραση των ντόπιων.
«Αυτό αργότερα κάηκε από τους παραδοσιακούς ιδιοκτήτες της γης, επειδή οι Κινέζοι δεν επιδίωξαν καμία σχέση με τους ανθρώπους».
Ωστόσο, κατά τη θητεία του πρώην προέδρου Μόμις, το Πεκίνο παρέμεινε προτιμώμενος εταίρος με τον ηγέτη να υπογράφει διάφορα μνημόνια κατανόησης και να υποστηρίζει τη δημιουργία μιας ειδικής οικονομικής ζώνης με την Κίνα το 2011.
Ο Μόμις, μαζί με τον Φιντέλις Σεμόσα, τον πρώην υπουργό οικονομικής ανάπτυξης, υπέγραψαν επίσης μια συμφωνία όπου η κυβέρνηση αγόρασε 500.000 μετοχές της Bougainville Import and Export General Corporation Limited -μια κοινοπραξία με κινεζική εταιρεία.
Και οι δύο έθεσαν υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές του 2020, μαζί με τον Σαμ Καουόνα, πρώην στρατηγό του Επαναστατικού Στρατού του Μπούγκενβιλ, ο οποίος δήλωσε ανοιχτά ότι θα ευθυγραμμίσει τη χώρα με το Πεκίνο έναντι της Ταϊβάν.
«Βλέπω ότι η Κίνα είναι πλέον μια αναδυόμενη χώρα, θα γίνει ισχυρή στο εγγύς μέλλον, όχι η Ταϊβάν – Ταϊβάν θα πέσει», δήλωσε στο 60 Minutes το 2019. «Βλέπω ότι η Κίνα έχει πολιτισμό, είναι καλλιεργημένοι άνθρωποι. Το Μπούγκενβιλ είναι καλλιεργημένος λαός, ο πολιτισμός μας είναι κάτι με το οποίο μπορούμε να συνδεθούμε».
Ένα ασαφές μέλλον
Οι ηγέτες του Μπούγκενβιλ επιτρέπεται να υπηρετήσουν δύο πενταετείς προεδρικές θητείες, πράγμα που σημαίνει ότι ο Τοροάμα θα πρέπει να θέσει σε λειτουργία την Πανγκούνα μέχρι το 2030, αλλά και να εδραιώσει τους δημοκρατικούς θεσμούς πριν και μετά το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία το 2027.
«Αν με ρωτούσατε: “Ποιος είναι ο νούμερο δύο του Ισμαήλ; Υπάρχει ένα αξιόπιστο νούμερο δύο, αν του συμβεί κάτι;”, η απάντηση είναι, δυστυχώς, όχι», δήλωσε ο Κουνς.
«Όλοι το γνωρίζουν αυτό, οι άνθρωποι με τους οποίους έχω μιλήσει στην Αυστραλία, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες και στα ανώτερα κυβερνητικά κλιμάκια: “Τι θα συμβεί όταν ο Ισμαήλ δεν είναι πια πρόεδρος; Τι θα συμβεί τότε;”, ειλικρινά, κανείς δεν ξέρει. Εννοώ ότι το ίδιο πράγμα που συνέβη στα Νησιά Σολομώντα θα μπορούσε να συμβεί και εδώ».
Ο πρωθυπουργός των Νησιών Σολομώντα Μανασέ Σογκαβάρε προχώρησε σε μια μυστική συμφωνία ασφαλείας με το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας τον Απρίλιο – μια κίνηση που εξέπληξε τους δημοκρατικούς ηγέτες.
Η συμφωνία κατοχύρωσε βαθύτερους δεσμούς μεταξύ του Πεκίνου και των Νησιών Σολομώντα ανοίγοντας το δρόμο για τις κινεζικές αρχές να σταθμεύσουν στρατεύματα, όπλα, ακόμη και ναυτικά πλοία στην περιοχή – κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε στρατιωτικοποίηση παρόμοια με τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι βαθύτεροι δεσμοί που έχουν ανησυχήσει τους εμπειρογνώμονες του Νότιου Ειρηνικού, οι οποίοι έχουν προειδοποιήσει ότι η εμπλοκή του Πεκίνου έχει επιτρέψει στους διεφθαρμένους ηγέτες να αγνοήσουν και να επιτρέψουν τη διάβρωση των δημοκρατικών θεσμών στη χώρα.
Στην πραγματικότητα, ο Σογκαβάρε αντιμετωπίζει τεράστιες πιέσεις στο εσωτερικό της χώρας από την αντιπολίτευση, τους επαρχιακούς ηγέτες, ακόμη και από τον πληθυσμό – με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις ταραχές τον Νοέμβριο του 2021 που είδαν την περιοχή Τσάιναταουν να ισοπεδώνεται στην πρωτεύουσα Χονιάρα.
Ωστόσο, ο Σογκαβάρε έχει καταφέρει να κρατηθεί στην εξουσία και να πείσει τους ηγέτες των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας ότι το Πεκίνο δεν θα στρατιωτικοποιήσει την περιοχή -ακόμα και να αρπάξει την ευκαιρία σε μια πρόσφατη συνάντηση του Φόρουμ Νήσων Ειρηνικού να αγκαλιάσει τον Αυστραλό πρωθυπουργό Άντονι Αλμπανέζε, κάτι που, σύμφωνα με την ειδική του Νοτίου Ειρηνικού Κλεό Πασκάλ, θα χρησιμοποιηθεί για να δείξει στα Νησιά Σολομώντα ποιος ήταν πραγματικά επικεφαλής.
«Αρχίζει να δημιουργείται αυτή η στρέβλωση στην κοινωνία που δημιουργεί τεράστιο κοινωνική οργή», δήλωσε η ίδια στην Epoch Times.
«Αν προέρχεστε από ένα δημοκρατικό υπόβαθρο, νομίζετε ότι αυτό είναι κάτι κακό. Αλλά αν δεχτείς αυτή την παραδοχή ότι ο “εντροπικός πόλεμος” είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα από το Πεκίνο, στην πραγματικότητα θέλεις να δημιουργήσεις αναστάτωση στην κοινωνία», δήλωσε η ανώτερη συνεργάτης του Foundation for Defense of Democracies (Ιδρύματος για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών).
Η Πασκάλ δήλωσε ότι ο Νότιος Ειρηνικός είναι ένα «τρυβλίο Petri» για τη συνεχή χρήση του εντροπικού πολέμου από το Πεκίνο – να διαβρώσει τους θεσμούς ενός έθνους σε σημείο που να μην μπορεί να αντιδράσει ή να αντιμετωπίσει την ξένη παρέμβαση.
