Αυξημένες είναι οι εντάσεις μεταξύ του Μπακού και του Ερεβάν τις τελευταίες εβδομάδες λόγω ενός χερσαίου διαδρόμου που περιφρουρείται από τη Ρωσία και συνδέει την Αρμενία με την γειτονική περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Αν και οι περισσότεροι από τους περίπου 120.000 κατοίκους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι Αρμένιοι, η περιοχή αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν.
Το Ερεβάν κατηγορεί το Αζερμπαϊτζάν ότι μπλοκάρει τη μοναδική χερσαία οδό προς την περιοχή -τον λεγόμενο διάδρομο Λατσίν- κατά παράβαση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός του 2020 μεταξύ των δύο πρώην σοβιετικών δημοκρατιών.
Το Μπακού, από την πλευρά του, έχει δηλώσει ότι οι ενέργειές του είναι σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο και κατηγορεί την Αρμενία ότι χρησιμοποιεί τον διάδρομο για να διοχετεύει όπλα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ -ένας ισχυρισμός που το Ερεβάν αρνείται.
Την 1η Μαΐου, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν φιλοξένησε τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών στην Ουάσινγκτον σε μια προσπάθεια επίλυσης του αδιεξόδου.
Οι συνομιλίες, οι οποίες, σύμφωνα με πληροφορίες, περιλάμβαναν τετ α τετ συναντήσεις και στη συνέχεια μια τριμερή συζήτηση, δεν αναμενόταν να επιφέρουν άμεσες λύσεις.
Σύμφωνα με έναν αξιωματούχο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, οι συζητήσεις αποσκοπούσαν κυρίως στο να αφήσουν τις δύο πλευρές «να καθίσουν και να μιλήσουν μεταξύ τους».
«Είναι πολύ σημαντικό οι δύο τους να είναι σε θέση να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις τους», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Μακροχρόνια υποβόσκουσα σύγκρουση
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Αρμενία κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ -μια περιοχή περίπου 7070 τετραγωνικών χιλιομέτρων- από το γειτονικό Αζερμπαϊτζάν.
Η Αρμενία διατήρησε τον έλεγχο της περιοχής μέχρι τα τέλη του 2020, όταν διεξήγαγε έναν δεύτερο πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν, κατά τον οποίο το τελευταίο ανακατέλαβε σχεδόν όλα τα χαμένα εδάφη.
Η σύγκρουση διάρκειας έξι εβδομάδων έληξε με μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τη μεσολάβηση της Μόσχας, ενώ Ρώσοι ειρηνευτές αναπτύχθηκαν κατά μήκος των συνόρων Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν και κατά μήκος τμημάτων του διαδρόμου Λατσίν.
Στις 27 Απριλίου, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε ότι καταβάλλονται προσπάθειες «από το ειρηνευτικό απόσπασμα της Ρωσίας … και σε πολιτικό επίπεδο» για να «επαναφέρουν τη διαδικασία στην πορεία που περιγράφεται στις τριμερείς συμφωνίες της 9ης Νοεμβρίου 2020».
Παρά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του 2020, οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών συνεχίζουν να αναζωπυρώνονται κατά διαστήματα.
Στις 11 Απριλίου, επτά στρατιώτες σκοτώθηκαν -τρεις Αζερμπαϊτζανοί και τέσσερις Αρμένιοι- κατά τη διάρκεια ένοπλης σύγκρουσης κοντά στον διάδρομο Λατσίν.
Το σημείο ελέγχου αυξάνει την ένταση
Η διαμάχη οξύνθηκε στις 23 Απριλίου, όταν το Αζερμπαϊτζάν έστησε στρατιωτικό σημείο ελέγχου κοντά στο άνοιγμα του διαδρόμου Λατσίν.
Για να δικαιολογήσει την κίνηση αυτή, το Μπακού κατηγόρησε την Αρμενία ότι χρησιμοποιεί τη χερσαία οδό για να φέρει στρατιωτικό προσωπικό και εξοπλισμό -συμπεριλαμβανομένων ναρκών- στην περιοχή, κατά παράβαση της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός του 2020.
«Υπό το πρίσμα αυτών των προκλήσεων, η δημιουργία ενός μηχανισμού συνοριακού ελέγχου στο σημείο εκκίνησης του δρόμου Λατσίν θα παράσχει διαφάνεια στην οδική κυκλοφορία και θα διασφαλίσει την ασφάλεια», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το υπουργείο Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν.
Συνέχισε υποστηρίζοντας ότι το σημείο ελέγχου, το οποίο λειτουργεί σε συνεργασία με το ρωσικό ειρηνευτικό απόσπασμα, δεν θα εμποδίζει την κυκλοφορία των πολιτών.
Όμως το Ερεβάν δήλωσε ότι το σημείο ελέγχου παραβιάζει τους όρους της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός για το 2020, η οποία προβλέπει ότι ο διάδρομος πρέπει να παραμείνει ανοιχτός.
Αρμένιοι αξιωματούχοι ισχυρίστηκαν επίσης ότι οι κάτοικοι του Ναγκόρνο-Καραμπάχ αντιμετωπίζουν τώρα ελλείψεις τροφίμων λόγω του κλεισίματος του διαδρόμου.
Προσπάθειες διαμεσολάβησης
Την περασμένη εβδομάδα, η υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Κατρίν Κολονά επισκέφθηκε και τις δύο πρωτεύουσες σε μια προσπάθεια διαμεσολάβησης για την κρίση.
Σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον ομόλογό της του Αζερμπαϊτζάν Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ στις 27 Απριλίου, η Κολονά επέκρινε έντονα αυτό που χαρακτήρισε ως «μονομερή μέτρα» που έλαβε το Μπακού.
«Η ελεύθερη κυκλοφορία στον διάδρομο είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης», δήλωσε.
Ο Μπαϊράμοφ απάντησε λέγοντας ότι, από τα τέλη του 2020, το Μπακού είχε επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι η Αρμενία χρησιμοποιούσε τον διάδρομο για να διοχετεύει όπλα στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
«Αλλά δεν θυμάμαι να έχει κάνει η Γαλλία κάποια δήλωση κατά της Αρμενίας», είπε.
Μία ημέρα νωρίτερα, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν μίλησε τηλεφωνικά με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για να συζητήσουν το θέμα.
Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε στη συνέχεια το Κρεμλίνο, οι δύο ηγέτες «συζήτησαν τις εξελίξεις γύρω από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ με έμφαση στην επίλυση πρακτικών καθηκόντων για τη διασφάλιση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή».
«Στο πλαίσιο της τρέχουσας κατάστασης στον διάδρομο Λατσίν, επιβεβαίωσαν τη σημασία της αυστηρής τήρησης των … θεμελιωδών συμφωνιών που επιτεύχθηκαν [τον Νοέμβριο του 2020] από τους ηγέτες της Ρωσίας, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Λίγο μετά την τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ Πούτιν και Πασινιάν, η Μόσχα διόρισε τον συνταγματάρχη Αλεξάντερ Λέντσοφ, αναπληρωτή διοικητή των ρωσικών χερσαίων δυνάμεων, για να ηγηθεί της ειρηνευτικής αποστολής της στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η Αρμενία είναι μέλος του Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας, μιας στρατιωτικής συμμαχίας έξι χωρών υπό την ηγεσία της Μόσχας.
Αν και το Αζερμπαϊτζάν διατηρεί καλές σχέσεις με τη Ρωσία, δεν είναι μέλος της συμμαχίας.
Το Reuters συνέβαλε σε αυτό το ρεπορτάζ.
