Μια ευρέως χρησιμοποιούμενη αντιβιοτική αγωγή για διάφορες λοιμώξεις φαίνεται να ενέχει κίνδυνο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας σε υγιείς εφήβους και νεαρούς ενήλικες, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 24 Νοεμβρίου στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Network Open.
Η μελέτη εξέτασε το τριμεθοπρίμη-σουλφαμεθοξαζόλη (trimethoprim-sulfamethoxazole – TMP-SMX), έναν συνδυασμό αντιβιοτικών, το οποίο χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της πνευμονίας και αποτελεί θεραπεία πρώτης ή δεύτερης γραμμής για πολλές άλλες παθήσεις, όπως οι δερματικές λοιμώξεις και οι ουρολοιμώξεις.
Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα νεαρών ατόμων, από 10 έως 25 ετών, από το Οντάριο του Καναδά, προκειμένου να διαπιστώσουν αν η χρήση του TMP-SMX συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας εντός 30 ημερών από τη λήψη του φαρμάκου, σε σύγκριση με δύο άλλα αντιβιοτικά: την αμοξικιλλίνη και τις κεφαλοσπορίνες.
Μία ανάλυση συνέκρινε 44.801 άτομα που έλαβαν TMP-SMX με 530.417 άτομα που έλαβαν αμοξικιλλίνη. Μια δεύτερη σύγκριση έγινε μεταξύ 51.197 ληπτών TMP-SMX και 197.039 ληπτών κεφαλοσπορινών.
Στην ομάδα του TMP-SMX, επισκέψεις σε νοσοκομείο εντός 30 ημερών λόγω οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας καταγράφηκαν στο 0,03% των ασθενών — ποσοστό υψηλότερο σε σχέση με το 0,01% που αναφέρθηκε σε καθεμία από τις ομάδες αμοξικιλλίνης και κεφαλοσπορινών.
Η μελέτη ανέφερε ότι «τα αποτελέσματα παρέμειναν σταθερά μέσα από πολλαπλές αναλύσεις ευαισθησίας και με τη χρήση εναλλακτικού σχεδιασμού της μελέτης».
Επιπλέον, η ανάλυση «υποστήριξε και ενίσχυσε την προειδοποίηση ασφαλείας και την τροποποίηση των ενδείξεων του FDA το 2019 σχετικά με την πιθανή συσχέτιση μεταξύ TMP-SMX και οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας σε υγιείς εφήβους και νεαρούς ενήλικες».
Η μελέτη σημείωσε επίσης ότι «τα ευρήματα επιβεβαίωσαν και διεύρυναν προηγούμενες αποδείξεις, συμπεριλαμβανομένων πλέον των 19 αναφορών περιστατικών που συνέδεαν το TMP-SMX με οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες». Πολλές από αυτές τις περιπτώσεις ανέφεραν την ανάγκη για επεμβατικό αερισμό ή μεταμόσχευση πνεύμονα, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις τα αναπνευστικά προβλήματα παρέμειναν ακόμη και μετά τη διακοπή του φαρμάκου, «οδηγώντας μερικές φορές σε θάνατο».
Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε από το Ινστιτούτο Επιστημών Κλινικής Αξιολόγησης (Institute for Clinical Evaluative Sciences – ICES), το παράρτημα Western του Οντάριο. Το ICES λαμβάνει επιχορηγήσεις από διάφορους φορείς, συμπεριλαμβανομένων και κυβερνητικών. Επιπλέον, έλαβε χρηματοδότηση από τα Canadian Institutes of Health Research (Καναδικά Ινστιτούτα Έρευνας Υγείας).
Κανένας από τους συγγραφείς της μελέτης δεν ανέφερε σύγκρουση συμφερόντων.
Το 2021, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (U.S. Food and Drug Administration – FDA) προσέθεσε προειδοποιήσεις σχετικά με τον κίνδυνο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας στις ετικέτες πολλών προϊόντων TMP-SMX, σύμφωνα με αναφορά της American Academy of Pediatrics (Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής).
Η αναφορά επεσήμανε ότι «η ενημερωμένη επισήμανση περιλαμβάνει νέες πληροφορίες ασφαλείας σχετικά με την οξεία ηωσινοφιλική πνευμονία, τις οξείες και καθυστερημένες πνευμονικές βλάβες, τη διάμεση πνευμονοπάθεια και την οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε παρατεταμένο μηχανικό αερισμό, υποστήριξη με εξωσωματική οξυγόνωση (Extracorporeal Membrane Oxygenation – ECMO), μεταμόσχευση πνευμόνων ή θάνατο».
Οι νέες προειδοποιήσεις εφαρμόστηκαν σε προϊόντα TMP-SMX που κυκλοφορούν με διάφορες εμπορικές ονομασίες: Septra, Septra DS, Bactrim, Bactrim DS, καθώς και ενέσιμη μορφή και παιδιατρικό εναιώρημα Bactrim.
Παρενέργειες του TMP-SMX και αντοχή στα αντιβιοτικά
Σύμφωνα με μελέτη του 2022, που δημοσιεύτηκε στη National Library of Medicine, το TMP-SMX έχει εγκριθεί από τον FDA για παθήσεις όπως η οξεία λοιμώδης έξαρση της χρόνιας βρογχίτιδας, οι ουρολοιμώξεις και η διάρροια των ταξιδιωτών.
Το αντιβιοτικό χρησιμοποιείται ακόμη για παθήσεις όπως η φυματίωση, η ελονοσία, η ακμή, ο κοκκύτης και η λιστέρια.
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι πιο κοινές παρενέργειες περιλαμβάνουν δερματικά εξανθήματα, φωτοευαισθησία, κόπωση, ανορεξία, ναυτία, οίδημα γλώσσας, ζάλη και αϋπνία. Οι σοβαρότερες παρενέργειες περιλαμβάνουν νεφρική ανεπάρκεια, διάφορες μορφές αναιμίας και παγκρεατίτιδα.
Η πρόσφατη μελέτη για τον κίνδυνο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας από το TMP-SMX δημοσιεύεται ενώ οι ανησυχίες για την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και την εξάπλωση ανθεκτικών παθογόνων αυξάνονται.
Μελέτη του Νοεμβρίου 2024 έδειξε ότι μεταξύ 2016 και 2023 η κατανάλωση αντιβιοτικών σε 67 χώρες αυξήθηκε κατά 16,3%.
Παρότι η χρήση αντιβιοτικών διαταράχθηκε προσωρινά κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19, ο επικεφαλής της μελέτης, Δρ Έιλι Κλάιν (Dr. Eili Klein), ανέφερε ότι «η παγκόσμια κατανάλωση έχει ανακάμψει γρήγορα και συνεχίζει να αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό».
Ακόμη και η υπερβολική χρήση μη αντιβιοτικών φαρμάκων μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη αντοχής. Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature στις 25 Αυγούστου υποστήριξε ότι η ιβουπροφαίνη και η ακεταμινοφαίνη, δύο από τα πλέον χρησιμοποιούμενα μη αντιβιοτικά φάρμακα στις ΗΠΑ, ενδέχεται να ενισχύουν την αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά.
