Η Κίνα εδώ και χρόνια αποτελεί παγκόσμιο κόμβο για την εξαγωγή φθηνών προϊόντων. Ωστόσο, η φθηνή τιμή δεν εξηγείται πάντα από τους χαμηλούς συντελεστές εργασίας ή τη βιομηχανική υπεροχή. Όπως αποκαλύπτει νέα έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), η Κίνα ενδέχεται να αποτελεί και την αφετηρία ενός ευρύτερου και καλά οργανωμένου μηχανισμού φοροαποφυγής και ξεπλύματος μαύρου χρήματος, με επίκεντρο την Ελλάδα, αλλά με πλοκάμια σε ολόκληρη την ΕΕ.
Το πολύπλοκο δίκτυο, που ερευνάται πλέον επίσημα, είχε στο παρελθόν αποκαλυφθεί για την εισαγωγή ηλεκτρικών πατινιών και ποδηλάτων σε εξευτελιστικές τιμές. Η νέα φάση της έρευνας φωτίζει ένα ακόμα πιο σύνθετο σχέδιο, που περιλαμβάνει ρούχα, υποδήματα και άλλα αγαθά προερχόμενα σχεδόν αποκλειστικά από την Κίνα, με χρήση ψευδών δηλώσεων αξίας και καταχρηστικής εφαρμογής τελωνειακών καθεστώτων. Μέλη του κυκλώματος απέσυραν σημαντικά ποσά από το τραπεζικό σύστημα (ή προχωρούσαν σε πολλαπλές διατραπεζικές μεταφορές) με τα οποία προέβαιναν σε αγορές πολυτελών ακινήτων σε Αθήνα και Κυκλάδες, ξεπλένοντας με τον τρόπο αυτόν τα κέρδη τους.
Η Κίνα και ο «εξαγωγικός δούρειος ίππος» στην Ευρώπη
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Αντίστοιχες υποθέσεις παρατηρούνται σε πολλά κράτη-μέλη της ΕΕ, με σημείο εκκίνησης σχεδόν πάντα την Κίνα. Το ερώτημα που εγείρεται είναι κατά πόσο οι κινεζικές αρχές κάνουν «τα στραβά μάτια» ή, χειρότερα, αν γνωρίζουν και ανέχονται τέτοιες πρακτικές, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής επέκτασης της επιρροής τους στις οικονομίες των δυτικών χωρών.
Η «κινεζική πύλη» της υποτιμολόγησης
Οι ελληνικές τελωνειακές αρχές διαπίστωσαν πως χιλιάδες κοντέινερς με προϊόντα από την Κίνα εισέρχονταν μέσω του Τελωνείου Πειραιά, δηλώνοντας πλασματικά χαμηλές τιμές. Αντί για τη ρεαλιστική τιμή εισαγωγής, που θα επέβαλλε την πληρωμή αναλογικών εισαγωγικών δασμών και ΦΠΑ, οι τιμές δήλωσης ήταν συχνά κάτω από το 50% της πραγματικής αξίας. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν τόσο χαμηλές ώστε εγείρονταν σοβαρές ενδείξεις συγκάλυψης και σκόπιμης απάτης.
Αυτή η υποτιμολόγηση δεν ήταν ούτε τυχαία ούτε μεμονωμένη. Όπως προκύπτει, πρόκειται για οργανωμένο κύκλωμα που συνδέεται με κινεζικά εργοστάσια και εμπόρους, οι οποίοι εκδίδουν τιμολόγια με παραποιημένες τιμές σε συνεργασία με Έλληνες και Ευρωπαίους συνεργούς, συχνά μέσω εταιρειών-βιτρινών ή εικονικών μεταφορικών επιχειρήσεων.
Το καθεστώς 42 και η εικονική μετακίνηση εμπορευμάτων
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η καταχρηστική χρήση του τελωνειακού καθεστώτος 42. Η ρύθμιση αυτή επιτρέπει την απαλλαγή από τον ΦΠΑ κατά την εισαγωγή προϊόντων στην Ελλάδα, εφόσον αυτά πρόκειται να μεταφερθούν σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Στην πράξη όμως, όπως διαπιστώθηκε, τα προϊόντα ποτέ δεν έφευγαν από τη χώρα. Αντίθετα, διοχετεύονταν στη μαύρη αγορά, χωρίς να αποδοθεί ούτε ένα ευρώ σε φόρους.
Η τακτική αυτή, σε συνδυασμό με ψευδείς παραλήπτες σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, αποδεικνύει μια ενιαία εγκληματική στρατηγική: χρησιμοποιήστε την Κίνα ως χαμηλού κόστους πηγή, κρύψτε την πραγματική αξία και απολαύστε πλήρη φορολογική ασυλία.
Ξέπλυμα χρήματος: από την Κίνα στην Αθήνα και τη Σαντορίνη
Τα κέρδη του κυκλώματος, σύμφωνα με τις Αρχές, δεν εξαφανίζονταν. Αντιθέτως, «καθαρίζονταν» μέσω αγορών ακινήτων υψηλής αξίας. Σε μία περίπτωση, άτομο εμπλεκόμενο στην υπόθεση, αγόρασε βίλα στη Βούλα αξίας άνω των 350.000 ευρώ, ενώ διατηρούσε και πολυτελή ιδιοκτησία στη Σαντορίνη, κατάλληλη για βραχυχρόνια μίσθωση. Καταγράφεται και τρίτο ακίνητο στο Ελληνικό, σε κομβική οδό, κοντά στην παραλιακή ζώνη, το οποίο αποκτήθηκε μέσω χρημάτων που σχετίζονται με την παράνομη αυτή δραστηριότητα.
Το χρήμα από την Κίνα, ερχόταν στην Ελλάδα με ψευδείς δηλώσεις και υποστηριζόταν από ένα ολόκληρο σύστημα εικονικών εταιρειών, τραπεζικών μεταφορών και αποδοχής από τις τοπικές αρχές, για να μετατραπεί σε real estate, χωρίς να αφήσει κανένα εμφανές ίχνος παράνομης προέλευσης.
Ο εντοπισμός των πραγματικών προσώπων που κρύβονταν πίσω από τις εταιρείες-βιτρίνες ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια, διότι οι οντότητες που υπήρχαν από πίσω στις περισσότερες περιπτώσεις δεν διέθεταν φυσική παρουσία ή λειτουργούσαν με παραπλανητικά στοιχεία.
Αξίζει να αναφερθεί ενδεικτικά πως επί της οδού Ρουμπέση είχε δηλωθεί η έδρα ατομικής επιχείρησης. Κατά τον επιτόπιο έλεγχο που διενεργήθηκε, ο χώρος ήταν κλειστός και χωρίς καμία ένδειξη εμπορικής δραστηριότητα, ενώ το πληροφοριακό σύστημα ICISnet ανέφερε ότι η εν λόγω επιχείρηση είχε πραγματοποιήσει 139 εισαγωγές από την Κίνα, μέσω του Γ’ Τελωνείου Πειραιά και είχε κάνει χρήση του καθεστώτος 42 για να έχει απαλλαγή από τον ΦΠΑ.
Η εμπλοκή εκτελωνιστών και η ελληνική παθητικότητα
Αξιοσημείωτος είναι ο ρόλος που φέρονταν να έπαιξαν συγκεκριμένοι εκτελωνιστές. Σύμφωνα με τη δικογραφία, σε πολλές περιπτώσεις οι δηλωθείσες τιμές δεν ελέγχονταν ποτέ ή τροποποιούνταν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, παραβλέποντας ακόμη και την κοινοτική βάση τιμών της ΕΕ για εισαγόμενα αγαθά από τρίτες χώρες.
Η μη ύπαρξη ουσιαστικού ελέγχου και η συστηματική απουσία φυσικών επιθεωρήσεων σε νεοσύστατες εταιρείες που εισήγαγαν μαζικά εμπορεύματα από την Κίνα, γεννά εύλογα ερωτήματα για το επίπεδο διαφθοράς ή παραμέλησης καθηκόντων στο ελληνικό τελωνειακό σύστημα.
Σύμφωνα με τα πορίσματα, άτομα που είχαν συμμετάσχει από την αρχή στο κύκλωμα συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στον τομέα των εκτελωνισμών. Πλέον, χειρίζονται υποθέσεις για νέες εταιρείες, οι οποίες μάλιστα συχνά προσλαμβάνουν υπαλλήλους που είχαν εργαστεί σε παλαιότερες επιχειρήσεις που σχετίζονται με την ίδια απάτη.
Εμπορική συνεργασία ή εισαγόμενη διαφθορά;
Το δίκτυο που αποκαλύφθηκε συνιστά καίριο πλήγμα για τη νομιμότητα των εμπορικών συναλλαγών και υπονομεύει την ίδια την αρχή του υγιούς ανταγωνισμού.
Η υπόθεση που ξετυλίγεται σήμερα δεν αφορά απλώς φοροδιαφυγή. Αφορά τον ρόλο που διαδραματίζει η Κίνα στη συγκρότηση διεθνών κυκλωμάτων οικονομικής απάτης και την ανάγκη η Ευρώπη – και η Ελλάδα ειδικά – να αναθεωρήσουν τη στάση τους απέναντι στις εμπορικές σχέσεις με κράτη που δεν σέβονται τις βασικές αρχές της διαφάνειας και του ελεύθερου αλλά δίκαιου εμπορίου.
