Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε το πνευμονογαστρικό νεύρο ως έναν ‘αυτοκινητόδρομο’ που συνδέει ζωτικά όργανα με τον εγκέφαλο. Η διέγερσή του μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από επίμονες παθήσεις, ενώ παράλληλα ενισχύει την ηρεμία αλλά και την αντοχή.
Μια 66χρονη γυναίκα που εργαζόταν στον 80ό όροφο του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου όταν το κτίριο χτυπήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, σώθηκε λίγο πριν καταρρεύσει ο πύργος. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ανέπτυξε σοβαρή μετατραυματική διαταραχή άγχους (PTSD), με παλινδρόμηση στο παρελθόν, κατάθλιψη, συναισθηματικό μούδιασμα και αποφυγή των ερεθισμάτων.
Δοκίμασε πολλές θεραπείες, όπως ψυχοθεραπεία τύπου γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT) και φαρμακευτική αγωγή, αλλά τίποτα δεν τη βοήθησε μέχρι που, σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, δοκίμασε μια απλή αναπνευστική άσκηση που συνδέεται με τη διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου.
Η διέγερση του πνευμονογαστρικού (π/γ) νεύρου έχει δείξει ότι μπορεί να αποτελέσει έναν νέο τρόπο υποστήριξης της ανάρρωσης από τη μετατραυματική διαταραχή άγχους, ειδικά όταν άλλες θεραπείες αποτυγχάνουν. Μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη ανακούφιση των συμπτωμάτων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε πλήρη ύφεση.
Η πρώτη μελέτη σε ανθρώπους
Η μετατραυματική διαταραχή άγχους έχει δείξει ότι δύσκολα θεραπεύεται, με πολλούς ανθρώπους να μην ανταποκρίνονται στις τρέχουσες θεραπείες. Μια πρόσφατη μελέτη διερεύνησε κατά πόσο μπορεί να είναι ωφέλιμος ένας συνδυασμός θεραπείας και διέγερσης του πνευμονογαστρικού νεύρου.
Έχει αποδειχθεί ότι η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου ενισχύει την πλαστικότητα του εγκεφάλου και υποστηρίζει την εξάλειψη των αναμνήσεων φόβου. Στη μελέτη, πραγματοποιούνταν μέσω μιας μικρής, εμφυτεύσιμης συσκευής. Η συσκευή αυτή ενεργοποιούνταν κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών χρησιμοποιώντας ένα ασύρματο κολάρο και ελεγχόταν μέσω μιας εφαρμογής για smartphone που καταγράφει και χρονομετρά τη διέγερση.
Οι συμμετέχοντες που δεν είχαν ανταποκριθεί σε προηγούμενες θεραπείες έλαβαν 12 συνεδρίες CBT, κάθε μία σε συνδυασμό με σύντομες συνεδρίες διέγερσης του π/γ νεύρου. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά: κανένας από τους συμμετέχοντες δεν πληρούσε τα κριτήρια μετατραυματικής διαταραχής άγχους μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, με τη βελτίωση να θεωρείται μόνιμη καθώς τα οφέλη παρέμεναν μέχρι και έξι μήνες αργότερα. Τα επίπεδα άγχους επίσης μειώθηκαν, με μόνο το 44% των συμμετεχόντων να πληρούν τα κλινικά κριτήρια για άγχος κατά την παρακολούθηση, σε σύγκριση με το 89% πριν από τη θεραπεία.
Αυτή ήταν η πρώτη μελέτη σε ανθρώπους που εξέτασε τη θεραπεία παρατεταμένης έκθεσης σε συνδυασμό με διέγερση του π/γ νεύρου, και υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να είναι μια ασφαλής, αποτελεσματική και μακροχρόνια επιλογή για άτομα που δεν έχουν βρει ανακούφιση με τις τυπικές θεραπείες.
Πώς επηρεάζει η διέγερση του π/γ νεύρου τη μετατραυματική διαταραχή άγχους;
Η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, δηλαδή, βοηθά το νευρικό σύστημα να βγει από μια κατάσταση υπερδιέγερσης και να εισέλθει σε μια πιο ήρεμη και ισορροπημένη κατάσταση, σύμφωνα με την Δρα Πριάλ Μόντι, γιατρό ολοκληρωμένης ιατρικής και ειδικής στην αναπνοή.
«[Το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα] ρίχνει τον καρδιακό ρυθμό, χαμηλώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και ηρεμεί τις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στις αντιδράσεις του τραύματος και του φόβου, επιτρέποντας στα άτομα με μετατραυματική διαταραχή άγχους να ρυθμίζουν καλύτερα τα συναισθήματά τους και να επεξεργάζονται τις τραυματικές αναμνήσεις με λιγότερη συναισθηματική φόρτιση», δήλωσε η Δρ Μόντι στην εφημερίδα The Epoch Times.
Όταν η διέγερση του π/γ νεύρου χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με μια ολιστική προσέγγιση που συνδυάζει πολλαπλές θεραπείες, έχουμε πολλές ενδείξεις ότι ελαττώνει τα συμπτώματα της μετατραυματικής διαταραχής άγχους.
«Φαίνεται να προετοιμάζει το μυαλό, το σώμα και το νευρικό σύστημα ώστε να είναι πιο δεκτικά σε άλλες θεραπείες, όπως η CBT και η EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)», προσθέτει η Δρ Μόντι. Η EMDR χρησιμοποιεί καθοδηγούμενες κινήσεις των ματιών για να βοηθήσει τον εγκέφαλο να επεξεργαστεί και να θεραπευτεί από τραυματικές αναμνήσεις.
Το τραύμα διαταράσσει το νευρικό σύστημα
«Υπάρχουν σημαντικές αλλαγές που συμβαίνουν στο νευρικό σύστημα μετά από μετατραυματικό στρες», λέει η Δρ Μόντι.
Η ικανότητά μας να παραμένουμε ήρεμοι, να συνδεόμαστε με τους άλλους, να νιώθουμε συμπόνια και να λειτουργούμε στην καθημερινή ζωή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο καλά λειτουργεί το νευρικό μας σύστημα.
Το άγχος, το τραύμα και οι δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας μπορούν να διαταράξουν αυτή την ισορροπία, αποδυναμώνοντας την ικανότητά μας για τα παραπάνω και αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών και σωματικών προβλημάτων υγείας.
Στη μετατραυματική διαταραχή άγχους, βρισκόμαστε ‘εγκλωβισμένοι’ στη λειτουργία του συμπαθητικού νευρικού συστήματος – το οποίο είναι υπεύθυνο για την αντίδραση «μάχης ή φυγής». Έτσι, τα ορμονικά επίπεδα του στρες παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα υψηλή αρτηριακή πίεση, πεπτικά προβλήματα, άγχος, κρίσεις πανικού, συναισθηματική αστάθεια και δυσκολία στην αυτορρύθμιση.
«Επιπλέον, το κέντρο του φόβου στον εγκέφαλο, η αμυγδαλή, τείνει να αναζητά συνεχώς απειλές», συμπληρώνει η Δρ Μόντι.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το τραύμα δεν προέρχεται πάντα από ένα ‘μεγάλο’ γεγονός, επισημαίνει η Τζοάνα Χάρπερ, πιστοποιημένη επικεφαλής εκπαιδεύτρια στην ανάρρωση από τραύματα. Το τραύμα μπορεί να προκύψει και από τη συσσώρευση μικρότερων, οδυνηρών εμπειριών που κατακλύζουν το νευρικό σύστημα.
«Τραυματικό είναι αυτό που είναι οδυνηρό για το άτομο», εξηγεί.
Αξιοποιώντας τη δύναμη του πνευμονογαστρικού νεύρου
Το κλειδί είναι να βοηθάμε τους ανθρώπους να αναπτύξουν δεξιότητες αυτορρύθμισης, σημειώνει η Χάρπερ. «Όταν κάποιος μπορεί να ηρεμήσει τον εαυτό του, αισθάνεται πιο δυνατός».
Η κίνηση του σώματος τονώνει τη λειτουργία του πνευμονογαστρικού νεύρου και συμβάλλει στη ρύθμιση του τραύματος. Μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να παραμείνουν ακίνητοι, ειδικά όταν έχουν έντονα συναισθήματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η Χάρπερ συνιστά κίνηση σε συνδυασμό με αναπνοή, όπως τρέξιμο, ποδηλασία, χορό, ακόμα και ομαδικά μαθήματα γυμναστικής.
Η Δρ Μόντι χρησιμοποιεί επίσης μη επεμβατικές τεχνικές διέγερσης του π/γ νεύρου στη δουλειά της με άτομα που πάσχουν από μετατραυματική διαταραχή άγχους. Αυτές περιλαμβάνουν αργή και βαθιά διαφραγματική αναπνοή και συνειδητή, συνδεδεμένη αναπνοή.
Περιέγραψε έναν πελάτη που έπασχε από χρόνιο άγχος, κρίσεις πανικού, αναδρομές στο παρελθόν και αποφυγή. Μέσω τακτικής αναπνοής και θεραπείας με συζήτηση, ο πελάτης έμαθε να ηρεμεί το νευρικό του σύστημα, να μειώνει τα επεισόδια πανικού και να ανταποκρίνεται πιο προσεκτικά σε καταστάσεις που προκαλούν κρίσεις.
«Κατάφεραν να ανακτήσουν την αίσθηση της αυτονομίας και να λειτουργούν καλύτερα στην καθημερινή τους ζωή, με δραστικά μειωμένα συμπτώματα», αναφέρει η Δρ Μόντι.
Η αναπνοή μπορεί να κυμαίνεται από αργή, βαθιά ρινική αναπνοή έως πιο εντατική συνειδητή συνδεδεμένη αναπνοή που χρησιμοποιείται για την πρόσβαση στο υποσυνείδητο και την απελευθέρωση του αποθηκευμένου τραύματος.
«Είναι προσβάσιμη, ασφαλής και ενδυναμώνει. Δεν απαιτείται ειδικός εξοπλισμός και μπορεί να ασκηθεί οπουδήποτε», είπε.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και κλινικές συσκευές για τη διέγερση του π/γ νεύρου, αλλά οι μέθοδοι που βασίζονται στην αναπνοή βοηθούν επιπλέον τους ανθρώπους να επανασυνδεθούν με το σώμα τους, κάτι που αποτελεί ουσιαστικό μέρος της ανάκαμψης από το τραύμα, τονίζει η Δρ Μόντι.
Εννέα χρόνια μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου, η 66χρονη που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου παρακολούθησε ένα διήμερο εργαστήριο «Αναπνοή-Σώμα-Νους» και άρχισε να ασκεί καθημερινά τη Συνεκτική Αναπνοή, μια τεχνική αργής, ρυθμικής αναπνοής που έχει σχεδιαστεί για να διεγείρει το πνευμονογαστρικό νεύρο και να προάγει τη χαλάρωση. Σταδιακά, τα συμπτώματά της άρχισαν να υποχωρούν.
Έξι μήνες αργότερα, μετά από ένα δεύτερο εργαστήριο, βίωσε μια σημαντική ανατροπή: οι αναμνήσεις, το συναισθηματικό μούδιασμα και η κατάθλιψη είχαν εξαφανιστεί.
«Ξαναβρήκα το χαμόγελό μου», είπε.
