Στο χωριό Ασκληπιείο της Ρόδου, ένα ασυνήθιστο καταφύγιο για κακοποιημένα και παρατημένα γαϊδουράκια ξεκίνησε το 2015 ως οικογενειακή πρωτοβουλία. Ο Χρήστος και η οικογένειά του συγκέντρωσαν αρχικά λίγα ταλαιπωρημένα ζώα και τα φρόντισαν με αγάπη, βλέποντας σύντομα «το ένα γαϊδουράκι να φέρνει το άλλο».
Σήμερα, το καταφύγιο «Donkey Cruise» φιλοξενεί 16 γαϊδούρια και έχει εξελιχθεί σε μια ήρεμη τουριστική εμπειρία: οι επισκέπτες εξερευνούν τη φύση καβάλα ή περπατώντας δίπλα στα σωσμένα ζώα, βοηθώντας έτσι στη συντήρησή τους. Η σχέση εμπιστοσύνης ανθρώπων και ζώων στο καταφύγιο είναι τόσο δυνατή, που κατά την καταστροφική πυρκαγιά του 2023 μια μητέρα γαϊδούρα ουσιαστικά έσωσε τη ζωή του ίδιου του ιδιοκτήτη. Μετά την πυρκαγιά, η στήριξη της κοινότητας και των φίλων του καταφυγίου υπήρξε καθοριστική ώστε αυτή η μοναδική ‘όαση’ να σταθεί ξανά στα πόδια της.
Μια οικογένεια δίνει νέα ζωή σε εγκαταλελειμμένα γαϊδούρια
Το καλοκαίρι του 2015, ο Χρήστος – κάτοικος της νότιας Ρόδου – αποφάσισε να μετατρέψει την αγάπη του για τα ζώα σε πράξη, δημιουργώντας ένα μικρό καταφύγιο για γαϊδουράκια που είχαν υποφέρει. Μαζί με τη σύζυγό του και τη μητέρα του, άρχισαν να περιθάλπουν τα πρώτα έξι γαϊδουράκια στο χωριό Ασκληπιείο. Πολλά από αυτά τα ζώα είχαν περάσει δύσκολα: ήταν ηλικιωμένα ή κακοποιημένα πρώην «εργαλεία» τουρισμού ή αγροτικών εργασιών, που πλέον κανείς δεν φρόντιζε.
Η ανταπόκριση ήταν άμεση. Γρήγορα μαθεύτηκε στη Ρόδο ότι υπάρχει μέρος που δέχεται εγκαταλελειμμένα γαϊδούρια. Έτσι, «το ένα έγινε δύο και τα δύο έγιναν τέσσερα», καθώς όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες ή φιλόζωοι έφερναν ζώα που χρειάζονταν σωτηρία. Τα φοβισμένα και ταλαιπωρημένα γαϊδουράκια σύντομα μεταμορφώθηκαν. Αντί για αδιαφορία ή κακομεταχείριση, εισέπρατταν πλέον φροντίδα και στοργή. Οι νέοι ιδιοκτήτες τους τα περιποιήθηκαν με πρωτόγνωρο τρόπο – τα καθάρισαν και τα κούρεψαν, περιποιήθηκαν τις οπλές τους, τους έκαναν ακόμα και μασάζ με αλόη βέρα – και έφεραν κτηνίατρο για εμβόλια και βιταμίνες. Τα ζώα ανακουφίστηκαν, ανέκτησαν την υγεία και τη διάθεσή τους και συνδέθηκαν με τους ανθρώπους.
Καθώς το κοπάδι μεγάλωνε (σήμερα αριθμεί 18 γαϊδούρια), μεγάλωναν και οι απαιτήσεις. Κάθε μέρα χρειαζόταν τροφή, νερό, ιατρική φροντίδα και καθαριότητα για δεκάδες στόματα – ένας διαρκής αγώνας με σημαντικό οικονομικό κόστος. Επιπλέον, τα γαϊδουράκια χρειάζονται καθημερινή κίνηση και κοινωνικοποίηση για να παραμένουν υγιή και χαρούμενα. «Οι ανάγκες υπάρχουν – χρειάζονται τροφή, χρειάζονται φροντίδα, χρειάζονται και γυμναστική», λέει ο Χρήστος. Σύντομα, η οικογένεια συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να βρεθεί μια βιώσιμη λύση, ώστε το εγχείρημα να μπορέσει να σταθεί οικονομικά και να συνεχίσει να σώζει ζώα.
Ήπιες τουριστικές διαδρομές: Ένας βιώσιμος τρόπος στήριξης του καταφυγίου
Για να καλυφθούν οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες, η οικογένεια σκέφτηκε ως μέθοδο χρηματοδότησης τις ήπιες τουριστικές βόλτες με τα γαϊδουράκια. Ήδη από το καλοκαίρι του 2015, δοκίμασαν πιλοτικά τη νέα ιδέα με ανθρώπους από τον φιλικό τους κύκλο και διαπίστωσαν ότι τα ζώα ανταποκρίνονται εξαιρετικά και στους αγνώστους. Έτσι ξεκίνησαν δειλά-δειλά να οργανώνουν μικρές διαδρομές στην εξοχή, όπου οι επισκέπτες μπορούσαν να περπατήσουν μαζί με ή και να ιππεύσουν τα ήρεμα γαϊδουράκια. Το εγχείρημα διαφημίστηκε από στόμα σε στόμα και μέσα από το TripAdvisor (το οποίο τους βράβευσε κιόλας, το 2023), προσελκύοντας οικογένειες τουριστών που ενθουσιάστηκαν με αυτή την εμπειρία. Πολλοί επισκέπτες χαίρονταν ιδιαιτέρως που γνώριζαν τα ζώα από κοντά, σε ένα αυθεντικό περιβάλλον, μακριά από τις συνήθεις τουριστικές παγίδες.
Σήμερα προσφέρονται διάφορες τέτοιες εκδρομές («σαφάρι»), διάρκειας από δύο ώρες έως και αρκετές ημέρες. Οι διαδρομές περνούν μέσα από ελαιώνες και πευκοδάση της Νότιας Ρόδου, με στάσεις σε απομονωμένα ξωκλήσια ή ρεματιές για πικνίκ με τοπικά προϊόντα. Το κόστος συμμετοχής – περίπου 40 € για έναν αναβάτη σε μια δίωρη βόλτα (ή 20 € για συνοδό που περπατά πεζός δίπλα) – προορίζεται ολόκληρο για τη σίτιση και τη φροντίδα των ζώων.
Το εγχείρημα του «Donkey Cruise» αποδεικνύει ότι ο τουρισμός μπορεί να συμβαδίσει με την ευημερία των ζώων. Οι ταξιδιώτες όχι μόνο απολαμβάνουν την εκδρομή αλλά γίνονται και υποστηρικτές: πολλοί κρατούν επαφή, ξαναέρχονται ή στέλνουν φίλους τους. «Φοβόμουν μήπως είναι μια ‘φάμπρικα για τουρίστες’, όμως αποδείχτηκε ένα μέρος γεμάτο αγάπη […] δεν είναι απλώς μια επιχείρηση για το κέρδος – όλα γίνονται για τα γαϊδουράκια εκεί», σχολίασε χαρακτηριστικά μία επισκέπτρια από το εξωτερικό. Πράγματι, η οικογενειακή αυτή δράση κατάφερε να δημιουργήσει μια κοινότητα φίλων: από ευχαριστημένους εκδρομείς που διαδίδουν το μήνυμα, μέχρι εθελοντές από όλον τον κόσμο που επισκέπτονται τη φάρμα για να βοηθήσουν στην καθημερινή φροντίδα των ζώων.
Σχέση εμπιστοσύνης και αγάπης ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα
Η καθημερινή επαφή και η φροντίδα δημιουργούν έναν ισχυρό δεσμό ανάμεσα στα γαϊδουράκια και τους ανθρώπους που τα προσέχουν. Τα άλλοτε φοβισμένα ζώα πλέον πλησιάζουν με χαρά τους φροντιστές και τους επισκέπτες. Κάθε γαϊδουράκι έχει το όνομά του και τη δική του προσωπικότητα, και το καθένα ανταποδίδει την καλοσύνη με τον τρόπο του. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί τα χαρακτηρίζουν παρεξηγημένα: πρόκειται για ιδιαίτερα έξυπνα και τρυφερά ζώα που, όταν τα σεβαστείς, δείχνουν απεριόριστη αφοσίωση.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Φλούφλη – ενός από τα γηραιότερα γαϊδούρια του καταφυγίου. Όταν διαγνώστηκε με καρκίνο, ο Χρήστος τού αφιέρωσε δύο μήνες, φροντίζοντάς τον μέρα-νύχτα. Κάλεσε μάλιστα ειδικό κτηνίατρο από τη Θεσσαλονίκη για να του παράσχει την καλύτερη δυνατή θεραπεία. Ο Φλούφλης ανάρρωσε πλήρως και έκτοτε δείχνει μια ξεχωριστή αδυναμία στον άνθρωπο που του έσωσε τη ζωή – τον πλησιάζει πρώτος, γέρνει το κεφάλι στο πλευρό του και τον ακολουθεί παντού.
Η αγάπη είναι αμφίδρομη. Ο Χρήστος και η οικογένειά του αντιμετωπίζουν κάθε ζώο σαν μέλος της οικογενείας τους. Γνωρίζουν ότι ένα γαϊδούρι μπορεί να ζήσει 40 με 50 χρόνια, οπότε έχουν αναλάβει τη δέσμευση να προσφέρουν στο καθένα μια ζωή με αξιοπρέπεια και φροντίδα μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Το καταφύγιο συχνά γίνεται η «τελική κατοικία» για γαϊδουράκια που διαφορετικά θα έμεναν αβοήθητα όταν οι ιδιοκτήτες τους δεν θα ήθελαν ή δεν θα μπορούσαν πια να τα φροντίσουν. Αυτόν τον δεσμό εμπιστοσύνης ανάμεσα σε ανθρώπους και ζώα τον δικαίωσε και με το παραπάνω ένα δραματικό περιστατικό το καλοκαίρι του 2023.
Η δοκιμασία της πυρκαγιάς του 2023 και το ηρωικό ένστικτο των ζώων
Το καλοκαίρι του 2023, οι καταστροφικές δασικές πυρκαγιές που έπληξαν τη Ρόδο δεν άφησαν άθικτο το καταφύγιο. Οι φλόγες πλησίασαν μαινόμενες και μέσα σε λίγες ώρες κατέκαψαν τη γύρω περιοχή. Ο Χρήστος δεν δίστασε στιγμή: έλυσε και συγκέντρωσε όλα τα γαϊδούρια και προσπάθησε να τα οδηγήσει σε ασφαλές μέρος. Αρχικά κατευθύνθηκαν προς το χωριό, σε ένα σπίτι με πισίνα, θεωρώντας ότι το νερό θα τα προστάτευε. Όμως σύντομα η φωτιά κύκλωσε και εκείνο το σημείο, αναγκάζοντας τους πάντες να φύγουν.
Με τα μέτωπα να επεκτείνονται, η μόνη λύση φάνηκε να είναι η διαφυγή προς τη θάλασσα. Ο Χρήστος έδεσε τις γαϊδούρες της αγέλης πίσω από το αγροτικό του φορτηγάκι, ενώ έβαλε ένα μωρό μόλις μερικών μηνών μέσα στην καρότσα του οχήματος. Καθώς προσπαθούσαν να περάσουν έναν κρίσιμο χωματόδρομο, συνέβη κάτι απρόσμενο: το αυτοκίνητο ξαφνικά σταμάτησε να προχωρά. Η μητέρα-γαϊδούρα που ήταν δεμένη πίσω του είχε ‘μουλαρώσει’ – τραβούσε προς τα πίσω με όλη της τη δύναμη, αρνούμενη να ακολουθήσει. Ο Χρήστος κατέβηκε απορημένος και προσπάθησε να καταλάβει τι συμβαίνει. Ακόμα και όταν κατέβασε το μικρό και το έβαλε δίπλα στη μητέρα του, εκείνη συνέχισε να γκαρίζει ανήσυχη και να τραβάει το όχημα προς τα πίσω.
Δευτερόλεπτα αργότερα, μέσα από τα πεύκα, χωρίς καπνό ή άλλο σημάδι προειδοποίησης ξεπήδησε με ορμή η φωτιά και πέρασε ακριβώς μπροστά από το σημείο όπου θα βρίσκονταν, κόβοντας τον δρόμο τους. Οι πύρινες γλώσσες έκαψαν ό,τι υπήρχε γύρω τους, όμως χάρη στο ένστικτο της γαϊδούρας κανένα από τα ζώα ή τους ανθρώπους δεν βρέθηκε μέσα στο φονικό μέτωπο. Ο ίδιος ο ιδιοκτήτης σοκαρισμένος συνειδητοποίησε ότι η αγαπημένη του γαϊδούρα τούς είχε μόλις σώσει τη ζωή, αποτρέποντάς τους από το να προχωρήσουν εκεί όπου όλα έγιναν παρανάλωμα.
Όταν τελικά η πυρκαγιά καταλάγιασε, η εικόνα στο καταφύγιο ήταν αποκαρδιωτική. Η μισή φάρμα είχε αποτεφρωθεί: αποθήκες, εργαλεία, περιφράξεις, σωλήνες νερού… όλα έγιναν στάχτη. Οι υποδομές που επί χρόνια έχτιζε η οικογένεια εξαφανίστηκαν μέσα σε λίγα λεπτά. Η αποκατάσταση του χώρου προμηνυόταν δύσκολη και δαπανηρή, σε μια περίοδο μάλιστα που το κόστος των ζωοτροφών και γενικά το κόστος ζωής είχε ήδη εκτοξευτεί λόγω πληθωρισμού.
Έμπρακτη στήριξη της κοινότητας και επαναφορά του καταφυγίου
Μετά την καταστροφή, συνέβη κάτι εξίσου συγκινητικό με τη διάσωση των ζώων: η διάσωση του ίδιου του καταφυγίου από την αγάπη του κόσμου. Μόλις έγινε γνωστή η περιπέτεια του «Donkey Cruise», δεκάδες άνθρωποι – από κατοίκους της Ρόδου μέχρι τουρίστες από το εξωτερικό που το είχαν επισκεφθεί στο παρελθόν – έσπευσαν να βοηθήσουν. «Να είναι καλά οι πρώην πελάτες και φίλοι που στήριξαν αυτή την προσπάθεια», λέει με ευγνωμοσύνη ο Χρήστος, καθώς ευαισθητοποιήθηκαν μετά την καταστροφή και συνέδραμαν ώστε το καταφύγιο να μπορέσει να επανέλθει σιγά-σιγά. Μέσα από διαδικτυακές καμπάνιες συγκεντρώθηκαν δωρεές από όλον τον κόσμο, συγκινητικά μηνύματα αλληλεγγύης κατέκλυσαν τα κοινωνικά δίκτυα, και αρκετοί εθελοντές πρόσφεραν εργασία και υλικά για την αποκατάσταση των ζημιών.
Χάρη σε αυτή την έμπρακτη στήριξη, το καταφύγιο κατάφερε μέσα σε λίγους μήνες να συνέλθει. Οι περιφράξεις και οι αποθήκες ξαναχτίστηκαν, η ηλεκτροδότηση και η υδροδότηση αποκαταστάθηκαν, και ο χώρος έγινε πάλι ασφαλής για να υποδεχτεί ανθρώπους και ζώα. Ήδη από την επόμενη τουριστική περίοδο, οι βόλτες με τα γαϊδουράκια ξεκίνησαν και πάλι, στέλνοντας το μήνυμα ότι αυτή η μικρή όαση αγάπης δεν έσβησε. Αντίθετα, βγήκε από τις φλόγες πιο δυνατή: με τις δωρεές που συγκεντρώθηκαν, η οικογένεια κατάφερε να περιθάλψει κι άλλα άστεγα γαϊδουράκια, μεγαλώνοντας ακόμη περισσότερο την ‘οικογένεια’ του καταφυγίου.
Η ιστορία του «Donkey Cruise» είναι μια ζωντανή απόδειξη ότι το μεράκι μιας οικογένειας μπορεί να εξελιχθεί σε μια μοναδική πρωτοβουλία με ευρύτερο αντίκτυπο. Από τη διάσωση μερικών παραμελημένων ζώων γεννήθηκε ένα πρότυπο καταφύγιο και μια εναλλακτική εμπειρία για τους ταξιδιώτες. Τα γεγονότα του 2023 απέδειξαν πόσο βαθιά είναι η σχέση ανθρώπων και ζώων εκεί – μέχρι το σημείο να σώζουν ο ένας τη ζωή του άλλου – αλλά και πόσο δυνατή είναι η αλληλεγγύη του κόσμου όταν μια αξιόλογη προσπάθεια κινδυνεύει. Σήμερα, το καταφύγιο συνεχίζει να προσφέρει αγάπη και φροντίδα στα πιστά του γαϊδουράκια και μια αξέχαστη εμπειρία σε όσους το επισκέπτονται, αποτελώντας ένα φωτεινό παράδειγμα συμβίωσης ανθρώπου και ζώου με βάση τον σεβασμό και την αγάπη.
