Με ειδική εκδήλωση στην έδρα του ΟΗΕ, στις 3 Νοεμβρίου, τιμήθηκε η Παγκόσμια Ημέρα για τον Τερματισμό της Ατιμωρησίας για Εγκλήματα Κατά Δημοσιογράφων, υπό την αιγίδα της Ομάδας Φίλων για την Προστασία των Δημοσιογράφων. Πρόεδροι της ομάδας είναι η Ελλάδα, η Γαλλία και η Λιθουανία, οι οποίες και διοργάνωσαν την εκδήλωση. Στο επίκεντρο βρέθηκε η αυξανόμενη απειλή κατά της ασφάλειας των δημοσιογράφων διεθνώς και η ανησυχητική διατήρηση υψηλών ποσοστών ατιμωρησίας για τα εγκλήματα εναντίον τους.
Η Ημέρα, που καθιερώθηκε για να τιμήσει τους δημοσιογράφους που έχασαν τη ζωή τους αναζητώντας την αλήθεια, υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο της ανεξάρτητης, πολυφωνικής και ελεύθερης ενημέρωσης στη διαφύλαξη της δημοκρατίας και στη βιώσιμη ανάπτυξη. Σημειώθηκε ότι η βία κατά δημοσιογράφων βρίσκεται σε ανοδική πορεία, με έμφαση στις γυναίκες δημοσιογράφους, οι οποίες αντιμετωπίζουν ποικίλες μορφές στοχοποίησης – σωματική, νομική, ψηφιακή, ψυχολογική και συμβολική.
Ανοίγοντας την εκδήλωση, η Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Ελλάδας, πρέσβης Α. Μπάλτα, υπενθύμισε ότι η ημέρα καθιερώθηκε με το ψήφισμα 68/163 το 2013 και εξήγησε γιατί οι τρεις χώρες δημιούργησαν την Ομάδα Φίλων. Όπως σημείωσε, «ήταν μόνο φυσικό να προχωρήσουμε μαζί, αφού Ελλάδα και Γαλλία παρουσίασαν το πρώτο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για την προστασία δημοσιογράφων το 2006, ενώ Γαλλία και Λιθουανία ακολούθησαν με δεύτερο το 2015». Ευχαρίστησε τα μέλη για τη στήριξη και τη δέσμευσή τους στην προστασία των δημοσιογράφων και παρουσίασε τους κεντρικούς ομιλητές, μεταξύ των οποίων την Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέα του Τμήματος Επικοινωνίας του ΟΗΕ (Global Communications), Μελίσσα Φλέμινγκ.
Η κα Φλέμινγκ περιέγραψε με έντονο τρόπο τη σημερινή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι ερευνητικοί δημοσιογράφοι και πολεμικοί ανταποκριτές, τονίζοντας ότι «οι νεκροί δεν δημοσιεύουν. Οι νεκροί δεν μιλούν». Ανέφερε ότι δημοσιογράφοι «έγραψαν οι ίδιοι τους επικήδειούς τους πριν σκοτωθούν στη Γάζα» και ότι το άλλοτε προστατευτικό διακριτικό «PRESS» πλέον «συμβολίζει στόχο».
Όπως είπε, πρόκειται για «την πιο θανατηφόρο περίοδο που έχει καταγραφεί για τους δημοσιογράφους», με την ατιμωρησία να παραμένει εκτεταμένη. Εστίασε στους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, επισημαίνοντας ότι «το 45% των ειδησεογραφικών περιλήψεων AI έχουν τουλάχιστον ένα σοβαρό λάθος». Τόνισε την ανάγκη για γεγονότα και εμπιστοσύνη, «εμπιστοσύνη για κοινή πραγματικότητα, και κοινή πραγματικότητα για να αντιμετωπίσουμε τις υπαρξιακές προκλήσεις» και έκανε έκκληση για την προστασία των δημοσιογράφων, επισημαίνοντας ότι βρίσκονται «στην πρώτη γραμμή των γεγονότων και της λογοδοσίας».
Η ατιμωρησία για αυτές τις πράξεις, υπογραμμίστηκε στην εκδήλωση, διαιωνίζει έναν κύκλο φόβου και αυτολογοκρισίας, στέλνοντας αρνητικό μήνυμα στην κοινωνία και υπονομεύοντας την ελευθερία της έκφρασης. Στο πλαίσιο αυτό, οι πρόεδροι αναφέρθηκαν στη σημασία της διεθνούς συνεργασίας και της πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Γαλλίας, πρέσβης Ζερόμ Μποναφόν, τόνισε ότι «δημοσιογράφοι σκοτώνονται σε συγκρούσεις, από το οργανωμένο έγκλημα και την τρομοκρατία» και μίλησε για «νέες μορφές καταπίεσης» μέσω τεχνολογιών, υπογραμμίζοντας ότι οι γυναίκες δημοσιογράφοι αποτελούν ιδιαίτερο στόχο. «Αυτή η αίθουσα είναι γεμάτη, αλλά πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτή η μάχη είναι πραγματικά παγκόσμια», σημείωσε.
Υπογράμμισε ότι «δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς ελεύθερη και ακριβή δημοσιογραφία» και ότι η κοινωνία πρέπει «να πολιτικοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη και τα δίκτυα». Υπενθύμισε πως «η ελευθερία δεν είναι χωρίς όρια· υπάρχουν όρια για την προστασία της αξιοπρέπειας και της ιδιωτικότητας».
Ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Επικοινωνίας και Πληροφόρησης της UNESCO, Ταουφίκ Γελάσι, τόνισε ότι η ατιμωρησία «στέλνει το μήνυμα ότι η βία μπορεί να φιμώσει την αλήθεια». Αναφέρθηκε σε δράσεις της UNESCO σε ζώνες συγκρούσεων, σημειώνοντας ότι «μόνο στην Ουκρανία, 2.500 δημοσιογράφοι έχουν λάβει προστασία και εκπαίδευση». Παρουσίασε στοιχεία που δείχνουν ότι «73% των γυναικών δημοσιογράφων έχουν υποστεί διαδικτυακή παρενόχληση» και ότι η τεχνητή νοημοσύνη «καθιστά τις επιθέσεις πιο εκλεπτυσμένες και επικίνδυνες». Τόνισε τη σημασία εθνικών μηχανισμών ασφάλειας και εκπαίδευσης στην αντιμετώπιση της ατιμωρησίας.
Ο Αναπληρωτής Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Λιθουανίας, Α. Νταμπράσκας, υπογράμμισε ότι «κάθε επίθεση σε δημοσιογράφο είναι επίθεση στο δικαίωμα του κοινού να γνωρίζει, αλλά και στη δημοκρατία». Επεσήμανε ότι η Λιθουανία έχει υποδεχθεί εξόριστους δημοσιογράφους από Ρωσία και Λευκορωσία, καθώς «η στήριξη στην ανεξάρτητη δημοσιογραφία αποτελεί αρχή της εξωτερικής μας πολιτικής».
Εκ μέρους των προέδρων, δήλωσε πως «θα συνεχίσουμε να υπερασπιζόμαστε την ελεύθερη, ανεξάρτητη και πλουραλιστική δημοσιογραφία», παρουσιάζοντας στοιχεία της UNESCO για περισσότερους από 80 δολοφονημένους δημοσιογράφους φέτος. Τόνισε ότι οι γυναίκες δημοσιογράφοι «πλήττονται δυσανάλογα από ψηφιακή έμφυλη βία, παραποιημένα βίντεο μέσω τεχνητής νοημοσύνης και οργανωμένες εκστρατείες παρενόχλησης» και κάλεσε τα κράτη να εφαρμόσουν πλήρως τα ψηφίσματα και το Σχέδιο Δράσης του ΟΗΕ.
Ο εκπρόσωπος της ΕΕ στον ΟΗΕ, πρέσβης Σταύρος Λαμπρινίδης, αναφέρθηκε στη δολοφονία της Άννας Πολιτκόφσκαγια, υπογραμμίζοντας ότι «ήξερε τους κινδύνους και τους ανέλαβε». Υπενθύμισε ότι η ΕΕ «έχει παράσχει βίζες, νομική στήριξη και τεχνική προστασία σε δημοσιογράφους», αλλά προειδοποίησε ότι «ίσως αυτοί που καταπιέζουν να μη χρειάζεται πια να σκοτώνουν, αν η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργήσει τέτοια σύγχυση που τίποτα να μην θεωρείται αληθινό». Αναφέρθηκε στον Νόμο για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act) και κατέληξε με ένα πολιτικό και ηθικό μήνυμα: «Η δημοσιογραφία είναι πράξη αρχής. Και η αρχή είναι αυτό που χτίζει τον ΟΗΕ και τη δημοκρατία».
Η Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Κύπρου, πρέσβης Μαρία Μιχαήλ, που συμμετείχε στην εκδήλωση, ανέφερε ότι «αποτυγχάνουμε ως διεθνής κοινότητα να στηρίξουμε τους δημοσιογράφους και είναι καιρός να μετατρέψουμε τα λόγια σε πράξεις». Ζήτησε «ισχυρό νομικό πλαίσιο, προώθηση ψηφιακής παιδείας και διεθνή συνεργασία» και επιβεβαίωσε ότι η Κύπρος θα στηρίξει το σχετικό ψήφισμα.
Όλοι οι συμμετέχοντες υπογράμμισαν την ανάγκη ενίσχυσης μηχανισμών πρόληψης, προστασίας και λογοδοσίας, ώστε να διακοπεί ο φαύλος κύκλος της ατιμωρησίας. Επιπλέον, τέθηκε η ανάγκη για αναβάθμιση νομικών και θεσμικών εργαλείων, καθώς και για συνεργασία με τεχνολογικές εταιρείες για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση ψηφιακών απειλών.
Η εκδήλωση επιβεβαίωσε τη δέσμευση της Ελλάδας, της Γαλλίας και της Λιθουανίας, μαζί με τους εταίρους τους, για την ενίσχυση των διεθνών προσπαθειών προστασίας της ελευθερίας του Τύπου και των επαγγελματιών των ΜΜΕ. Υπογραμμίστηκε ότι η ασφάλεια των δημοσιογράφων αποτελεί προϋπόθεση για διαφανείς και δημοκρατικές κοινωνίες, ενώ δόθηκε έμφαση στη συνεχή παρακολούθηση των εξελίξεων και στην υλοποίηση στοχευμένων δράσεων σε διεθνές επίπεδο.
Της Γεωργίας Γαραντζιώτη
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
