Μετάφραση: Αλία Ζάε
Ο Ισπανός μαιτρ της ζωγραφικής με παστέλ Ρουμπέν Μπελόζο Αντόρνα [Ruben Belloso Adorna] ζωγραφίζει εκπληκτικούς ρεαλιστικούς πίνακες, που συχνά αναπαριστούν μια σκηνή από έναν ελληνικό μύθο, από μια ιστορία της Βίβλου ή ακόμα κι από τον μακρινό, παραμυθένιο κόσμο των νεράιδων. Όμως κάθε του πίνακας βασίζεται στην προσωπική του εμπειρία και για όλους σχεδόν έχουν ποζάρει φίλοι ή μέλη της οικογένειάς του.
Τα τελευταία 12 χρόνια, ο Μπελόζο Αντόρνα εξειδικεύτηκε στην τέχνη της δημιουργίας ρεαλιστικών εικόνων με παστέλ. Δεν ήταν πάντα εύκολη η εκμάθηση και η υποστήριξη αυτού του υλικού. Συχνά τα μαγικά του παστέλ περνιούνται για λάδια. Ωστόσο, ο Μπελόζο Αντόρνα είναι αποφασισμένος να ξαναζωντανέψει την άλλοτε σεβαστή τέχνη του παστέλ.
«Στόχος μου είναι να εξελιχθεί η τεχνική του παστέλ και να αναγνωριστεί η αξία της», είπε σε ένα e-mail.
Ο Μπελόζο Αντόρνα διδάσκει την τεχνική του παστέλ σε σεμινάρια ειδίκευσης στη Σεβίλλη, στην Ισπανία, όπου βρίσκεται η έδρα του, αλλά και σε όλη την Ευρώπη με την ελπίδα να εμπνεύσει και σε άλλους την αγάπη του για αυτό το ελάχιστα χρησιμοποιημένο υλικό. Το 2014, αυτός και οι «παστελιστές» φίλοι του από την Ιταλία ίδρυσαν την Ένωση Ιταλών Παστελιστών (Association of Italian Pastellists).
Τα παστέλ του Μπελόζο Αντόρνο χαίρουν ιδιαίτερης εκτίμησης. Έχει πραγματοποιήσει εκθέσεις στη μισή Ευρώπη, σύμφωνα με δήλωσή του στο διαδίκτυο και έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Αμερική, την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.
Το 2015, η φημισμένη Εταιρεία Παστελιστών της Γαλλίας (Society of the Pastellists of France) ζήτησε από τον Μπελόζο Αντόρνα να είναι ο επίτιμος προσκεκλημένος της. Το 2017, έγινε ο πρώτος ζωγράφος εν ζωή που παρουσίασε έργα του στο Μουσείο Antoine Lecuyer στο Saint Quentin της Γαλλίας.
Το 2018, κέρδισε το βραβείο Kenneth Wellner Memorial Award στην 46η ετήσια έκθεση της Εταιρείας Παστέλ της Αμερικής. Τα έτη 2017, 2018 και 2019 έργα του επιλέχθηκαν και βραβεύθηκαν από το Κεντρικό Σαλόνι Καλλιτεχνικής Ανανέωσης της Νέας Υόρκης. Τελευταία, το 2019, κέρδισε το βραβείο τους American Legacy Fine Arts Award.
Ζωγραφική με παστέλ
Αν και τα παστέλ υπάρχουν από τον καιρό της Αναγέννησης, έγιναν δημοφιλή μόλις τον 18ο αιώνα, αρχικά στη Γαλλία. Ο Μπελόζο Αντόρνα θεωρεί τους Γάλλους ζωγράφους Maurice Quentin de La Tour, Jean-Baptiste Perronneau και Jean-Baptiste-Siméon Chardin, μαζί με τη ζωγράφο από τη Βενετία Rosalba Carriera υποδειγματικούς στην τέχνη του παστέλ.
Τα παστέλ περιέχουν την ίδια χρωστική με τα χρώματα λαδιού (λάδια), αλλά είναι αναμεμιγμένα με μια συγκολλητική ουσία και έχουν τη μορφή μικρών ράβδων. Χρησιμοποιήθηκαν αντί για τα λάδια κυρίως για τα πορτρέτα που παρήγγελνε η αυξανόμενη μεσαία τάξη, ως μια φθηνότερη εναλλακτική.
Επιπλέον, η αμεσότητα των παστέλ επιτρέπει στον ζωγράφο να συλλαμβάνει τις φευγαλέες εκφράσεις σχεδόν την ίδια στιγμή που σχηματίζονται, ενώ αντίθετα τα λάδια στεγνώνουν αργά και ο ζωγράφος πρέπει να περιμένει να στεγνώσει η κάθε στρώση για να δουλέψει από πάνω.
Η υφή των παστέλ, που είναι σαν πούδρα, κάνει τους πίνακες ευαίσθητους, όμως η αντανάκλαση του φωτός πάνω στην πούδρα δημιουργεί ένα πολύ φωτεινό αποτέλεσμα. Επίσης, οι πίνακες από παστέλ διατηρούν αναλλοίωτα τα χρώματά τους περισσότερο από ό,τι οι πίνακες με λαδομπογιές, καθώς δεν γίνεται σε αυτούς η χρήση του βερνικιού που συχνά αλλοιώνει ή καταστρέφει το λάδι.
Η τελειότητα ενός εκπληκτικού αλλά και υποτιμημένου υλικού
Ο Μπελόζο Αντόρνα ερωτεύτηκε τα παστέλ το 2003, όταν ήταν 17 χρονών. Παραδέχεται ότι οι πρώτες του προσπάθειες ήταν καταστροφικές. Δεν ήταν εύκολο να μάθει να δουλεύει με αυτό το υλικό, γιατί υπήρχε έλλειψη σωστής και βαθύτερης πληροφόρησης πάνω στην τεχνική, μας εξήγησε.
Αλλά ήθελε απεγνωσμένα να εμβαθύνει τις γνώσεις του. Έψαξε σε βιβλία, όπως και στο διαδίκτυο και ρώτησε τους δασκάλους του, αλλά συνήθως οι γνώσεις που είχε αποκτήσει από την εμπειρία του ξεπερνούσαν τις απαντήσεις που έβρισκε ή που του έδιναν.
Συχνά του έλεγαν ότι τα παστέλ ήταν ένα μπελαλίδικο υλικό κατάλληλο μόνο για αρχάριους και μια υποδεέστερη τεχνική. Αλλά ο Μπελόζο Αντόρνα πάντοτε τη θεωρούσε μια ολοκληρωμένη τεχνική ζωγραφικής: «Συνδυάζει τα καλύτερα στοιχεία του σχεδίου και του χρώματος», λέει.
Του αρέσει ιδιαίτερα η αμεσότητά του και το ότι μπορεί να το χρησιμοποιεί απευθείας με τα χέρια του, χωρίς να έχει την ανάγκη εργαλείων.
Το πάθος του για τα παστέλ τον κινητοποίησε να επιμείνει και να διδάξει τον εαυτό του.
Το 2010, στράφηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να προωθήσει την τέχνη του. «Οι άνθρωποι εντυπωσιάστηκαν με τα έργα μου, αλλά ακόμα μερικοί ρωτούσαν αν ζωγράφιζα και με άλλες τεχνικές, σαν να μην ήταν αρκετά τα παστέλ», είπε. Εκείνο τον καιρό, «γεννήθηκε ένα μεγάλο ενδιαφέρον για την εκμάθηση αυτής της ‘νέας τεχνικής’ που έμοιαζε τόσο με την τεχνική του λαδιού».
«Καθήκον μου να διδάξω το παστέλ»
Το τελευταίο έτος των καλλιτεχνικών του σπουδών, ο Μπελόζο Αντόρνα έλαβε πολλές προσκλήσεις από διάφορες χώρες για να διδάξει την τεχνική του παστέλ, καθώς και προσκλήσεις για να είναι ο επίτιμος προσκεκλημένος σε διακεκριμένες εκθέσεις ζωγραφικής με παστέλ.
Δεν είχε φύγει ποτέ από την Ισπανία, αλλά αμέσως μόλις αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης, πήρε θάρρος και ταξίδεψε για να διδάξει το παστέλ.
Ένιωθε υποχρεωμένος να το διδάξει, πιστεύοντας ότι ήταν καθήκον του να βοηθήσει τους σπουδαστές να κατανοήσουν πλήρως την τεχνική, ώστε να το χρησιμοποιούν σωστά και να το εκτιμούν, εξηγεί.
Πλέον τα υποτιμητικά σχόλια που κάποτε λάμβανε για το παστέλ έχουν χαθεί και νιώθει ικανοποιημένος που οι άνθρωποι εκτιμούν τους παστέλ πίνακες και όσα η τεχνική αυτή προσφέρει.
Μεγάλη και καθημερινή έμπνευση
Ο Μπελόζο Αντόρνα εμπνέεται από πολλούς μεγάλους καλλιτέχνες. Θαυμάζει τους χαρακτηριστικά δραματικούς πίνακες του Καραβάτζιο, την εντυπωσιακή αφηγηματικότητα και τους εκφραστικούς χαρακτήρες του Νόρμαν Ρόκγουελ, τη μοναδική απόδοση των χειρονομιών και του φωτός από τον Ρέμπραντ, καθώς και την ικανότητα του Ουίλλιαμ Μπουγκερώ να αποτυπώνει την ανθρώπινη φιγούρα με ανεπιτήδευτη ευφυΐα.
Δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση στη θεματολογία των Προ-Ραφαηλιτών και το Ρομαντικό τους στυλ. Μελετά επίσης την τέχνη του Λώρενς Άλμα-Τάντεμα ως προς την ποικιλία των διαφορετικών υλικών που χρησιμοποιούσε.
Στην καθημερινή του ζωή συναντά πιθανές σκηνές. Μπορεί να του έρθει μια ιδέα εξίσου εύκολα καθώς περπατά ή βλέπει μια ταινία όσο και όταν επισκέπτεται μια έκθεση ζωγραφικής ή ένα κατάστημα θεατρικών κοστουμιών.
Οι συνθέσεις τού έρχονται με φυσικό τρόπο. Μπορεί να τρώει με την οικογένειά του, να μιλά με φίλους δίπλα στη φωτιά ή να μελετά στο εργαστήριο κάποιου φίλου. Ίσως παρατηρήσει ένα βλέμμα ή μια χειρονομία λουσμένη σε ένα ιδιαίτερο φως. Για παράδειγμα, βλέποντας τη σύζυγό του κοιμισμένη και παρατηρώντας τη να παίζει με το παιδί τους εμπνεύστηκε τους πίνακες «Όνειρα 2» και «Ο Λούσιφερ και ο πειρασμός», αντίστοιχα.
Από την ιδέα στη ζωγραφική
Από τη στιγμή που έχει διαμορφώσει μια ιδέα για έναν πίνακα, ο Μπελόζο Αντόρνα αναρωτιέται ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να την υλοποιήσει. Σκέφτεται το είδος του συναισθήματος που θέλει να μεταφέρει και ποιο μοντέλο μπορεί να το αποδώσει καλύτερα. Ύστερα σκέφτεται το σκηνικό και τη σύνθεση του πίνακα.
Η διαδικασία που ακολουθά βασίζεται σε φωτογραφίες. Ύψιστη σημασία για αυτόν έχει το φυσικό φως που φωτίζει τον πίνακα, έτσι ρυθμίζει τον χρόνο της φωτογράφισης ανάλογα.
Η φωτογράφιση μπορεί να κρατήσει ώρες. Είναι μια οργανωμένη αλλά και αυθόρμητη διαδικασία και είναι μέρος της δημιιουργικής του προσέγγισης – όταν τραβά φωτογραφίες νέες ιδέες για τη σύνθεση τού έρχονται στο νου. Από μια φωτογράφιση μπορεί να βγουν εκατοντάδες, μερικές φορές χιλιάδες εικόνες, που χρησιμοποιεί για να πετύχει την καλύτερη δυνατή σύνθεση στον πίνακά του.
Μελετά κάθε φωτογραφία πολύ σχολαστικά, επιλέγοντας αυτές με τα στοιχεία που θέλει να περιέχονται στον τελικό πίνακα. Για παράδειγμα, μια φωτογραφία μπορεί να έχει τέλειο φωτισμό, μια άλλη την ιδανική έκφραση προσώπου και μια τρίτη τις χειρονομίες που προτιμά. Συνθέτει τον τελικό πίνακα από το πλήθος των φωτογραφιών, σαν να φτιάχνει ένα παζλ, δημιουργώντας την ιδανική εικόνα για την ιδέα του.
Ζωγραφίζοντας παραδοσιακά θέματα με χάρη
Κάποιοι από τους πίνακές του αντλούν τα θέματά τους από την παράδοση, όπως τους μύθους, τις αλληγορίες και τις ιστορίες της Βίβλου, συχνά όμως υπάρχει και μια μικρή ανατροπή. Το έργο «Πορτρέτο της Μαρίας μετά απ τον Χριστό», το οποίο κέρδισε το βραβείο American Legacy Fine Arts Award στον φημισμένο διαγωνισμό του 14ου νεοϋορκέζικου Διεθνούς Σαλονιού Καλλιτεχνικής Ανανέωσης [14th International Art Renewal Center Salon Competition, 2019–2020], είναι ένα καλό παράδειγμα.
Σε αυτόν τον πίνακα απεικονίζει τη Μαρία όχι νέα όπως συνηθίζεται στη χριστιανική τέχνη (ΣτΜ. την Καθολική), αλλά μια Μαρία ώριμη, με τη χάρη ενός ζεστού, ταλαιπωρημένου δέρματος και ένα πέπλο σε γήινο καφέ χρώμα. Στη δήλωσή του στο διαδίκτυο αναφέρει ότι μερικές φορές οι πίνακες που δείχνουν τον Χριστό ενήλικο περιέχουν και τη Μαρία σε ηλικία ίδια με αυτή του γιου της. «Ήθελα να δώσω ειλικρίνεια στο πορτρέτο, να το απομακρύνω από το τεχνητό. Πιστεύω πως η αυθεντική ομορφιά βρίσκεται στην αλήθεια», είπε.
Οι αφηγήσεις του έχουν επηρεαστεί έντονα από την αγάπη του για τη μυθολογία, την οποία πάντα απολάμβανε. Το όλο χάρη μοντέλο που έχει απεικονίσει με τρυφερότητα στον πίνακα «Το λυκόφως της Αφροδίτης» είναι η γιαγιά του. «Ήθελα να εισάγω μια νέα και βαθυστόχαστη εικόνα της θεάς της ομορφιάς και ταυτόχρονα να τιμήσω τη γιαγιά μου», είπε.
Στο έργο «Η αγωνία της Τέχνης», ο Μπελόζο Αντόρνα χρησιμοποιεί την αλληγορία για να αναπαραστήσει την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η παραστατική και ρεαλιστική τέχνη στις μέρες μας. Στον πίνακα, ένας βρώμικος, μωλωπισμένος και καταπονημένος από μάχες άντρας (που συμβολίζει την παραστατική και ρεαλιστική τέχνη) είναι πεσμένος κάτω από ένα δέντρο με τα χέρια του δεμένα ψηλά με ένα σκοινί. Δείχνει να τα έχει τελείως χαμένα. Τα χέρια του είναι δεμένα και το σπασμένο ρολόι του παγώνει τον χρόνο. Είναι σκεπασμένος σεμνά με ένα αγνό λευκό ύφασμα, που συμβολίζει την εντιμότητα, σύμφωνα με τον καλλιτέχνη. «Ήθελα να τον απεικονίσω σαν έναν μάρτυρα που πεθαίνει, αφού έχει δαρθεί και γυμνωθεί από τα ρούχα του και δεθεί παρά τη θέλησή του», είπε. Πρόσθεσε ότι αυτός ο ποδοπατημένος άντρας συμβολίζει την κακοποίηση που έχει δεχθεί η ρεαλιστική τέχνη από πολλούς τομείς του κόσμου της σύγχρονης τέχνης.
Ακόμα και ύστερα από τόσα χρόνια που χρησιμοποιεί τα παστέλ, ο Μπελόζο Αντόρνα ακόμα εκπλήσσεται από τις δυνατότητες που δίνουν στην τέχνη του. Εν τέλει, θέλει να συνεχίσει να αποκαλύπτει παρόμοιες εκπλήξεις και να διαφυλάξει και να αναβιώσει τη ζωγραφική με παστέλ – ένα υλικό που νιώθει ότι παρέμεινε υποτιμημένο για πάρα πολύ καιρό.
Ίσως τον δούμε να ζωγραφίζει μια αλληγορία για την «Χαρά της ζωγραφικής με παστέλ». Ούτως ή άλλως, αυτό είναι ένα συναίσθημα που χρωματίζει κάθε ένα από τα έργα του όπως και τη διδασκαλία του.
Για περισσότερες πληροφορίες για την τέχνη του Ρουμπέν Μπελόζο Αντόρνα, επισκεφθείτε το Facebook.com/RubénBellosoAdorna
Ακολουθήστε μας στο Facebook @epochtimesgreece
