Η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο —οι λεγόμενες χώρες E3— ανακοίνωσαν στις 28 Αυγούστου ότι προτίθενται να επαναφέρουν τις κυρώσεις κατά του Ιράν για μη συμμόρφωση με τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του 2015, δίνοντας 30ήμερο περιθώριο.
Η συμφωνία του 2015, γνωστή ως «Κοινό Συνολικό Σχέδιο Δράσης» (Joint Comprehensive Plan of Action – JCPOA), όριζε περιορισμούς στη δυνατότητα του Ιράν να συσσωρεύει και να εμπλουτίζει ουράνιο, με αντάλλαγμα την άρση διεθνών οικονομικών κυρώσεων.
«Το Ιράν παραβιάζει σοβαρά τις πυρηνικές του δεσμεύσεις για πολλά χρόνια», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέιβιντ Λάμμυ, σε ανάρτηση στο X. «Γι’ αυτό, μαζί με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, το Ηνωμένο Βασίλειο ενεργοποίησε τον μηχανισμό επαναφοράς κυρώσεων για να τερματιστεί η αναστολή τους απέναντι στο Ιράν».
Οι υπουργοί Εξωτερικών της Γαλλίας και της Γερμανίας, Ζαν-Νουέλ Μπαρό και Γιόχαν Βάντεφουλ αντίστοιχα, επιβεβαίωσαν την απόφαση μέσω δημοσιεύσεων στο X.
Η κίνηση επαναφοράς κυρώσεων έρχεται δύο μήνες μετά την αιφνιδιαστική αεροπορική επίθεση του Ισραήλ σε στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, που οδήγησε σε 12ήμερη σύγκρουση, κατά την οποία το Ιράν και Ισραήλ αντάλλαξαν πυρά και οι ΗΠΑ στόχευσαν τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις με βόμβες και πυραύλους κρουζ.
Τις εβδομάδες που ακολούθησαν, η Τεχεράνη φάνηκε απρόθυμη να συνεργαστεί με τους επιθεωρητές πυρηνικών όπλων.
Το 2018, οι Ηνωμένες Πολιτείες έγιναν η πρώτη χώρα που αποχώρησε μονομερώς από τη συμφωνία JCPOA. Ακολούθως, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επανέφερε τις κυρώσεις στο πλαίσιο καμπάνιας «μέγιστης πίεσης», ενώ το Ιράν άρχισε να εμπλουτίζει ουράνιο πέραν του 3,67% καθαρότητας που επέτρεπε η συμφωνία.
Το Φεβρουάριο, με την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η καμπάνια μέγιστης πίεσης επαναλήφθηκε. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας εκτίμησε ότι το Ιράν είχε συσσωρεύσει περίπου 272 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60%.
Η κατάσταση των συνομιλιών
Η κυβέρνηση Τραμπ συναντήθηκε με Ιρανούς αξιωματούχους σε διάφορα σημεία του 2025 για να διαπραγματευτεί νέα συμφωνία περιορισμού του πυρηνικού προγράμματος, χωρίς αποτέλεσμα.
Στις 12 Ιουνίου, το Διοικητικό Συμβούλιο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας εξέδωσε ψήφισμα που κατέκρινε το Ιράν για ανεπαρκή συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις επιθεώρησης. Λίγες ώρες αργότερα, οι ισραηλινές δυνάμεις εξαπέλυσαν πλήγματα στο Ιράν, το οποίο ακύρωσε τις προγραμματισμένες συνομιλίες με τις ΗΠΑ στις 15 Ιουνίου.
Οι εκπρόσωποι των χωρών E3 συναντήθηκαν με Ιρανούς αξιωματούχους στην Κωνσταντινούπολη στις 25 Ιουλίου και ξανά στις 26 Αυγούστου, επιδιώκοντας να επαναφέρουν το Ιράν σε πλήρη συμμόρφωση με τη συμφωνία του 2015. Ωστόσο, η Τεχεράνη έδειξε απροθυμία να κάνει τις απαιτούμενες παραχωρήσεις.
Με την απόφαση της 28ης Αυγούστου να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός επαναφοράς κυρώσεων, το Ιράν έχει πλέον 30 ημέρες για να επαναλάβει τις πυρηνικές δεσμεύσεις που είχε εγκαταλείψει, ώστε να αποφευχθεί η επαναφορά των κυρώσεων.
Στην ανάρτησή του στο X, ο Μπαρό εξέφρασε την ελπίδα ότι το Ιράν θα δείξει διάθεση αλλαγής μέσα στον επόμενο μήνα: «Αυτό το μέτρο δεν σηματοδοτεί το τέλος της διπλωματίας. Είμαστε αποφασισμένοι να αξιοποιήσουμε πλήρως τις 30 ημέρες που ανοίγονται για διάλογο με το Ιράν. Παραμένουμε προσηλωμένοι στη διπλωματία ώστε να διασφαλιστεί ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει ποτέ πυρηνικά όπλα».
Από την πλευρά του, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί επικρίνοντας τις χώρες E3 μέσω Telegram, χαρακτήρισε την ενέργεια της 28ης Αυγούστου παραβίαση της διαδικασίας επίλυσης διαφορών του JCPOA και υπενθύμισε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν ήδη παραβιάσει τη δέσμευσή τους να άρουν τις κυρώσεις στο πυραυλικό πρόγραμμα του Ιράν, επιβάλλοντας νέα μέτρα στον τομέα αερομεταφορών και ναυτιλίας το 2024.
Το Οκτώβριο του 2024, η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε σε κυρώσεις κατά πολλών ιρανικών αεροπορικών εταιρειών, επιχειρηματικών φορέων και αξιωματούχων, κατηγορώντας τους για μεταφορά πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών στη Ρωσία για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
