Σχολιασμός
Η Κίνα υπήρξε μία από τις ελάχιστες χώρες που τάχθηκαν υπέρ του Ιράν, καταδικάζοντας δημοσίως τα ισραηλινά πλήγματα κατά ιρανικών πυρηνικών και στρατιωτικών στόχων ως παραβίαση της κυριαρχίας του Ιράν και ζητώντας άμεση αποκλιμάκωση.
Καθώς οι ενέργειες πληρεξουσίων του Ιράν όπως η Χαμάς, η Χεζμπολάχ και οι Χούθι τραβούν τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας τα τελευταία χρόνια, η Κίνα απομονώνεται όλο και περισσότερο λόγω της μακρόχρονης ανοιχτής στήριξής της προς τη σιιτική χώρα — στήριξη που ξεκίνησε με την ενίσχυση της ιρανικής πυρηνικής έρευνας ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Οι κινεζικές επενδύσεις στο Ιράν ενδέχεται να κινδυνεύσουν ή να προκαλέσουν διπλωματικά προβλήματα στο Πεκίνο.
Ας εξετάσουμε την κατάσταση.
Κίνα και Ιράν από το 1979
Οι μέχρι τότε ανύπαρκτες σχέσεις Ιράν-Κίνας άρχισαν να αναπτύσσονται μετά την Ιρανική Επανάσταση του 1979. Δεν είναι τυχαίο πως κράτη-παρίες συχνά βρίσκουν κοινά συμφέροντα και συνεργάζονται. Το Ιράν χαρακτηρίζεται από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ ως ο μεγαλύτερος κρατικός χορηγός της διεθνούς τρομοκρατίας επί 39 συναπτά έτη. Παράλληλα, το κινεζικό καθεστώς κατηγορείται για πολιτιστική γενοκτονία και εξαναγκαστικές αφαιρέσεις οργάνων επί δεκαετίες.
Η σχέση Ιράν-Κίνας ξεκίνησε αργά αλλά εξελίχθηκε σταθερά, παράλληλα με την οικονομική και στρατιωτική επέκταση της Κίνας, η οποία εντάθηκε υπό την ηγεσία του Σι Τζινπίνγκ.
Βασικά σημεία
Η Κίνα επιχειρεί να διασφαλίσει τις σημαντικές επενδύσεις της στο Ιράν, τόσο σε οικονομικό όσο και σε διπλωματικό επίπεδο. Εκτιμάται πως από το 1979 έως σήμερα, έχει επενδύσει τουλάχιστον 40 δισεκατομμύρια δολάρια, κυρίως στην κατασκευή ενεργειακών υποδομών για την εξαγωγή ιρανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την ενεργειακά εξαρτημένη Κίνα.
Σε διπλωματικό επίπεδο, η Κίνα ήταν από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, στις 14 Φεβρουαρίου 1979. Έκτοτε, το Πεκίνο καλλιέργησε σχέσεις με την Τεχεράνη με πολιτική μη ευθυγράμμισης και μη παρέμβασης, πολιτική που βρήκε θετική απήχηση στο Ιράν, ιδιαίτερα στα τέλη του Ψυχρού Πολέμου.
Στη δεκαετία του 1980, η Κίνα έπαψε να προωθεί την παγκόσμια κομμουνιστική επανάστατη για να στραφεί προς τη «διπλωματική πραγματιστική πολιτική» και την οικονομική εκσυγχρονιστική στρατηγική. Στην περίπτωση του Ιράν, αυτό σήμαινε και την αποστασιοποίηση από το κομμουνιστικό κόμμα Τουδέχ υπέρ των διακρατικών σχέσεων.
Κατά τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ (1980–1988), η Κίνα παρείχε στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας 2 δισ. δολαρίων, περιλαμβάνοντας ρουκέτες 107 χιλιοστών, αεροσκάφη, άρματα μάχης και αντιαεροπορικά συστήματα.
Το 1984, με κινεζική συνδρομή, ιδρύθηκε το Πυρηνικό Τεχνολογικό Κέντρο Ισφαχάν, με τεχνική υποστήριξη για την εγκατάσταση ερευνητικών πυρηνικών αντιδραστήρων και άλλων βασικών εργαστηρίων πυρηνικής τεχνολογίας.
Το 1990, υπογράφηκε μυστική πυρηνική συμφωνία με την Κίνα, η οποία παρείχε τεχνική βοήθεια για εξόρυξη ουρανίου, εμπλουτισμό και ερευνητικές δραστηριότητες. Αν και από το 2005 η Κίνα σταμάτησε την υπογραφή νέων εξοπλιστικών συμφωνιών, ώστε να συμμορφωθεί με τις διεθνείς κυρώσεις και αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, συνέχισε να τιμά παλαιότερες συμφωνίες μέχρι το 2015, ενώ βοήθησε το Ιράν στην εγχώρια παραγωγή όπλων κινεζικής προέλευσης, όπως ο πύραυλος Silkworm.
Το 2004, υπογράφηκε 25ετής συμφωνία ύψους 70 δισ. δολαρίων μεταξύ του Ιράν και του κινεζικού ενεργειακού κολοσσού Sinopec για την ανάπτυξη του πετρελαϊκού και φυσικού πλούτου της χώρας.
Μέχρι το 2005, η Κίνα είχε καταστεί ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας προς το Ιράν, καλύπτοντας το 8,3% των εισαγωγών της χώρας. Το 2009, η εφημερίδα Tehran Times ανέφερε ότι η Κίνα είχε γίνει ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος του Ιράν, με διμερές εμπόριο αξίας 21,2 δισ. δολαρίων.
Ως μέρος της συμφωνίας JCPOA του 2015, η Κίνα δεσμεύτηκε να βοηθήσει στον εκσυγχρονισμό του βαρέος ύδατος αντιδραστήρα Αράκ. Το 2016, κατά την επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ στην Τεχεράνη, υπογράφηκε ο οδικός χάρτης για μια 25ετή «Ολοκληρωμένη Στρατηγική Εταιρική Σχέση», με έμφαση στην ενέργεια, τις υποδομές, την περιφερειακή ασφάλεια και τις εμπορικές σχέσεις.
Το 2021, υπεγράφη νέα 25ετής συμφωνία συνεργασίας, επικεντρωμένη στο εμπόριο, τις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου και τις κινεζικές επενδύσεις. Η στρατηγική του ΚΚΚ στο Ιράν εναρμονίζεται με την πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος», με στόχο την απόκτηση πρώτων υλών και την εξαγωγή κινεζικών προϊόντων.
Το 2023, η Κίνα κατέγραψε διπλωματική επιτυχία στη Μέση Ανατολή, με τη διαμεσολάβηση για αποκατάσταση σχέσεων μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας.
Στις 14 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, σε ένδειξη συνέχισης της στήριξης της Κίνας προς το Ιράν, ο Κινέζος πρέσβης στον ΟΗΕ, Φου Κονγκ, καταδίκασε τις ισραηλινές στρατιωτικές ενέργειες.
Συμπέρασμα
Το κινεζικό καθεστώς έχει πολλά να χάσει από την έκβαση της σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν. Ως ο μεγαλύτερος αγοραστής ιρανικού πετρελαίου, η Κίνα απορροφά πάνω από το 90% των εξαγωγών αργού πετρελαίου του Ιράν. Οποιαδήποτε διακοπή στη ροή πετρελαίου από τα Στενά του Ορμούζ, λόγω σύγκρουσης ή καταστροφής υποδομών, θα αποτελούσε βαρύ πλήγμα για την κινεζική οικονομία.
Οι ισραηλινές επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές υποδομές αναδεικνύουν τη διαχρονική στήριξη του Πεκίνου στις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν. Αν και η Τεχεράνη επιμένει ότι οι εγκαταστάσεις της προορίζονται για ειρηνικούς σκοπούς, το Κέντρο Ισφαχάν έχει κατηγορηθεί για συμμετοχή σε μυστικό πυρηνικό πρόγραμμα. Μετά την αποχώρηση της Γαλλίας το 1979, η Κίνα ήταν αυτή που συνέβαλε στην ανάπτυξή του.
Τίθεται, επίσης, το ερώτημα κατά πόσον κάποιοι από τους περισσότερους από 1.000 Κινέζους υπηκόους που αποχώρησαν από το Ιράν μετά τις 13 Ιουνίου εμπλέκονταν σε δραστηριότητες σχετικές με το πυρηνικό πρόγραμμα.
Στην προσπάθειά της να εκτοπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Μέση Ανατολή, η Κίνα κινδυνεύει να χάσει σημαντική διπλωματική επιρροή στα κράτη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου αν ταυτιστεί σε μεγάλο βαθμό με την Τεχεράνη.
Οι απόψεις που εκφράζονται εδώ είναι απόψεις του συγγραφέα και δεν συμφωνούν απαραιτήτως με τις απόψεις της Epoch Times.
