Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, καταδικάζοντας αυτό που χαρακτήρισε ως «ατζέντα παγκοσμιοποίησης» για τη μετανάστευση και την πράσινη ενέργεια, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κατηγόρησε τις χώρες του ΝΑΤΟ ότι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ρωσικό αέριο και πετρέλαιο, χρηματοδοτώντας, όπως είπε, έναν πόλεμο εναντίον τους.
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση, που αποτελείται κυρίως από μέλη του ΝΑΤΟ, έχει καταφέρει να μειώσει σημαντικά την ενεργειακή της εξάρτηση από την Μόσχα, χωρίς όμως να την έχει διακόψει πλήρως.
Ακολουθούν τα βασικά σημεία για τη συνεχιζόμενη χρήση ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου από τις χώρες του ΝΑΤΟ, αλλά και για τα «παραθυράκια» που παραμένουν ανοιχτά.
Η εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία
Για δεκαετίες, το ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα στηριζόταν σχεδόν αποκλειστικά στις ρωσικές προμήθειες. Πριν από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία το 2022, η Ρωσία παρείχε περίπου το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ε.Ε., καθώς και σημαντικές ποσότητες αργού πετρελαίου και άνθρακα.
Αγωγοί όπως ο Nord Stream 1 τροφοδοτούσαν τη βαριά βιομηχανία της Γερμανίας, ενώ χώρες όπως η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Τσεχία είχαν καταστεί άρρηκτα συνδεδεμένες με τη ρωσική ενέργεια.
Παρά τα δύο χρόνια πολέμου, οι ρωσικοί υδρογονάνθρακες εξακολουθούν να ρέουν προς τις οικονομίες του ΝΑΤΟ, τόσο μέσω άμεσων όσο και έμμεσων διαύλων.
Πόση ποσότητα συνεχίζει να ρέει;
Η Ε.Ε. έχει δεσμευτεί να μηδενίσει τις αγορές ρωσικής ενέργειας έως το 2028, αν και η Ουάσιγκτον πιέζει για ταχύτερη απεξάρτηση, επιδιώκοντας παράλληλα να αυξήσει τις δικές της εξαγωγές.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το δεύτερο τρίμηνο του 2025, το μερίδιο της Ρωσίας στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) της Ε.Ε. διαμορφώθηκε στο 12,9%, ενώ το ρωσικό αέριο αγωγών κάλυψε το 12% των αναγκών, με τη Νορβηγία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αλγερία να υποκαθιστούν μεγάλο μέρος των ρωσικών ποσοτήτων.
Μετά την απαγόρευση της θαλάσσιας μεταφοράς ρωσικού αργού πετρελαίου τον Δεκέμβριο του 2022, οι μόνες νόμιμες εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου προς την Ε.Ε. πραγματοποιούνται μέσω του νότιου κλάδου του αγωγού Ντραζμπά, που εξυπηρετεί Ουγγαρία, Σλοβακία και Τσεχία στο πλαίσιο εξαιρέσεων.
Η «κερκόπορτα» του LNG
Ενώ η Ε.Ε. έχει σχεδόν απαγορεύσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και άνθρακα, δεν έχει επιβάλει πανευρωπαϊκές κυρώσεις στη ρωσική αγορά φυσικού αερίου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καλέσει τα κράτη-μέλη να περιορίσουν τις εισαγωγές για να πάψει, όπως υποστηρίζει, να ενισχύεται οικονομικά το Κρεμλίνο. Φέτος, υιοθετήθηκε μέτρο που απαγορεύει τη μεταφόρτωση ρωσικού LNG μεταξύ πλοίων σε ευρωπαϊκά λιμάνια με στόχο τη διακοπή περαιτέρω παραδόσεων.
Ποιες χώρες του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να βασίζονται στη ρωσική ενέργεια;
Το μήνυμα του Τραμπ απευθυνόταν προς το ΝΑΤΟ και όχι αποκλειστικά στην Ε.Ε., συμπεριλαμβάνοντας και χώρες όπως η Τουρκία, η οποία παραμένει μεγάλος αγοραστής ρωσικού πετρελαίου.
Πέρυσι, το 41% των τουρκικών εισαγωγών φυσικού αερίου προήλθε από τη Ρωσία, σύμφωνα με ανάλυση της Όρα Σαμπάντους, ανώτερης ενεργειακής αναλύτριας της ICIS.
Το Βέλγιο, η Γαλλία και οι Κάτω Χώρες συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό LNG, όπως ανέφερε έκθεση του Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα τον Απρίλιο.
Στις 24 Σεπτεμβρίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας Πέτερ Σιγιάρτο, στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, δήλωσε πως η χώρα του δεν θα σταματήσει τις αγορές ρωσικού πετρελαίου.
«Είμαστε μια περίκλειστη χώρα», ανέφερε στην τηλεόραση ATV από τη Νέα Υόρκη, όπου συμμετείχε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. «Εάν είχαμε πρόσβαση στη θάλασσα, θα μπορούσαμε να χτίσουμε δικό μας διυλιστήριο ή τερματικό σταθμό LNG και να καλύψουμε όλη την παγκόσμια αγορά. Αυτό όμως δεν ισχύει για εμάς.»
Οι δηλώσεις Τραμπ
Στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο Τραμπ επέκρινε τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ επειδή συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσική ενέργεια, επιτείνοντας έτσι τις πολεμικές δαπάνες τους.
«Ακόμα και τώρα, παράλογα, χώρες του ΝΑΤΟ δεν έχουν διακόψει ουσιαστικά την προμήθεια ρωσικής ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων», δήλωσε. «Σκεφτείτε το, χρηματοδοτούν τον πόλεμο εναντίον τους.»
Επιτάχυνση της απεξάρτησης
Η Ε.Ε. επιδιώκει να ταχύνει τον ρυθμό απεξάρτησής της από τη ρωσική ενέργεια. Ενώ αρχικά είχε θέσει ως στόχο τον Ιανουάριο του 2028, ο Τραμπ πιέζει επανειλημμένως να διακοπούν ταχύτερα οι εισαγωγές πριν προβεί σε νέα μέτρα πίεσης προς τη Μόσχα.
Στις 19 Σεπτεμβρίου, η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Κάγια Κάλλας ανέφερε στην πλατφόρμα X ότι η νέα πρόταση επιδιώκει να επισπεύσει το τέλος στις εισαγωγές ρωσικού LNG έως την 1η Ιανουαρίου 2027.
Την ίδια ημέρα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τόνισε πως η Ένωση θέλει να απαλλαγεί οριστικά από τη ρωσική ενέργεια. «Απαγορεύουμε τις εισαγωγές ρωσικού LNG στις ευρωπαϊκές αγορές. Ήρθε η ώρα να κλείσουμε τη στρόφιγγα. Είμαστε έτοιμοι για αυτό», έγραψε.
«Στοχεύουμε πλέον σε όσους συνεχίζουν να τροφοδοτούν τον πολεμικό μηχανισμό της Ρωσίας παρακάμπτοντας τις κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων διυλιστηρίων, εταιρειών εμπορίας πετρελαίου και πετροχημικών τρίτων χωρών, ακόμα και της Κίνας.»
Με την συμβολή των Εμέλ Ακάν και Reuters
