Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ενέκρινε στις 13 Μαΐου τις αναθεωρήσεις των γεωργικών κανόνων της, για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες που έχουν εκφράσει οι αγρότες κατά τη διάρκεια μαζικών διαδηλώσεων σε όλη την Ευρώπη τους τελευταίους μήνες.
Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα από τα δύο νομοθετικά όργανα της ΕΕ, ενέκρινε τις αλλαγές στα στρατηγικά σχέδια, τη χρηματοδότηση και τους κανονισμούς παρακολούθησης της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) της ΕΕ, σύμφωνα με ανακοίνωση της 13ης Μαΐου.
Σύμφωνα με το Συμβούλιο, η πολιτική επικαιροποιήθηκε για την απλούστευση των κανόνων και τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τους διαμορφωτές του μπλοκ. Η πλειοψηφία του Συμβουλίου, το οποίο αποτελείται από 27 εκπροσώπους – ένας από κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ σε υπουργικό επίπεδο, ομαδοποιημένος ανά τομέα πολιτικής – ψήφισε υπέρ των αναθεωρήσεων, ενώ μόνο η Γερμανία απείχε.
Οι τροποποιήσεις προτάθηκαν τον Μάρτιο από την Επιτροπή της ΕΕ, τον εκτελεστικό βραχίονα του μπλοκ, ως απάντηση στις διαμαρτυρίες των αγροτών. Οι διαμαρτυρίες στρέφονταν κατά των περιορισμών που επέβαλε το σχέδιο της ΕΕ για την Πράσινη Συμφωνία, το οποίο περιλαμβάνει πολιτικές που σχετίζονται με το κλίμα, καθώς και μέτρα για την αντιμετώπιση του αθέμιτου ανταγωνισμού στην αγορά της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τα προϊόντα από την Ουκρανία.
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι το πρόγραμμα δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα, για την καταπολέμηση αυτού που θεωρεί «υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη και τον κόσμο», σύμφωνα με δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε ένα σύνολο προτάσεων για να καταστήσει τις πολιτικές της ΕΕ για το κλίμα, την ενέργεια, τις μεταφορές και τη φορολογία κατάλληλες για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990», με απώτερο στόχο «να μην υπάρχουν καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050», αναφέρει η Επιτροπή στη δήλωσή της.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η γεωργική πολιτική της ΕΕ διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από ζητήματα που σχετίζονται με το κλίμα. Στόχος της είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη γεωργία και η δέσμευση και αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα.
Αυτοί οι αυστηροί περιβαλλοντικοί κανονισμοί αυξάνουν το κόστος καλλιέργειας των αγροτών, καθιστώντας τα γεωργικά προϊόντα που παράγονται στην ΕΕ λιγότερο ανταγωνιστικά σε σχέση με τα αγροδιατροφικά προϊόντα που προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ.
Για παράδειγμα, η ουκρανική γεωργική παραγωγή δεν χρειάζεται να πληροί τα υψηλά πρότυπα της ΕΕ, επιτρέποντας στα ουκρανικά αγροδιατροφικά προϊόντα να πωλούνται σε χαμηλότερες τιμές στην αγορά της ΕΕ. Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν, προκειμένου να βοηθήσει την Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας, η ΕΕ κατάργησε τους δασμούς στις ουκρανικές εισαγωγές τροφίμων, γεγονός που επηρέασε τους αγρότες της ΕΕ, ιδίως σε χώρες που συνορεύουν με την Ουκρανία, όπως η Πολωνία.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τις αναθεωρήσεις της κοινής γεωργικής πολιτικής της ΕΕ στα τέλη Απριλίου.
Αναθεωρήσεις της γεωργικής πολιτικής της ΕΕ
Οι πρόσφατα εγκριθείσες αναθεωρήσεις τροποποιούν την ΚΓΠ των ετών 2017-2023 και η νέα τροποποιημένη ΚΓΠ «εφαρμόζεται πλήρως από τον Ιανουάριο του 2023», σύμφωνα με το Συμβούλιο.
Σύμφωνα με τον νέο νόμο, οι μικρότερες των 10 εκταρίων γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα εξαιρούνται από τους ελέγχους και τις κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση με ορισμένους γεωργικούς κανόνες της ΕΕ, σύμφωνα με ανακοίνωση.
Οι εξαιρέσεις αυτές θα ισχύουν για το 65% των γεωργών που λαμβάνουν επιδοτήσεις της ΕΕ, αλλά θα αντιπροσωπεύουν μόνο το 10% των εκτάσεων της ΕΕ. Αυτό θα μειώσει «το διοικητικό βάρος για πολλούς», ενώ θα επιτρέψει στην ΕΕ να διατηρήσει τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους της, δήλωσε το Συμβούλιο.
Σύμφωνα με τη δήλωση, τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα έχουν επίσης περισσότερα περιθώρια κινήσεων κατά την εφαρμογή της απαίτησης να διατηρείται η αναλογία των μόνιμων βοσκοτόπων προς τη γεωργική έκταση πάνω από το 5%.
Οι χώρες θα έχουν επίσης μεγαλύτερη ευελιξία να χορηγούν στους αγρότες τους εξαιρέσεις από τη συμμόρφωση με ορισμένα πρότυπα της ΕΕ σε περιπτώσεις ακραίων καιρικών συνθηκών.
Οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις που πρέπει να πληρούν οι γεωργοί για να λαμβάνουν επιδοτήσεις της ΕΕ έχουν επίσης αποδυναμωθεί. Για παράδειγμα, η απαίτηση να διατηρείται το 4% της γεωργικής εκμετάλλευσης σε αγρανάπαυση για τη διασφάλιση της βιοποικιλότητας δεν θα αποτελεί πλέον προϋπόθεση για να λαμβάνουν οι γεωργοί επιδοτήσεις, σύμφωνα με τον αναθεωρημένο νόμο.
Οι αναθεωρημένοι κανονισμοί θα επιτρέπουν στους γεωργούς να διαφοροποιούν τις καλλιέργειες αντί να εφαρμόζουν πρακτικές αμειψισποράς.
Διαμαρτυρίες αγροτών
Οι διαμαρτυρίες των Ευρωπαίων αγροτών ξεκίνησαν στην Ολλανδία το 2019, όταν περισσότερα από 2.000 ολλανδικά τρακτέρ απέκλεισαν αυτοκινητοδρόμους και δρόμους ως αντίδραση στην ανακοίνωση ότι οι κτηνοτροφικές μονάδες θα πρέπει να εξαγοραστούν και να κλείσουν για να μειωθούν οι εκπομπές αζώτου.
Νωρίτερα φέτος, διαμαρτυρίες αγροτών ξέσπασαν σε όλη την Ευρώπη. Οι αγρότες στο Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Ολλανδία και την Ισπανία πραγματοποίησαν διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες κατά των περιορισμών που τους επιβάλλουν οι πολιτικές της ΕΕ που σχετίζονται με το κλίμα και των μέτρων που σχετίζονται με την αντιμετώπιση του αυξανόμενου κόστους και του αθέμιτου ανταγωνισμού από χώρες εκτός ΕΕ.
Ο κανόνας της ΕΕ που υποχρέωνε τους αγρότες να διατηρούν το 4% της καλλιεργήσιμης γης τους σε αγρανάπαυση ή μη παραγωγική – που τώρα χαλαρώνει με τις τροπολογίες – επηρέασε ιδιαίτερα τους μικρής κλίμακας αγρότες.
Οι Πολωνοί αγρότες έχουν επίσης εκφράσει την άποψή τους για τις επιπτώσεις των φθηνών εισαγωγών τροφίμων από τη γειτονική Ουκρανία.
Οι διαμαρτυρίες των αγροτών σε όλη την Ευρώπη έχουν υποχωρήσει, αλλά οι Πολωνοί αγρότες συνεχίζουν να διαδηλώνουν κατά της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ.
Το πολωνικό συνδικάτο αγροτών «Αλληλεγγύη» διοργάνωσε μαζική διαμαρτυρία στις 10 Μαΐου στην πρωτεύουσα της Πολωνίας, τη Βαρσοβία, κατά της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. Σύμφωνα με ανακοίνωση της ομάδας, η συμφωνία έχει προκαλέσει την καταστροφή της πολωνικής γεωργίας, την αύξηση του ενεργειακού κόστους, έναν τεράστιο φόρο στα καύσιμα, την απαγόρευση των αυτοκινήτων που κινούνται με φυσικό αέριο, τις υψηλές τιμές στα καταστήματα και το τεράστιο κόστος μεταφοράς.
Χιλιάδες άνθρωποι συμμετείχαν, ενώ συμμετείχαν και εκπρόσωποι άλλων κλάδων του συνδικάτου Solidarity, όπως ανθρακωρύχοι και εργαζόμενοι από τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Μέσα σε μια θάλασσα από ερυθρόλευκες πολωνικές σημαίες και πανό της «Αλληλεγγύης», οι διαδηλωτές κρατούσαν πλακάτ με συνθήματα όπως «Κάτω η πράσινη συμφωνία» και «Πράσινο δηλητήριο». Ορισμένοι διαμαρτυρόμενοι αγρότες μοίρασαν μήλα.
«Γι’ αυτό είμαστε εδώ, γιατί αυτό που μας προσφέρουν οι Βρυξέλλες, το Green Deal, δεν είναι μια πράσινη συμφωνία, είναι μια κόκκινη συμφωνία», δήλωσε στο Reuters ο Βιεσλάβ Τσερβίνσκι, συνταξιούχος αγρότης από το Γκρούγετς της Πολωνίας.
Στις 9 Μαΐου, μια ομάδα 14 Πολωνών αγροτών μπήκε στο πολωνικό κοινοβούλιο. Στις 10 Μαΐου, πέντε από αυτούς που παρέμειναν ξεκίνησαν απεργία πείνας, λέγοντας ότι δεν θα φάνε μέχρι να εξασφαλίσουν συνάντηση με τον Πολωνό πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ.
«Δεν θέλουμε να οδηγούμε τρακτέρ στους δρόμους και να μπλοκάρουμε απλούς, φυσιολογικούς ανθρώπους, δυσκολεύοντας τη ζωή τους. Αλλά δεν έχουμε άλλον τρόπο να διαμαρτυρηθούμε για το γεγονός ότι σε ένα ή δύο χρόνια δεν θα υπάρχουν άγροτικές οικογένειες στην Πολωνία”, δήλωσε ο αγρότης Γιάροσλαβ Ζαρέμπα, 37 ετών, ένας από τους απεργούς πείνας.
Ένας άλλος αγρότης σε απεργία πείνας, ο Χούμπερτ Κραφτ, 54 ετών, δήλωσε: «Είμαι χρεωμένος. Πίστευα ότι η τιμή θα ήταν σωστή και θα πουλούσα τα προϊόντα με κάποιο ελάχιστο κέρδος. Αυτή τη στιγμή, έπρεπε να χρεωθώ για να φυτέψω νέες καλλιέργειες. Πρώτον, δεν υπάρχει καμία προοπτική κέρδους. Δεύτερον, το άδειασμα των αποθηκών μου δεν είναι τόσο εύκολο, επειδή κανένας δεν είναι πρόθυμος να αγοράσει τα σιτηρά μας. Διότι τα σιτηρά έρχονται από το εξωτερικό».
Οι διαφωνίες των Πρασίνων
Η Ομάδα των Πρασίνων/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τάχθηκε κατά της αποδυνάμωσης των περιβαλλοντικών κανόνων για τους αγρότες.
Η Ομάδα των Πρασίνων/EΕΣ είχε υποβάλει «συγκεκριμένες προτάσεις για τη βελτίωση των εισοδημάτων των γεωργών [μέσω] μιας δικαιότερης ανακατανομής των επιδοτήσεων της ΚΓΠ προς τις μικρές & μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, μιας εγγύησης ότι οι τιμές που καταβάλλονται στους γεωργούς αντικατοπτρίζουν την εξέλιξη του κόστους παραγωγής και καλύτερης προστασίας από αθέμιτες εισαγωγές από τρίτες χώρες», ανέφερε σε ανακοίνωση που εξέδωσε η ομάδα μετά την ψήφιση της νομοθεσίας από το κοινοβούλιο.
«Με την ψήφο αυτή, το Κοινοβούλιο κάνει ένα λάθος, με σοβαρές συνέπειες για την επιβίωση των αγροτών και την επισιτιστική μας ασφάλεια», ανέφερε στην ανακοίνωση ο Μπας Άικχαουτ, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και αντιπρόεδρος της Ομάδας των Πρασίνων/EΕΣ.
Οι αλλαγές στη γεωργική πολιτική της ΕΕ αφαίρεσαν ή αποδυνάμωσαν «τα πρότυπα ορθής γεωργικής πρακτικής που επιτρέπουν στους αγρότες να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή και να μειώσουν τις εξαρτήσεις από τα δαπανηρά φυτοφάρμακα, τα λιπάσματα και τις ζωοτροφές», πρόσθεσε.
Ο κος Άικχαουτ υποστήριξε ότι οι αναθεωρήσεις της γεωργικής πολιτικής θα ευνοήσουν «τις αγροτικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα συνεχίσουν να αποκομίζουν τεράστια κέρδη εις βάρος των αγροτών, των καταναλωτών και του περιβάλλοντος».
Περισσότερες από 140 μη κυβερνητικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων και η Greenpeace, δημοσίευσαν ανοιχτή επιστολή με την οποία επικρίνουν την ΕΕ για τη χαλάρωση των περιβαλλοντικών κανόνων σε μια «καιροσκοπική προσπάθεια να συγκεντρώσει μερικές ακόμα ψήφους στις επερχόμενες εκλογές», αναφερόμενοι στις κοινοβουλευτικές εκλογές της ΕΕ τον Ιούνιο.
«Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος έχει προειδοποιήσει ότι η ήπειρος είναι θλιβερά απροετοίμαστη για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Τα φυσικά οικοσυστήματα που μας προστατεύουν από τα χειρότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, την ξηρασία, τους καύσωνες και τις πλημμύρες εξαφανίζονται, ενώ θα έπρεπε να τα αποκαθιστούμε», αναφέρεται στην επιστολή.
Το λόμπι των αγροτών υποστηρίζει την αναθεώρηση
Η μεγαλύτερη ένωση αγροτών της Ευρώπης, η Copa-Cogeca, εξέφρασε την υποστήριξή της στις αναθεωρήσεις της γεωργικής πολιτικής μετά την έγκρισή τους από το κοινοβούλιο.
«Η έγκριση […] θεωρείται θετικό μήνυμα για την επείγουσα αντιμετώπιση των ανησυχιών που εξέφρασαν οι αγρότες τους τελευταίους μήνες όσον αφορά το διοικητικό βάρος που συνδέεται με την εφαρμογή της ΚΓΠ και την ανάγκη για άμεσα εφαρμόσιμες λύσεις», ανέφερε η ομάδα σε ανακοίνωσή της.
Προέτρεψε τις χώρες της ΕΕ να εφαρμόσουν τους αναθεωρημένους κανόνες και να θεσπίσουν ή να αναθεωρήσουν τις εθνικές τους νομοθεσίες για την εφαρμογή της αναθεωρημένης πολιτικής της ΕΕ, ώστε οι αλλαγές να εφαρμοστούν σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης φέτος.
Η οργάνωση κάλεσε επίσης την Επιτροπή της ΕΕ να απλοποιήσει περαιτέρω τους κανονισμούς.
Της Ella Kietlinska, με τη συμβολή του Reuters και του Adam Morrow
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
