Οι ισχυρές οικονομικές πιέσεις έχουν δημιουργήσει μια ψυχρή ατμόσφαιρα στην πιο ευτυχισμένη χώρα του κόσμου. Ωστόσο, ο 33χρονος Γιούχο-Πέκκα Παλόμα, μετά από 1.000 ημέρες ανεργίας, δεν έχει επιτρέψει ακόμη στα προβλήματα της Φινλανδίας να τον καταβάλουν.
Η χώρα αντιμετωπίζει οικονομική στασιμότητα, αυξανόμενη ανεργία και πιεσμένα δημόσια οικονομικά, αλλά κατάφερε για όγδοη συνεχόμενη χρονιά να παραμείνει στην κορυφή της ετήσιας έκθεσης World Happiness Report.
Η επιτυχία αυτή, όπως επισημαίνουν ειδικοί, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γενναιόδωρο κοινωνικό κράτος —το οποίο όμως πλέον περικόπτεται, καθώς οι υπουργοί βρίσκονται αντιμέτωποι με το αυξανόμενο κοινωνικό κόστος ενός γηράσκοντος πληθυσμού.
Ο Παλόμα ανέφερε ότι ήταν ευγνώμων για το «δίχτυ ασφαλείας» και την κοινωνική στήριξη που τον υποστήριξαν οικονομικά, υποστηρίζοντας πως ίσως δεν είναι πιο δυστυχισμένος από πριν. Ωστόσο πρόσθεσε πως δεν αισθάνεται ότι μπορεί να επηρεάσει ουσιαστικά την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Ο πρώην παραγωγός βίντεο έχει υποβάλει αμέτρητες αιτήσεις εργασίας και έχει περάσει από 11 ανεπιτυχείς συνεντεύξεις. Παρότι τα επιδόματα ανεργίας έχουν μειωθεί, η κυβέρνηση έχει αφήσει ανέγγιχτες τις «σχεδόν ιερές» συντάξεις, όπως παραπονέθηκε.
Κατάρρευση της Nokia, κυρώσεις στη Ρωσία
Η εξαρτημένη από τις εξαγωγές φινλανδική οικονομία δυσκολεύεται από τότε που ο άλλοτε πανίσχυρος τομέας τηλεφωνίας της Nokia —που είχε αναδειχθεί η εταιρεία με τη μεγαλύτερη αξία στην Ευρώπη— κατέρρευσε το 2014, καθώς δεν προσαρμόστηκε εγκαίρως στην εποχή των κινητών με οθόνη αφής.
Οι κυρώσεις σε βάρος της γειτονικής Ρωσίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία έχουν πλήξει περαιτέρω τις εξαγωγές και τον τουρισμό, ενώ η αβεβαιότητα γύρω από τους δασμούς και το διεθνές εμπόριο δημιουργεί επιπλέον προκλήσεις.
Η Τράπεζα της Φινλανδίας προβλέπει οικονομική ανάπτυξη 0,3% για φέτος, έναντι 0,4% το 2024. Η ανεργία βρίσκεται ανάμεσα στις υψηλότερες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αγγίζοντας σχεδόν το 10%, ενώ στους νέους 15–24 ετών φτάνει το 21,2%.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να αποφασίσει στις 25 Νοεμβρίου 2025 εάν θα προτείνει την υπαγωγή της Φινλανδίας σε «Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος», καθώς οι προβλέψεις δείχνουν ότι το δημοσιονομικό της έλλειμμα θα παραμείνει πάνω από το όριο του 3% της ΕΕ για τα επόμενα τρία χρόνια.
Ήδη, τα ασθενή δημόσια οικονομικά έχουν οδηγήσει την κυβέρνηση να περικόψει τμήματα του κοινωνικού κράτους, όπως επιδόματα ανεργίας και στέγασης, αλλά και ορισμένες ιατρικές δομές.
Η 54χρονη άνεργη Χάνα Τάιμιο, η οποία συμμετείχε στην εκδήλωση του Παλομά, εξέφρασε τον φόβο της ότι ίσως να μην μπορέσει ποτέ να εργαστεί ξανά, σημειώνοντας ότι οι συνεχείς περικοπές είναι πραγματικά τρομακτικές.
Η δεξιά κυβερνητική συμμαχία που βρίσκεται στην εξουσία από το 2023 στοχεύει, σύμφωνα με τον υπουργό Εργασίας Ματίας Μάρττινεν, στο να ενισχύσει τα δημόσια οικονομικά και να θέσει υπό έλεγχο το αυξανόμενο χρέος. Ο υπουργός χαρακτήρισε το υψηλό ποσοστό ανεργίας «μια πραγματικά άσχημη κατάσταση», υπερασπιζόμενος παράλληλα την απόφαση της κυβέρνησης να διευκολύνει τις απολύσεις ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος προσλήψεων για τις επιχειρήσεις και, τελικά, να αυξηθεί η απασχόληση.
Κάποιοι επικριτές υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι τα μέτρα λιτότητας έχουν επιδεινώσει τις οικονομικές προκλήσεις και την απαισιοδοξία των καταναλωτών. Ο Λάουρι Χολάππα, διευθυντής του Φινλανδικού Κέντρου Νέας Οικονομικής Ανάλυσης, αναφέρθηκε σε προσομοιώσεις που δείχνουν ότι η δημοσιονομική προσαρμογή ίσως να έχει οδηγήσει ακόμη και σε αύξηση του δημόσιου χρέους.
Η ανθεκτικότητα των Φινλανδών
Η ευτυχία, ωστόσο, δεν εξαρτάται μόνο από οικονομικούς δείκτες.
Ο συνιδρυτής και επιμελητής της έκθεσης, ομότιμος καθηγητής Τζον Χέλλιγουελ, σημείωσε ότι οι αξιολογήσεις ζωής που καταγράφει η έκθεση επηρεάζονται κυρίως από παράγοντες όπως η ανθεκτικότητα και η ικανότητα των πολιτών να αντιμετωπίζουν δύσκολες εποχές συλλογικά και εποικοδομητικά, περισσότερο παρά από τις εθνικές οικονομικές συνθήκες. Και τόνισε πως η Φινλανδία διαθέτει υψηλά επίπεδα ανθεκτικότητας.
Στοιχεία από την επόμενη χρονιά, συλλεγμένα από τη Gallup και ελεγμένα από το Reuters, δεν δείχνουν σημαντικές διακυμάνσεις στην αναφερόμενη ευτυχία των Φινλανδών. Η έρευνα λαμβάνει υπόψη βασικούς δείκτες όπως το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, την κοινωνική στήριξη και το προσδόκιμο υγιούς ζωής.
Προσπαθώντας να μετριάσει το οικονομικό πλήγμα της μακράς ανεργίας, ο Παλόμα έχει βρει καταφύγιο σε μια δωρεάν κοινοτική σάουνα, που λειτουργεί χάρη σε εθελοντές, στις ακτές της Βαλτικής Θάλασσας στο Ελσίνκι.
Επεσήμανε ότι η σάουνα είναι ένα μέρος όπου όλοι είναι ίσοι και ότι από την εμφάνιση κανείς δεν μπορεί να μαντέψει το επάγγελμα ή την ταυτότητα του άλλου.
Όταν ρώτησε τους ακολούθους του στα κοινωνικά μέσα τι θα έπρεπε να κάνει την 1.000ή ημέρα της ανεργίας του, συγκέντρωσε ένα εκατομμύριο προβολές και ένα κύμα προτάσεων —ανάμεσά τους και μια ανοικτή συνάντηση στην οποία όλοι έφεραν κάτι να μοιραστούν που τελικά διοργάνωσε στα σκαλιά του κοινοβουλίου.
Καθώς μοίραζε τα σπιτικά του γλυκά μέσα στη βροχερή και ομιχλώδη ατμόσφαιρα, ανέφερε ότι βρέθηκε εκεί για να γιορτάσει κάτι που ποτέ δεν ήθελε να γιορτάσει. Ωστόσο τόνισε ότι αποφάσισε να δει τη συγκεκριμένη ημέρα ως τη δική του στιγμή· έπρεπε να αδράξει τη στιγμή και να κάνει κάτι γι’ αυτήν.
Της Anne Kauranen
