Οι σχέσεις ανάμεσα στην Ιαπωνία και την Κίνα βρίσκονται σε νέο χαμηλό, και η κυβέρνηση του Τόκυο στρέφεται σε σημαντική ενίσχυση της άμυνας των νησιών, ενώ παράλληλα εντείνει τη διπλωματική της δραστηριότητα απέναντι στις εξελίξεις γύρω από την Ταϊβάν.
Οι εντάσεις κορυφώθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, αφ’ ενός λόγω της απόφασης της Ιαπωνίας να αναπτύξει αντιαεροπορικούς πυραύλους σε νησί κοντά στην Ταϊβάν αφ’ ετέρου δε λόγω των πρόσφατων δηλώσεων της πρωθυπουργού της Ιαπωνίας Σαναέ Τακαΐτσι, που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από την κινεζική πλευρά.
Στις 24 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε τηλεφωνική συνομιλία με την κα Τακαΐτσι σχετικά με τις σχέσεις Ουάσιγκτον-Πεκίνου, όπως ενημέρωσε την επομένη τον Τύπο η ίδια η κα Τακαΐτσι, σύμφωνα με την εφημερίδα The Japan Times. Η πρωθυπουργός ανέφερε επίσης ότι ο Ντ. Τραμπ υπογράμμισε τη φιλική τους σχέση, αν και ο Λευκός Οίκος δεν απάντησε σε αίτημα για σχόλιο σχετικά με την τηλεφωνική αυτή επαφή.
Η πρόσφατη κλιμάκωση μεταξύ Πεκίνου και Τόκυο έχει την αφετηρία της σε δήλωση της κας Τακαΐτσι, η οποία απαντώντας σε ερώτηση στο ιαπωνικό κοινοβούλιο, ανέφερε ότι μια κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν θα μπορούσε να συνιστά «υπαρξιακή απειλή» για την Ιαπωνία, οδηγώντας στην ενεργοποίηση στρατιωτικής αντίδρασης.
Η δήλωσή της προκάλεσε την οργή του Πεκίνου, το οποίο θεωρεί την αυτοδιοικούμενη Ταϊβάν τμήμα της επικράτειάς του και δεν αποκλείει το ενδεχόμενο χρήσης βίας για την προσάρτησή της. Πέρα από δηλώσεις σε έντονους τόνους, η Κίνα επέβαλε μποϊκοτάζ ταξιδιών προς την Ιαπωνία και προχώρησε σε περαιτέρω διπλωματικές διαμαρτυρίες.
Στο πλαίσιο αυτής της κλιμάκωσης, η Ιαπωνία προχωρά σε ενίσχυση της άμυνας στα νοτιοδυτικά νησιά της. Ο Ιάπωνας υπουργός Άμυνας Σιντζίρο Κοϊζούμι δεσμεύτηκε στις 23 Νοεμβρίου ότι η κυβέρνηση θα προωθήσει την ανάπτυξη αντιαεροπορικών πυραύλων στη στρατιωτική βάση του νησιού Γιοναγκούνι, το οποίο βρίσκεται μόλις 68 μίλια από την ανατολική ακτή της Ταϊβάν.
Ο Κοϊζούμι ανέφερε ότι η ανάπτυξη αυτή «μειώνει την πιθανότητα ένοπλης επίθεσης κατά της Ιαπωνίας» και επεσήμανε πως η κυβέρνηση εξακολουθεί να εργάζεται για τις τελικές λεπτομέρειες, οι οποίες θα ανακοινωθούν στην τοπική αυτοδιοίκηση και στους κατοίκους μόλις οριστικοποιηθούν.
Το Γιοναγκούνι, μέρος του αρχιπελάγους Σακισίμα, αποτελεί το πλησιέστερο σημείο της Ιαπωνίας στην Ταϊβάν και από το 2016 φιλοξενεί μονάδα επιτήρησης των Δυνάμεων Αυτοάμυνας. Τον Ιανουάριο, ο τότε υπουργός Άμυνας Γκεν Νακατάνι είχε αναφέρει ότι η κυβέρνηση επιθυμούσε να αναπτύξει το σύστημα Type 03 Chu-SAM στο νησί, όμως η πρόοδος ήταν περιορισμένη. Το σύστημα διαθέτει πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς, ικανούς να αναχαιτίζουν απειλές έως και 50 χλμ.
Το σχέδιο της ιαπωνικής κυβέρνησης δεν περιορίζεται στην ανάπτυξη πυραύλων. Προβλέπει επίσης την κατασκευή υπόγειων καταφυγίων σε όλο το σύμπλεγμα των νησιών Σακισίμα, συμπεριλαμβανομένου ενός υπόγειου χώρου ασφαλείας κάτω από το δημαρχείο του Γιοναγκούνι.
Η βασική στρατηγική της Ιαπωνίας για την προστασία των κατοίκων των απομακρυσμένων νησιών είναι η άμεση εκκένωσή τους προς την κύρια νήσο Κιουσού με το πρώτο σημάδι σύγκρουσης. Τα νέα υπόγεια καταφύγια προορίζονται για όσους δεν προλάβουν να απομακρυνθούν εγκαίρως.
Οι ανησυχίες για ενδεχόμενη εμπλοκή της Ιαπωνίας σε κρίση γύρω από την Ταϊβάν έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς η Κίνα αυξάνει τις απειλές ότι θα χρησιμοποιήσει βία για να θέσει υπό τον έλεγχό της το νησί.
Το 2022, όταν το Πεκίνο αντέδρασε στην επίσκεψη της τότε προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, Νάνσυ Πελόζι, με τη διεξαγωγή μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές ασκήσεις, αρκετοί κινεζικοί βαλλιστικοί πύραυλοι κατέληξαν νότια του Γιοναγκούνι, αναδεικνύοντας την ευαλωτότητα του νησιού σε πιθανή σύγκρουση Κίνας-Ταϊβάν.
Τις τελευταίες εβδομάδες, μετά τις δηλώσεις της Τακαΐτσι περί «υπαρξιακής απειλής», το Πεκίνο όχι μόνο προχώρησε σε λεκτικές διαμαρτυρίες αλλά και επανέφερε την απαγόρευση εισαγωγών ιαπωνικών θαλασσινών — απαγόρευση που είχε εν μέρει αρθεί φέτος.
Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε στις 24 Νοεμβρίου την ιαπωνική ανάπτυξη πυραύλων «εξαιρετικά επικίνδυνη» και ισχυρίστηκε ότι αποτελεί «σκόπιμη ενέργεια» που «οξύνει τη στρατιωτική αντιπαράθεση».
Η Ταϊπέι, ωστόσο, εμφανίστηκε θετική απέναντι στις ιαπωνικές ενέργειες. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Γου Τσι-τσουνγκ, ερωτηθείς για το σχέδιο Κοϊζούμι, δεν σχολίασε άμεσα το περιεχόμενό του, αλλά τόνισε ότι η Ιαπωνία έχει κάθε δικαίωμα να δίνει προτεραιότητα στη δική της ασφάλεια.
Σύμφωνα με την Taipei Times, ο Γου δήλωσε στις 24 Νοεμβρίου, πριν από την τοποθέτησή του στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων και Εθνικής Άμυνας της Νομοθετικής Γιουάν, ότι η Ιαπωνία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη συγκαταλέγονται στους εταίρους με τους οποίους η Ταϊβάν ενισχύει τους δεσμούς και ότι το σημαντικότερο για την Ταϊβάν είναι η περαιτέρω εμβάθυνση αυτών των σχέσεων.
Των Joseph Lord και Bill Pan
