ΓΙΟΧΑΝΕΣΜΠΟΥΡΓΚ-Ο ηγέτης της Κίνας Σι Τζινπίνγκ ανέβασε τους τόνους στις προσπάθειές του να στρατολογήσει τον Παγκόσμιο Νότο στην αντιδυτική «Νέα Τάξη Πραγμάτων» του.
Ο Σι υπόσχεται σχεδόν 51 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση στις αφρικανικές χώρες για τα επόμενα τρία χρόνια και δεσμεύεται να τις θέσει στην πρώτη γραμμή μιας παγκόσμιας «επανάστασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».
Η κυβέρνησή του χρησιμοποίησε την περασμένη εβδομάδα το Φόρουμ για τη Συνεργασία Κίνας-Αφρικής (Forum on China-Africa Cooperation-FOCAC) στο Πεκίνο, στο οποίο συμμετείχαν 50 Αφρικανοί ηγέτες και το οποίο το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε «το μεγαλύτερο διπλωματικό γεγονός που έχει φιλοξενήσει η Κίνα τα τελευταία χρόνια», για να ενισχύσει τους εμπορικούς και στρατιωτικούς δεσμούς με τις αφρικανικές χώρες.
Ο Κινέζος ηγέτης υποσχέθηκε επίσης να βοηθήσει στη «δημιουργία τουλάχιστον 1 εκατομμυρίου θέσεων εργασίας για την Αφρική» και 141 εκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις για στρατιωτική βοήθεια, λέγοντας ότι το Πεκίνο θα «παράσχει εκπαίδευση σε 6.000 στρατιωτικούς και 1.000 αστυνομικούς και στελέχη της αστυνομίας από την Αφρική».
Αλλά, ανάμεσα σε όλες τις υποσχέσεις και τις υποσχέσεις, στις ιδιωτικές συναντήσεις του Σι με αρκετούς Αφρικανούς ηγέτες, τόνισε τη σημασία της συμμαχίας της Αφρικής με την Κίνα ενάντια στη «δυτική ηγεμονία».
Σε μια κοινή δήλωση, ο Σι και οι Αφρικανοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Σίριλ Ραμαφόσα, προέδρου της μεγαλύτερης οικονομίας της ηπείρου, της Νότιας Αφρικής, συμφώνησαν να «συνεργαστούν για την οικοδόμηση ενός ισότιμου και εύρυθμου πολυπολικού κόσμου και μιας καθολικά επωφελούς και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής παγκοσμιοποίησης».
Ο Μίχαελ Σουμάν, ανώτερος συνεργάτης του Παγκόσμιου Κόμβου Κίνας του Ατλαντικού Συμβουλίου, δήλωσε στους Epoch Times ότι αυτό είναι «διπλωματικός κώδικας για να πούμε ότι ο κόσμος είναι άνισος και άτακτος λόγω της δυτικής κυριαρχίας και ότι είναι καιρός για εναλλακτικές λύσεις υπό την ηγεσία της Κίνας».
Χρησιμοποιώντας το παγκόσμιο αναπτυξιακό πρόγραμμά της, την Πρωτοβουλία Ζώνης και Δρόμου (Belt and Road Initiative-BRI), η Κίνα έχει κατακλύσει την Αφρική για περισσότερο από μια δεκαετία με έργα υποδομής πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία έχουν επίσης αφήσει πολλά έθνη υπερχρεωμένα στο Πεκίνο.
Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, η Κίνα έχει δανείσει 182 δισεκατομμύρια δολάρια σε 49 αφρικανικές κυβερνήσεις από το 2000.
Αλλά η οικονομία της Κίνας έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια, με το Πεκίνο να μειώνει τη χρηματοδότηση των μεγαλεπήβολων έργων, ενώ ταυτόχρονα απαιτεί την αποπληρωμή των δανείων που συχνά έχουν ως αποτέλεσμα οι αφρικανικές χώρες να περικόπτουν δαπάνες για ζωτικές δημόσιες υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη.
Μόνο η Κένυα, η μεγαλύτερη οικονομία της Ανατολικής Αφρικής, χρωστάει στην Κίνα 8 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Λι Χανγκγουέι, ανώτερος ερευνητής στο Γερμανικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης και Βιωσιμότητας, δήλωσε στους Epoch Times ότι η Κίνα έχει γίνει «πολύ επιφυλακτική» στην κριτική για τις δραστηριότητές της στην Αφρική.
«Εδώ και πολλά χρόνια ακούμε για τη λεγόμενη «παγίδα χρέους» που υποτίθεται ότι στήνει η Κίνα για τις αναπτυσσόμενες χώρες, και έχουμε ακούσει πώς η Κίνα εξορύσσει αφρικανικά ορυκτά και πολύτιμα μέταλλα και τα παίρνει πίσω στην πατρίδα της για δικό της όφελος, με πολύ μικρή προστιθέμενη αξία στην Αφρική», είπε.
«Στην FOCAC τα σημάδια ήταν σαφή ότι η Κίνα θέλει να απομακρυνθεί από αυτό. Στο μέλλον είναι πιθανό να χρηματοδοτήσει πολλά μικρότερα έργα, όπως ο εξωραϊσμός των αφρικανικών πόλεων, η ενίσχυση της γεωργίας και η μείωση της φτώχειας.
«Θα εξακολουθήσει να δίνει στην Αφρική πολλά χρήματα, αλλά τα χρήματα θα διανεμηθούν πολύ.»
Τα τελευταία 20 χρόνια, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η Κίνα έχει γίνει ο μεγαλύτερος διμερής εμπορικός εταίρος της υποσαχάριας Αφρικής.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανέφερε ότι περίπου το 20% των εξαγωγών της περιοχής πηγαίνει πλέον στην Κίνα και περίπου το 16% των εισαγωγών της Αφρικής προέρχεται από την Κίνα, με συνολικό όγκο εμπορίου ρεκόρ 282 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023.
Τα μέταλλα, τα ορυκτά προϊόντα και τα καύσιμα αντιπροσωπεύουν περίπου τα τρία πέμπτα των εξαγωγών της Αφρικής προς την Κίνα, ενώ εισάγει κυρίως κινεζικά βιομηχανικά προϊόντα, ηλεκτρονικά είδη και μηχανήματα.
«Ο Σι και πριν από αυτόν, ο Χου Τζίνταο, ήταν οι πρώτοι παγκόσμιοι ηγέτες που αναγνώρισαν πόσο σημαντικά θα είναι τα ορυκτά, τα μέταλλα και τα καύσιμα της Αφρικής στο μέλλον», δήλωσε ο Κόμπους βαν Στάντεν, επικεφαλής του China-Africa Project στο Πανεπιστήμιο Wits της Νότιας Αφρικής.
Τα ορυκτά σπάνιων γαιών, όπως το κοβάλτιο και το λίθιο, είναι ζωτικής σημασίας για την κατασκευή σύγχρονων τεχνολογιών, όπως υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα και εξαρτήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα και ανεμογεννήτριες.
Η υποσαχάρια Αφρική κατέχει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση αυτών των ορυκτών και μετάλλων, με την Κίνα να κυριαρχεί ήδη στην επεξεργασία και τον εφοδιασμό της περιοχής.
«Ο Σι ήταν επίσης πολύ έξυπνος στην εκμετάλλευση της γεωπολιτικής απογοήτευσης των αφρικανικών χωρών, οι οποίες αισθάνονται αποκλεισμένες από την πραγματική λήψη αποφάσεων σε διεθνή φόρουμ όπως τα Ηνωμένα Έθνη και αδικούνται οικονομικά από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα», δήλωσε ο Βαν Στάντεν στους Epoch Times.
«Ο Σι προσφέρει στον Παγκόσμιο Νότο μια ευκαιρία να ακολουθήσει έναν άλλο δρόμο και να ξεφύγει από τη λεγόμενη δυτική ηγεμονία, συμμετέχοντας σε ένα είδος αντιδυτικής εξέγερσης για να ασκήσει μεγαλύτερη επιρροή στις παγκόσμιες υποθέσεις», πρόσθεσε.
«Αν συμβεί αυτό, η Κίνα ενισχύεται επίσης οικονομικά και πολιτικά, φυσικά».
Τα τελευταία δύο χρόνια, η προσέγγιση του Σι στον αναπτυσσόμενο κόσμο έχει υποστεί σημαντική αλλαγή, δήλωσε ο Έρικ Ολάντερ, διευθυντής του China-Global South Project (Πρόγραμμα Κίνα-Παγκόσμιος Νότος), ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που εδρεύει στη Νέα Υόρκη και διερευνά την εμπλοκή της Κίνας με την Αφρική.
«Ο Σι, και φυσικά το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας στο σύνολό του, είναι προσηλωμένοι στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους και εταίρους τους», δήλωσε στους Epoch Times.
Αυτή η μετατόπιση, δήλωσε ο Ολάντερ, θα έχει σημαντικές συνέπειες για τις σχέσεις του Πεκίνου με την Αφρική και τον Παγκόσμιο Νότο στο σύνολό του.
Ο Σουμάν δήλωσε ότι ο αντιαμερικανισμός που χαρακτηρίζει πλέον την εξωτερική πολιτική του Σι κινδυνεύει να υπονομεύσει τις αναπτυξιακές του προσπάθειες στην Αφρική.
Και πρόσθεσε: «Ο Σι θέλει να υπονομεύσει τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, δημιουργώντας μια εναλλακτική τάξη υπό κινεζική ηγεσία, βασισμένη σε ανελεύθερες πολιτικές αρχές, η οποία μπορεί να μειώσει την επιρροή των ΗΠΑ και να διαμορφώσει την παγκόσμια διακυβέρνηση μέσω διεθνών θεσμών και φόρουμ».
Ρήξεις με το Πεκίνο
Ο Βαν Στάντεν δήλωσε ότι ενώ όλοι οι Αφρικανοί ηγέτες ήταν «όλο χαμόγελα» στη συνάντηση της FOCAC αυτή την εβδομάδα, εμφανίζονται ρήγματα με το Πεκίνο σε όλη την ήπειρο.
«Μεγάλες οικονομικές δυνάμεις όπως η Νότια Αφρική, η Νιγηρία και η Κένυα έχουν καταστήσει σαφές ότι θέλουν δεσμούς με τη Δύση και με την Κίνα και ότι δεν είναι πρόθυμες να έχουν αποκλειστικές σχέσεις», δήλωσε ο Βαν Στάντεν.
Πριν από τη σύνοδο κορυφής, η Αγκόλα, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου της Αφρικής, ανέφερε ότι θα προτιμούσε περισσότερες εμπορικές συναλλαγές με την Ευρώπη, μια περιοχή που της παρείχε πρόσφατα περισσότερη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη και τη διαφοροποίηση της οικονομίας της, παρά με την Κίνα.
Ο Σουμάν δήλωσε ότι τα κίνητρα για την πολιτική του Σι προς τον Παγκόσμιο Νότο είναι η προστασία της ασφάλειας της Κίνας και η προώθηση των κινεζικών παγκόσμιων συμφερόντων σε ένα περιβάλλον αυξημένου ανταγωνισμού με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πρόσθεσε ότι η ατζέντα του Πεκίνου να στρατολογήσει ηγέτες του Παγκόσμιου Νότου σε ένα «ευρύ αντιαμερικανικό κίνημα» είναι πιο εμφανής στην επιρροή του Σι στην ομάδα των αναπτυσσόμενων χωρών BRICS.
Τα αρχικά μέλη του μπλοκ είναι η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Νότια Αφρική.
Το 2023, ο Σι πίεσε με επιτυχία για τη διεύρυνση των μελών της ομάδας.
Το μπλοκ ενέκρινε τη συμπερίληψη της Αργεντινής, της Αιγύπτου, της Αιθιοπίας, του Ιράν, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
«Αυτό που έχουν κοινό οι χώρες αυτές είναι ότι η Κίνα έχει οικονομική ή διπλωματική επιρροή πάνω τους ή θέλει να τις δελεάσει σε στενότερες συνεργασίες», δήλωσε ο Σουμάν.
«Η Αίγυπτος και η Αιθιοπία έχουν στενούς πολιτικούς δεσμούς με την Κίνα και είναι υπερχρεωμένες σε μεγάλο βαθμό στους κινέζους δανειστές. Το Πεκίνο μάλιστα βοηθά την Αίγυπτο να χτίσει μια εντελώς νέα πρωτεύουσα».
Όπως και η Ρωσία, δήλωσε ο Σουμάν, το Ιράν τελεί υπό δυτικές κυρώσεις και ως εκ τούτου εξαρτάται από την κινεζική διπλωματική και οικονομική υποστήριξη.
Την εποχή της επέκτασης των BRICS, η Αργεντινή απέφευγε τη χρεοκοπία των δανείων από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο χρησιμοποιώντας κεφάλαια από την κεντρική τράπεζα της Κίνας.
Ο Σουμάν δήλωσε ότι το Πεκίνο επιθυμεί τους Σαουδάραβες και τους Εμιρατινούς ως εταίρους στη Μέση Ανατολή.
«Ο Σι πιθανότατα σκοπεύει να τους υποστηρίξει τους στόχους και τα συμφέροντα της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής, όχι μόνο στο πλαίσιο των BRICS, αλλά και σε άλλα φόρουμ και πρωτοβουλίες», σχολίασε.
Η επέκταση των BRICS και οι προσπάθειες της Κίνας στη σύνοδο κορυφής της FOCAC αυτή την εβδομάδα, δήλωσε ο Σουμάν, αποσκοπούν στη δημιουργία ενός πολυεθνικού κινήματος που «ενδεχομένως θα υποστηρίξει την αντιαμερικανική ατζέντα του Σι και θα τον βοηθήσει να μετατρέψει αυτή την ομάδα και άλλες σε εναλλακτικές λύσεις για την G7 και άλλα διεθνή φόρουμ που επηρεάζονται από τις ΗΠΑ».
Ενόψει της FOCAC, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι προέτρεψε τα αναπτυσσόμενα έθνη να αντιταχθούν στην «πολιτικοποίηση και την ασφαλειοποίηση των οικονομικών ζητημάτων και στην αύξηση των μονομερών κυρώσεων και των τεχνολογικών φραγμών».
«Αυτό που λέει ο Γουάνγκ εδώ είναι ότι τα αναπτυσσόμενα έθνη πρέπει να αντιταχθούν στις αμερικανικές πολιτικές που το Πεκίνο αντιτίθεται», δήλωσε ο Βαν Στάντεν.
Ο Σουμάν δήλωσε ότι όσο περισσότερο «ο αντιαμερικανισμός του Σι καθοδηγεί τις πολιτικές του, τόσο περισσότερο οι σχέσεις του Πεκίνου με τον αναπτυσσόμενο κόσμο θα μπορούσαν να τεθούν υπό πίεση».
«Το Πεκίνο πιέζει εγγενώς και ανοιχτά τις κυβερνήσεις του Παγκόσμιου Νότου να πάρουν θέση εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών».
Αναφέρθηκε στην προσδοκία του Πεκίνου ότι οι Αφρικανοί ηγέτες θα εγκρίνουν δημοσίως την Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ασφάλειας του Σι, οι αρχές της οποίας είναι αντίθετες με τα ιδανικά και τις πρακτικές των διεθνών υποθέσεων που προτιμούν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους.
Αντίθετα αποτελέσματα
Ο καθηγητής Ουίλιαμ Γκουμέντε, επικεφαλής της Σχολής Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Wits του Γιοχάνεσμπουργκ, δήλωσε στους Epoch Times ότι οι προσπάθειες της Κίνας να αναγκάσει τις αφρικανικές πολιτικές ελίτ να συνταχθούν μαζί της έναντι της Δύσης, και ιδίως των Ηνωμένων Πολιτειών, «θα μπορούσαν να γυρίσουν σε κάποιο βαθμό μπούμερανγκ».
«Οι αφρικανικές χώρες δεν είναι αποξενωμένες από τη Δύση, όπως η Ρωσία και το Ιράν. Μεγάλο μέρος της Αφρικής επωφελείται πάρα πολύ από τους δεσμούς με την Αμερική και την Ευρώπη. Δεν θα πρέπει να αναμένεται ότι θα διακινδυνεύσουν να αποδυναμώσουν αυτούς τους δεσμούς», δήλωσε.
Ο Γκουμέντε πρόσθεσε ότι πίσω από όλα τα « χτυπήματα στην πλάτη και η καλοσύνη» στο FOCAC, οι Αφρικανοί ηγέτες «δεν τους αρέσει να χρησιμοποιούνται ως εργαλεία στον γεωπολιτικό πόλεμο της Κίνας με την Αμερική».
Είπε ότι αυτό αποτελεί μια ευκαιρία για την Ουάσινγκτον να «έρθει πιο κοντά στην Αφρική, ακριβώς τη στιγμή που η Κίνα προσπαθεί να μπει σφήνα» μεταξύ της Αφρικής και των Ηνωμένων Πολιτειών.
«Ο Τζο Μπάιντεν ήταν ξεκάθαρος ότι θέλει η Αφρική να έχει πιο δυνατή φωνή στις παγκόσμιες υποθέσεις, δίνοντας για παράδειγμα σε μια αφρικανική χώρα μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας (των Ηνωμένων Εθνών)», δήλωσε ο Γκουμέντε.
Η Αφρική είναι η μόνη περιοχή χωρίς μόνιμη έδρα, παρά το γεγονός ότι αντιπροσωπεύει 54 από τα 193 μέλη του ΟΗΕ και σχεδόν το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Ο Σουμάν δήλωσε: «Το να δώσουμε στην Αφρική περισσότερη δύναμη στη διακυβέρνηση της τρέχουσας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων θα μπορούσε να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην αντιμετώπιση μιας Κίνας που έχει γίνει πιο πρόθυμη να την επιστρατεύσει σε μια εκστρατεία εναντίον αυτής της τάξης πραγμάτων».
Του Darren Taylor
