Η τολμηρή κλοπή ανεκτίμητων κοσμημάτων από το μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι στις 19 Οκτωβρίου χαρακτηρίστηκε από πολλές γαλλικές εφημερίδες ως «η ληστεία του αιώνα», ενώ σχολιαστές έσπευσαν να τη συγκρίνουν με άλλες ιστορικές κλοπές που συγκλόνισαν τη Γαλλία στο παρελθόν.
Η ληστεία, που σημειώθηκε μέρα μεσημέρι, προκάλεσε έντονες συζητήσεις για την ασφάλεια στο πιο επισκέψιμο μουσείο του κόσμου, το οποίο προσελκύει περίπου 9 εκατομμύρια φιλότεχνους τον χρόνο. Παράλληλα, πυροδότησε εικασίες για το ποιος μπορεί να βρίσκεται πίσω από το έγκλημα.
Σύμφωνα με την εισαγγελέα του Παρισιού, Λωρ Μπεκιώ, οι ληστές φορούσαν κουκούλες τύπου μπαλακλάβα και χρησιμοποίησαν γερανό με ανυψωτικό καλάθι για να σπάσουν ένα παράθυρο στον επάνω όροφο της Γκαλερί του Απόλλωνα, όπου φυλάσσονται τα κοσμήματα του γαλλικού στέμματος.
Το χτύπημα έγινε το πρωί της 19ης Οκτωβρίου, στις 9:30 τοπική ώρα, μόλις μισή ώρα αφότου το μουσείο είχε ανοίξει για το κοινό. Οι δράστες πλησίασαν από τον δρόμο κατά μήκος του ποταμού Σηκουάνα, ανέβηκαν με την κινητή σκάλα του γερανού και έσπασαν το παράθυρο. Αν και δεν είχαν πυροβόλα όπλα, απείλησαν τους φρουρούς με τους τροχούς κοπής που χρησιμοποίησαν για να ανοίξουν το παράθυρο, ανέφερε η Μπεκιώ.
Σύμφωνα με τη Le Monde και άλλα γαλλικά μέσα, οι ληστές ήταν τέσσερις, με τους δύο να φορούν αντανακλαστικά γιλέκα για να μοιάζουν με εργάτες. Οι δύο επέβαιναν στο φορτηγό και οι άλλοι δύο σε μηχανάκια. Φεύγοντας, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να βάλουν φωτιά στον γερανό. Το μουσείο εκκενώθηκε αμέσως και παρέμεινε κλειστό έως τις 20 Οκτωβρίου.
Τα κλοπιμαία
Εννέα αντικείμενα αποτέλεσαν στόχο, αλλά μόνο οκτώ εκλάπησαν, αφού οι δράστες εγκατέλειψαν το ένα —την κορώνα της αυτοκράτειρας Ευγενίας, συζύγου του Ναπολέοντα Γ΄— κατά τη διαφυγή τους. Το βαρύτιμο κόσμημα έχει 1.354 διαμάντια και 56 σμαράγδια, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του μουσείου.
Ο πρόεδρος του οίκου δημοπρασιών Drouot, Αλεξάντρ Ζικιέλο, δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ότι η αξία της κορώνας θα μπορούσε να ανέλθει σε «δεκάδες εκατομμύρια ευρώ», αν και, κατά την άποψή του, δεν ήταν το σημαντικότερο αντικείμενο της λείας.
Το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας ανακοίνωσε ότι τα οκτώ κλεμμένα αντικείμενα περιλαμβάνουν:
-
Διαδήματα και κοσμήματα από το σετ ζαφειριών της βασίλισσας Μαρίας-Αμελίας και της βασίλισσας Ορτάνς
-
Κολιέ και ένα μονό σκουλαρίκι από το ίδιο σετ
-
Κολιέ και σκουλαρίκια από το σετ σμαραγδιών της αυτοκράτειρας Μαρίας-Λουίζας, δεύτερης συζύγου του Ναπολέοντα Α΄
-
Μια μεγάλη καρφίτσα σε σχήμα φιόγκου και δύο τιάρες που ανήκαν στην αυτοκράτειρα Ευγενία
Παραμένει μυστήριο γιατί οι ληστές δεν άγγιξαν το περίφημο Διαμάντι Regent, επίσης εκτεθειμένο στην Galerie d’Apollon, του οποίου η αξία εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 60 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τον οίκο Sotheby’s.
Ποιος είναι πίσω από τη ληστεία
Η εισαγγελέας Μπεκιώ δήλωσε ότι καμία εκδοχή δεν αποκλείεται, αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ξένης εμπλοκής. Επισήμανε ότι η ληστεία ενδέχεται να οργανώθηκε κατ’ εντολή συλλέκτη, κάτι που θα άφηνε ελπίδες ανάκτησης των κοσμημάτων, ή να πρόκειται για κοινό έγκλημα με καθαρά οικονομικό κίνητρο.
Τόνισε ότι εξετάζεται η υπόθεση του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς οι δράστες ενδέχεται να δρούσαν είτε για λογαριασμό αγοραστή είτε για ξέπλυμα χρήματος μέσω πολύτιμων λίθων. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «σήμερα, οτιδήποτε μπορεί να συνδεθεί με το εμπόριο ναρκωτικών, δεδομένων των τεράστιων ποσών που αποφέρει».
Η έρευνα έχει ανατεθεί σε ειδική αστυνομική μονάδα με υψηλό ποσοστό επιτυχίας στην εξιχνίαση μεγάλων ληστειών, σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών της Γαλλίας Λωράν Νουνιέ.
Η ασφάλεια
Η υπόθεση αναζωπύρωσε τη συζήτηση για τη χρηματοδότηση των μουσείων, τα οποία είναι πολύ λιγότερο προστατευμένα από τις τράπεζες, παρότι αποτελούν συχνό στόχο εγκληματιών.
Στις αρχές του έτους, η διοίκηση του Λούβρου είχε ζητήσει επείγουσα χρηματοδότηση από την κυβέρνηση για την ανακαίνιση των παλαιών αιθουσών και την ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας. Ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, δήλωσε μέσω της πλατφόρμας Χ ότι το κυβερνητικό σχέδιο που είχε ανακοινωθεί τον Ιανουάριο προβλέπει «ενισχυμένη ασφάλεια» για το μουσείο. Παρά την υπόσχεση για ανακαίνιση ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ, το προσωπικό του μουσείου είχε απεργήσει τον Ιούνιο, καταγγέλλοντας επικίνδυνο συνωστισμό.
Η υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας, Ρασίντα Ντατί, επισκεπτόμενη τον χώρο της ληστείας στις 20 Οκτωβρίου, ανέφερε ότι το ζήτημα της ασφάλειας στα μουσεία είναι παλιό. Υπενθύμισε πως τα τελευταία 40 χρόνια δεν έχει δοθεί προτεραιότητα στην ασφάλεια των μεγάλων μουσείων και ότι πριν από δύο χρόνια ο διευθυντής του Λούβρου είχε ζητήσει έλεγχο ασφαλείας από την αστυνομία, επισημαίνοντας: «Τα μουσεία πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες μορφές εγκλήματος – σήμερα πρόκειται για οργανωμένο έγκλημα, επαγγελματίες».
Ο υπουργός Δικαιοσύνης της Γαλλίας Ζεράλ Νταρμανέν χαρακτήρισε το γεγονός εξευτελιστικό για τη Γαλλία, ενώ η αντιπολίτευση μίλησε για εθνικό διασυρμό εν μέσω πολιτικής κρίσης.
Ο Κρίστοφερ Μαρινέλο, ιδρυτής της οργάνωσης Art Recovery International, που ειδικεύεται στην ανάκτηση κλεμμένων έργων τέχνης, δήλωσε: «Αν το Λούβρο, ένα από τα καλύτερα χρηματοδοτούμενα μουσεία του κόσμου, μπορεί να πέσει θύμα ληστείας, τότε κανένα μουσείο δεν είναι ασφαλές».
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα επανεξετάσει τα μέτρα προστασίας όλων των πολιτιστικών χώρων και θα ενισχύσει την ασφάλεια όπου χρειάζεται.
Άλλες μεγάλες ληστείες μουσείων
Η ληστεία δεν είναι η πρώτη στην ιστορία του Λούβρου. Το διάσημο μουσείο έχει βρεθεί αρκετές φορές στο στόχαστρο, με κάποιες περιπτώσεις να έχουν εμπνεύσει κινηματογραφικές ταινίες.
Η πιο γνωστή ληστεία ήταν εκείνη του 1911, όταν ο πίνακας Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι κλάπηκε από τον Ιταλό ζωγράφο Βιτσέντσο Περούτζια, πρώην υπάλληλο του μουσείου, ο οποίος γνώριζε καλά τη δομή και τα συστήματα ασφαλείας. Ο Περούτζια μπήκε στο μουσείο μεταμφιεσμένος σε εργαζόμενο, κρύφτηκε μέσα σε ντουλάπι και έκλεψε τον πίνακα, τον οποίο κράτησε στο διαμέρισμά του για δύο χρόνια πριν συλληφθεί, όταν προσπάθησε να τον πουλήσει. Καταδικάστηκε σε μόλις επτά μήνες φυλάκιση, καθώς το δικαστήριο έκρινε ότι τον κινούσε πατριωτικό, όχι οικονομικό κίνητρο.
Η ληστεία της 19ης Οκτωβρίου είναι η πρώτη καταγεγραμμένη στο Λούβρο μετά το 1998, όταν είχε κλαπεί πίνακας του Καμίλ Κορό, ο οποίος παραμένει αγνοούμενος. Μόλις τον περασμένο μήνα, διαρρήκτες είχαν κλέψει δείγματα χρυσού αξίας 700.000 δολαρίων από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού, ενώ τον Σεπτέμβριο κλάπηκε αγγείο και δύο πιάτα αξίας 7,6 εκατομμυρίων δολαρίων από μουσείο στη Λιμόζ.
Η μεγαλύτερη ληστεία έργων τέχνης στις Ηνωμένες Πολιτείες παραμένει εκείνη του 1990 στο Μουσείο Ιζαμπέλα Στιούαρτ Γκάρντνερ της Βοστώνης, όπου δύο άνδρες μεταμφιεσμένοι σε αστυνομικούς ακινητοποίησαν τους φύλακες και έκλεψαν 13 έργα ανεκτίμητης αξίας, μεταξύ των οποίων πίνακες των Μανέ, Ρέμπραντ, Βερμέερ και Ντεγκά. Η υπόθεση παραμένει ανεξιχνίαστη 35 χρόνια αργότερα.
Το 2010, ο αποκαλούμενος «Γάλλος Σπάιντερμαν», Βιεράν Τομίτς, είχε αφαιρέσει πέντε αριστουργήματα από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Παρισιού και είχε περιγράψει το έγκλημά του ως «πράξη φαντασίας» σε συνέντευξή του στο The New Yorker.
Εικασίες για τα κοσμήματα
Λιγότερο από το 10% των κλεμμένων έργων τέχνης ανακτώνται διεθνώς, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών. Οι ειδικοί χαρακτηρίζουν τα συγκεκριμένα κοσμήματα «αδύνατον να πουληθούν» στην παρούσα μορφή τους, κάτι που αυξάνει τον φόβο ότι θα διαλυθούν και θα ανακατασκευαστούν για να μην αναγνωριστούν.
Ο Ζικιέλο δήλωσε ότι «ιδανικά, οι δράστες θα συνειδητοποιήσουν τη βαρύτητα του εγκλήματος και θα επιστρέψουν τα αντικείμενα, καθώς είναι εντελώς αδύνατον να διατεθούν στην αγορά».
Ο Τόμπιας Κόρμιντ, διευθυντής της εταιρείας 77 Diamonds, δήλωσε στο Associated Press ότι είναι απίθανο τα κοσμήματα να ξαναδούν το φως της δημοσιότητας, αφού «οι επαγγελματικές ομάδες συνήθως κόβουν και ανασχηματίζουν τις μεγάλες πολύτιμες πέτρες ώστε να εξαφανίσουν κάθε ίχνος προέλευσης».
Κάποιοι ερευνητές υποπτεύονται ότι τα κρυπτονομίσματα ίσως να διαδραματίσουν ρόλο στο ξέπλυμα των εσόδων. Ο Βρετανός ιδιωτικός ερευνητής Τζον Ίσταμ επεσήμανε ότι πλέον οι εγκληματίες στρέφονται από τα μετρητά σε «ρευστότητα μέσω κρυπτονομισμάτων» για την πώληση δύσκολα διαχειρίσιμων αντικειμένων.
Όπως ανέφερε σε δήλωσή του μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: «Όταν πρόκειται για κλοπές ανυπολόγιστης αξίας, το ζήτημα δεν είναι μόνο τι αφαιρέθηκε, αλλά πώς θα μετατραπεί σε χρήμα. Δεν μπορείς να μπεις σε μια τράπεζα με εκατομμύρια σε χαρτονομίσματα ή διαμάντια. Τα κρυπτονομίσματα προσφέρουν ταχύτητα, ανωνυμία και διεθνή πρόσβαση που τα μετρητά πλέον δεν παρέχουν».
Κατά τον Ίσταμ, είναι πολύ πιθανό οι δράστες να είχαν ήδη καταστρώσει «ψηφιακό σχέδιο διαφυγής» —είτε λιώνοντας τα μέταλλα και διοχετεύοντάς τα σε ιδιωτικά δίκτυα είτε μέσω NFTs ή σταθερών ψηφιακών νομισμάτων για ξέπλυμα των κερδών.
Ο πρόεδρος Μακρόν, σε ανάρτησή του στο Χ, δεσμεύθηκε ότι τα κοσμήματα θα ανακτηθούν και οι δράστες θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη, λέγοντας χαρακτηριστικά: «[Η ληστεία αποτελεί] επίθεση στην πολιτιστική μας κληρονομιά, την οποία τιμούμε γιατί είναι η Ιστορία μας».
Της Rachel Roberts
Με πληροφορίες από το Reuters και το Associated Press
