Η κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας αποφάσισε να διακόψει χρηματοδότηση εκατομμυρίων δολαρίων προς τα Νησιά Κουκ, μετά την εμβάθυνση των σχέσεων του νησιωτικού συμπλέγματος με την Κίνα. Εκπρόσωπος του Νεοζηλανδού υπουργού Εξωτερικών, Ουίνστον Πίτερς, δήλωσε στις 18 Ιουνίου: «Η Νέα Ζηλανδία αποφάσισε στις αρχές του μήνα να αναστείλει την καταβολή 18,2 εκατομμυρίων δολαρίων Νέας Ζηλανδίας για αναπτυξιακή χρηματοδότηση περιόδου 2025–2026, καθώς αυτή στηρίζεται σε μια σχέση διμερούς εμπιστοσύνης».
Τα Νησιά Κουκ, αυτοδιοικούμενο κράτος με ισχυρούς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τη Νέα Ζηλανδία, διατηρούν νεοζηλανδικά διαβατήρια. Ωστόσο, η Ουέλινγκτον εξέφρασε ανησυχίες τον Φεβρουάριο, όταν ο πρωθυπουργός των Νήσων Κουκ, Μαρκ Μπράουν, ταξίδεψε στην Κίνα και υπέγραψε με το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας διευρυμένη στρατηγική συνεργασία που αφορά οικονομικά, υποδομές, θαλάσσια συνεργασία και υποθαλάσσια εξόρυξη μεταλλευμάτων. Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας: «Δεν είχαμε ενημερωθεί επαρκώς, παρά τους συνταγματικούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών».
Ο εκπρόσωπος του Πίτερς διευκρίνισε ότι η Νέα Ζηλανδία δεν θα εξετάσει νέα σημαντική χρηματοδότηση, αν δεν ληφθούν ουσιαστικά μέτρα για αποκατάσταση της εμπιστοσύνης εκ μέρους των Νήσων Κουκ. Όπως επισήμανε: «Ελπίζουμε να ληφθούν γρήγορα τα κατάλληλα βήματα για να αρθούν οι ανησυχίες της Νέας Ζηλανδίας, ώστε η υποστήριξη να μπορέσει να συνεχιστεί το συντομότερο δυνατόν».
Η είδηση συμπίπτει με την επίσκεψη του πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας, Κρίστοφερ Λάξον, στην Κίνα, όπου πρόκειται να συναντηθεί με τον πρόεδρο της χώρας, Σι Τζινπίνγκ. Μιλώντας στα μέσα ενημέρωσης στη Σαγκάη, ο Λάξον υποβάθμισε τον ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας στην υπόθεση: «Όπως γνωρίζετε, το ζήτημα αφορά βασικά τα Νησιά Κουκ. Είναι θέμα που αφορά τη διαφάνεια τους ως προς τις διεθνείς συμφωνίες απέναντι στη Νέα Ζηλανδία».
Ο Πίτερς ηγείται του συντηρητικού κόμματος New Zealand First, που συγκυβερνά με το κεντροδεξιό National Party του Λάξον.
Απάντηση από Νησιά Κουκ
Τα Νησιά Κουκ αντέδρασαν με ανακοίνωση στις 18 Ιουνίου: «Η Συνολική Στρατηγική Εταιρική Σχέση Κίνας–Νήσων Κουκ δεν περιλαμβάνει ρυθμίσεις άμυνας ή ασφάλειας. Η συμφωνία είναι μη δεσμευτική και επικεντρώνεται στην ανθεκτικότητα των Νήσων Κουκ απέναντι στην κλιματική αλλαγή, την οικονομική βιωσιμότητα, την αειφόρο ανάπτυξη και τη θαλάσσια επιστήμη».
Παράλληλα, υπογραμμίζουν: «Η Νέα Ζηλανδία παραμένει ο στενότερος εταίρος μας στον τομέα της άμυνας και ασφάλειας, και αυτό δεν αλλάζει».
Ο ρόλος της Κίνας στον Ειρηνικό
Νωρίτερα, τον Ιούνιο, το ινστιτούτο Royal United Services Institute προειδοποίησε ότι τα Νησιά Κουκ αποτελούν σήμερα εστία του ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού της Κίνας στον Ειρηνικό. Το Ινστιτούτο σημείωσε: «Η ναυτική περιοχή των Νήσων Κουκ, πλούσια σε αλιευτικούς πόρους και κρίσιμα ορυκτά —όπως μαγγάνιο, κοβάλτιο και πολυμεταλλικούς όζους— είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί επαρκώς. Το μέγεθος και η απομακρυσμένη τοποθεσία την καθιστούν ευάλωτη σε παράνομη, αδήλωτη και ανεξέλεγκτη αλιεία, λαθραία εκμετάλλευση φυσικών και ορυκτών πόρων, απορρίμματα και πληθώρα μη παραδοσιακών απειλών».
Στην έκθεση αναφέρεται: «Η προσέγγιση του ΚΚΚ προς τα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού ακολουθεί σταθερό μοτίβο: οικονομική βοήθεια, επιχορηγήσεις και δάνεια χωρίς έλεγχο βιωσιμότητας, μη βιώσιμες επενδύσεις σε υποδομές και διπλωματικούς ελιγμούς αναγνώρισης».
Όντως, μέσω επιδέξιας «διπλωματίας της επιταγής» και πολιτικής δωρεών χωρίς όρους, η Κίνα έχει οικοδομήσει στενές σχέσεις με αρκετά κράτη του Ειρηνικού—ανάμεσά τους η Τόνγκα, το Κιριμπάτι, τα Νησιά Σολομώντα, τα Φίτζι και η Παπούα Νέα Γουινέα. Η έκθεση τονίζει ακόμη ότι: «Η κομμουνιστική Κίνα αποτελεί από το 2017 τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Νέας Ζηλανδίας, ενώ το Ουέλινγκτον ακολουθεί πολιτική μη αναγνώρισης της Ταϊβάν».
Προβληματισμός για την ασφάλεια
Ο Πίτερς τόνισε ότι η Νέα Ζηλανδία και η ευρύτερη περιοχή αντιμετωπίζουν απειλές ασφαλείας: «Το κινεζικό καθεστώς διατηρεί εδραιωμένη παρουσία στον Ειρηνικό, αλλά μας ανησυχεί σοβαρά η αυξανόμενη εμπλοκή σε τομείς ασφαλείας της περιοχής».
Σε ομιλία του στο Συμβούλιο Νέας Ζηλανδίας–Κίνας πέρυσι, ανέφερε επίσης: «Παρά την πολιτική της μίας Κίνας που ακολουθεί η Νέα Ζηλανδία, ανησυχούμε ότι οι ενέργειες του Πεκίνου εντείνουν την ένταση στα Στενά της Ταϊβάν και επιδεινώνουν τα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Ο Πίτερς υπογράμμισε: «Αναμένουμε από την Κίνα να τηρεί τις αρχές και δεσμεύσεις του καθολικά αποδεκτού πλαισίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιλαμβανομένης της Οικουμενικής Διακήρυξης και άλλων βασικών συνθηκών. Σταθερά προβάλλουμε τις σοβαρές μας ανησυχίες για τις καταχρήσεις απέναντι στους Ουιγούρους και άλλες μουσουλμανικές μειονότητες στο Σιντζιάνγκ, καθώς και για παραβιάσεις δικαιωμάτων στο Χονγκ Κονγκ και στο Θιβέτ. Θα συνεχίσουμε να καλούμε την Κίνα να σέβεται τις υποχρεώσεις της».
Επανεξέταση βοήθειας σε άλλες χώρες του Ειρηνικού
Τον Φεβρουάριο, το κρατικό ραδιόφωνο Radio New Zealand μετέδωσε ότι ο Πίτερς επανεξετάζει την ανθρωπιστική βοήθεια προς το Κιριμπάτι, μετά την ακύρωση συνάντησης με τον πρόεδρο και τον υπουργό Εξωτερικών της νησιωτικής χώρας, υπόνοιες ότι το Κιριμπάτι πλησιάζει το Πεκίνο. Τον Μάρτιο, το Κιριμπάτι συζήτησε με την Κίνα προοπτικές υποθαλάσσιας εξόρυξης.
Με την συμβολή των Reuters και Ρεξ Βάιντερστρομ
.
