Η Κίνα φαίνεται να κάνει πίσω όσον αφορά τον χαρακτηρισμό των ηλεκτρικών οχημάτων (Electric Vehicle – EV) ως βασικής στρατηγικής προτεραιότητας για την επόμενη πενταετία, γεγονός που ενδέχεται να σηματοδοτεί το τέλος μιας έντονης, κρατικά υποστηριζόμενης προσπάθειας που είχε καταστήσει τη χώρα τη μεγαλύτερη αγορά ηλεκτρικών οχημάτων στον κόσμο.
Σύμφωνα με προσχέδιο του 15ου Πενταετούς Σχεδίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ), το οποίο δημοσιοποιήθηκε την Τρίτη από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xinhua, τα ηλεκτρικά οχήματα αφαιρέθηκαν από τη λίστα των «στρατηγικών αναδυόμενων βιομηχανιών». Το έγγραφο, που εκπονήθηκε κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ετήσιας Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΚ στο Πεκίνο, καθορίζει την οικονομική ατζέντα του καθεστώτος για το δεύτερο μισό της δεκαετίας.
Τα τελευταία τρία πενταετή σχέδια είχαν εντάξει τα «οχήματα νέας ενέργειας» – κατηγορία που περιλαμβάνει τα ηλεκτρικά οχήματα μπαταρίας, τα επαναφορτιζόμενα υβριδικά και τα οχήματα κυψελών καυσίμου – στις στρατηγικές βιομηχανίες που θεωρούνταν κρίσιμες για την τεχνολογική ανταγωνιστικότητα της Κίνας. Η συγκεκριμένη κατάταξη είχε ωθήσει τις κεντρικές και τοπικές αρχές να επενδύσουν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις και φορολογικά κίνητρα, ενισχύοντας κατασκευαστές όπως οι BYD και Geely, που αναδείχθηκαν σε κορυφαίους παίκτες της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας των ηλεκτρικών οχημάτων.
Ωστόσο, το νέο σχέδιο σηματοδοτεί μια στροφή. Αν και δίνεται έμφαση σε τομείς όπως η κβαντική τεχνολογία, η βιομηχανική παραγωγή, η υδρογονοενέργεια και η πυρηνική σύντηξη ως νέα πεδία ανάπτυξης, τα ηλεκτρικά οχήματα δεν περιλαμβάνονται πλέον στις προτεραιότητες του καθεστώτος. Ο κλάδος της αυτοκινητοβιομηχανίας αναφέρεται μόνο επιγραμματικά, μαζί με την αγορά κατοικίας, καθώς το σχέδιο καλεί σε χαλάρωση των περιορισμών στις αγορές αυτοκινήτων για την τόνωση της εγχώριας κατανάλωσης.
Η τελική εκδοχή του 15ου Πενταετούς Σχεδίου αναμένεται να υποβληθεί τον Μάρτιο του 2026 στο Εθνικό Λαϊκό Κογκρέσο, τη «σφραγίδα έγκρισης» του Πεκίνου, για τελική επικύρωση.
Η υπερπαραγωγή και ο πόλεμος τιμών πλήττουν τον κλάδο
Το 2024, η Κίνα παρήγαγε περίπου 12 εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα, αντιπροσωπεύοντας το 70% της παγκόσμιας παραγωγής, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας. Από αυτά, τα 11 εκατομμύρια πωλήθηκαν στην εγχώρια αγορά, ενώ τα υπόλοιπα εξήχθησαν.
Ο κλάδος, που μέχρι πρότινος θεωρούνταν πρότυπο βιομηχανικής φιλοδοξίας, βρίσκεται πλέον παγιδευμένος σε έναν αδυσώπητο πόλεμο τιμών στο εσωτερικό, ενώ προκαλεί εμπορικές εντάσεις στο εξωτερικό.
Ο πόλεμος τιμών εντάθηκε ιδιαίτερα φέτος. Τον Οκτώβριο, το μοντέλο Seagull της BYD – που προωθείται και ως Dolphin Surf – πωλείται στην Κίνα λίγο πάνω από 8.400 ευρώ, ενώ ο κύριος ανταγωνιστής του, το Wuling Binguo, κοστίζει περίπου 6.900 ευρώ.
Ο αδυσώπητος πόλεμος τιμών έχει συμπιέσει τα περιθώρια κέρδους των εταιρειών. Τον Αύγουστο, η BYD, η μεγαλύτερη παγκοσμίως κατασκευάστρια οχημάτων νέας ενέργειας, ανέφερε πτώση 30% στα καθαρά κέρδη του β΄ τριμήνου σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αποδίδοντας το φαινόμενο στην «υπερβολική εμπορική προώθηση» και στις βαθιές εκπτώσεις που επηρέασαν αρνητικά τη «βραχυπρόθεσμη κερδοφορία».
Αν και η μείωση των τιμών ωφέλησε τους καταναλωτές, δημιούργησε ταυτόχρονα και έναν φαύλο κύκλο. Οι αγοραστές καθυστερούν τις αγορές τους, φοβούμενοι περαιτέρω πτώση τιμών, ενώ οι αυτοκινητοβιομηχανίες, υπό οικονομική πίεση, αναγκάζονται να κάνουν εκπτώσεις στην ποιότητα, την ασφάλεια ή τις υπηρεσίες μετά την πώληση.
Ταυτόχρονα, η προσπάθεια να διοχετευθεί η υπερπαραγωγή στο εξωτερικό προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις. Τον Μάιο του 2024, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν δασμό 100% στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, επικαλούμενες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολούθησε τον Οκτώβριο, αυξάνοντας τους δασμούς έως και 45,3%.
Το Πεκίνο καλεί σε αυτοσυγκράτηση
Οι αρχές φαίνεται να έχουν λάβει το μήνυμα της αναστάτωσης. Τον Ιούνιο, το κινεζικό υπουργείο Βιομηχανίας και Πληροφορικής κάλεσε στο Πεκίνο στελέχη μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών – μεταξύ των οποίων οι BYD, Geely, Zeekr και Xpeng – προειδοποιώντας τους να αποφύγουν αυτό που ο κρατικός Τύπος χαρακτήρισε «ανταγωνισμό τύπου αγώνα αρουραίων».
Τους μήνες που ακολούθησαν, σειρά συναντήσεων υψηλού επιπέδου ενίσχυσε την έκκληση για αυτοσυγκράτηση. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες παροτρύνθηκαν να επιδείξουν «αυτοπειθαρχία» και να δεσμευτούν ότι θα εξοφλούν τους προμηθευτές τους εντός 60 ημερών, καθώς πολλές εταιρείες αντιμετώπιζαν τον πόλεμο τιμών καθυστερώντας πληρωμές επί μήνες.
Η προειδοποίηση δεν περιορίστηκε στις αυτοκινητοβιομηχανίες. Τον Ιούλιο, ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ άσκησε ασυνήθιστα αυστηρή κριτική στις τοπικές κυβερνήσεις για τη βιασύνη τους να επενδύουν στους ίδιους τομείς. Είπε, σύμφωνα με την εφημερίδα People’s Daily, ότι όταν εγκαινιάζονται νέα έργα, «είναι πάντα τα ίδια λίγα πράγματα: τεχνητή νοημοσύνη, υπολογιστική ισχύς, οχήματα νέας ενέργειας» και διερωτήθηκε αν «είναι δυνατόν όλες οι επαρχίες της χώρας να αναπτύξουν τις βιομηχανίες τους προς αυτές τις κατευθύνσεις».
Σε ομιλία που δημοσιεύθηκε την Τρίτη από το Xinhua σχετικά με το νέο πενταετές σχέδιο, ο Σι κάλεσε εκ νέου τις τοπικές κυβερνήσεις να επικεντρωθούν σε βιομηχανίες που ανταποκρίνονται στα περιφερειακά τους πλεονεκτήματα, στο πλαίσιο της ανάπτυξης αυτού που αποκάλεσε «νέες ποιοτικές παραγωγικές δυνάμεις».
Τόνισε ότι στόχος είναι «να καθοδηγηθούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη προς μια υγιή, ορθολογική και ρεαλιστική προσέγγιση στο έργο τους, αποφεύγοντας την άκριτη βιασύνη προς νέες πρωτοβουλίες».
Του Bill Pan
