Το τσάι είναι το δεύτερο πιο διαδεδομένο ρόφημα στον κόσμο μετά το νερό και γύρω του έχουν αναπτυχθεί μοναδικά έθιμα και παραδόσεις. Από την καλλιέργεια και την επεξεργασία των φύλλων μέχρι τις τελετές και τους συμβολισμούς, κάθε πολιτισμός έχει προσδώσει το δικό του νόημα σε ένα φλυτζάνι τσαγιού. Στη σειρά αυτή παρουσιάζουμε πτυχές της ιστορίας και των εθίμων του τσαγιού, φωτίζοντας την πολιτισμική του διάσταση.
Καθώς το φεγγάρι γεμίζει στον ουρανό του φθινοπώρου, εκατομμύρια οικογένειες σε ολόκληρη την Κίνα συγκεντρώνονται για να γιορτάσουν το μέσον του φθινοπώρου, μια από τις πιο αγαπημένες και ποιητικές γιορτές του κινεζικού πολιτισμού. Στη Δύση, η αντίστοιχη γιορτή είναι η «πανσέληνος της συγκομιδής», που είναι η πανσέληνος που βρίσκεται πλησιέστερα στην φθινοπωρινή ισημερία. Αυτή η γιορτή πέφτει πάντα τη δέκατη πέμπτη ημέρα του όγδοου σεληνιακού μήνα. Φέτος αντιστοιχεί στις 7 Οκτωβρίου.
Η γιορτή αυτή, γνωστή και ως zhongqiu jie [τζονγκτσιού τζιε], τιμά τη συνοχή της οικογένειας, τη σοδειά και τη φωτεινότητα του φεγγαριού, που συμβολίζει την πληρότητα και την αναγέννηση. Οι πρώτες καταγραφές αυτής της γιορτής χρονολογούνται από τη δυναστεία Τζόου, περίπου 3.000 χρόνια πριν. Αυτοκράτορες σε όλη την κινεζική ιστορία λάτρευαν το φθινόπωρο και το τιμούσαν με μια τελετουργία που έφερνε στη χώρα άφθονη σοδειά.
Στην καρδιά αυτής της γιορτής δεσπόζει ένα γλυκό σύμβολο: το mooncake (μούνκεϊκ/κέικ του φεγγαριού), ένα μικρό, στρογγυλό γλυκό που ενσαρκώνει την τελειότητα και την ενότητα της οικογένειας. Κι όπως σε κάθε κινεζική παράδοση, το τσάι δεν λείπει ποτέ από το τραπέζι. Η συνύπαρξη των mooncake με ένα φλιτζάνι ζεστού ή δροσερού τσαγιού είναι μια τελετουργία γεύσης, ισορροπίας και φιλοσοφίας.
Τα παραδοσιακά αυτά στρογγυλά γλυκίσματα, με τραγανή ή μαλακή κρούστα, είναι γεμισμένα με διάφορα γλυκά ή αλμυρά υλικά. Κλασικές γεύσεις περιλαμβάνουν πάστα από κόκκινα φασόλια, πάστα λωτού, πάστα χουρμά ή κρόκο πάπιας αλατισμένο, ενώ υπάρχουν και εκδοχές με πέντε ξηρούς καρπούς ή κρέας και ζαμπόν. Τα mooncake προέρχονται από τη δυναστεία Γιουάν (1279-1368), απότοκο του τμήματος της μογγολικής αυτοκρατορίας που κυβερνούσε ο Κουμπλάι Χαν.
Σήμερα, η δημιουργικότητα δεν έχει όρια: γεύσεις όπως τάρο, ανανάς, σοκολάτα, καφές, ντούριαν, ακόμη και παγωμένο mooncake (snow-skin) έχουν κάνει την εμφάνισή τους, εκφράζοντας τη σύγχρονη αισθητική της ασιατικής γαστρονομίας.
Η τέχνη της ισορροπίας: Το τσάι και τα mooncake
Στην κινεζική παράδοση, το τσάι δεν είναι απλώς ένα ρόφημα. Είναι τελετή, φιλοσοφία και γλώσσα επικοινωνίας. Η διαδικασία της προετοιμασίας και του σερβιρίσματος του τσαγιού ενσαρκώνει τις αξίες της ηρεμίας, σεβασμού, καθαρότητας και αρμονίας.
Η επιλογή του σωστού τσαγιού είναι μια μορφή τέχνης, που συνδέεται με τη βαθιά φιλοσοφία της κινεζικής τελετής του τσαγιού (Cha Dao), δηλαδή του «Δρόμου του τσαγιού». Η τελετή αυτή διδάσκει την ισορροπία των αντιθέτων: το ζεστό και το κρύο, το γλυκό και το πικρό, το πλούσιο και το λεπτό. Αυτή η ίδια αρχή καθοδηγεί και την ιδανική σύζευξη του τσαγιού με τα mooncake.
Κατά τη διάρκεια της Γιορτής του Φθινοπώρου, η πράξη τού να μοιράζεσαι mooncake, πίνοντας τσάι κάτω από το φως του φεγγαριού εκφράζει ενότητα και ευγνωμοσύνη, και λειτουργεί ως υπενθύμιση της κυκλικής φύσης της ζωής και της σημασίας των ανθρώπινων δεσμών.
Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε κάποιους επιτυχημένους συνδυασμούς:
* Τα πράσινα και ελαφριά ούλονγκ συνοδεύουν τα απαλότερα, γλυκά mooncake.
* Τα μαύρα τσάγια ισορροπούν τα έντονα ή αλμυρά γεμίσματα.
* Το Pu Erh και το χρυσάνθεμο εξισορροπούν τα λιπαρά και τηγανιτά.
* Τα λευκά και αρωματικά τσάγια ταιριάζουν με φρουτώδεις ή μοντέρνες γεύσεις.
Προτάσεις για τέλειο ταίριασμα
1. Γλυκές πάστες (φασόλι, λωτός, τάρο): Τα γλυκά αυτά γεμίσματα χρειάζονται τσάγια που εξισορροπούν τη γλυκύτητα, όπως μαύρο τσάι keemun ή lapsang souchong (χωρίς καπνιστή γεύση), πράσινο τσάι lonjing με απαλή καρυδένια επίγευση, λευκό τσάι bai mu dan για ήπια φρεσκάδα, ελαφρύ ούλονγκ tie guan yin, που προσθέτει αρωματική κομψότητα.
2. Chaozhou-style mooncake (τηγανιτά με φύλλο τύπου σφολιάτας): Με την πλούσια βουτυρώδη υφή τους ταιριάζουν άψογα με ripe pu erh (ώριμο pu erh) και τσάι χρυσάνθεμου ή οσμανθoύ, που καθαρίζουν τον ουρανίσκο.
3. Snow-skin ή ice mooncake (παγωμένα ή ψυγείου): Αυτά τα δροσερά, μαλακά mooncake συνδυάζονται όμορφα με κρύο πράσινο τσάι ή jasmine cold brew, για φρεσκάδα και αρωματική λεπτότητα.
4. Αλμυρά mooncake (με κρέας ή ζαμπόν). Οι πιο βαριές, πικάντικες εκδοχές αναδεικνύονται με καβουρδισμένα ούλονγκ όπως da hong pao ή dan cong, παλαιωμένο λευκό τσάι που ισορροπεί τη λιπαρότητα.
5. Με κρόκο πάπιας (salted duck yolk): Η αλμυρή πλούσια γεύση του ταιριάζει με: jin jun mei ή yunnan gold, μαύρα τσάγια με μελένιο άρωμα.
6. Mooncake με ξηρούς καρπούς ή μαύρο σουσάμι: Η γεμάτη υφή και η φυσική λιπαρότητα απαιτούν ώριμο pu erh, που προσφέρει γήινη, καθαρή αντίθεση.
7. Custard lava mooncake (με ρευστή κρέμα): Για αυτήν τη σύγχρονη απόλαυση προτείνεται ελαφρύ μαύρο τσάι jin jun mei ή για πιο καθαρό τελείωμα, pu erh με άνθη χρυσάνθεμου.
8. Matcha mooncake: Η βοτανική, ήπια πικράδα του μάτσα ταιριάζει υπέροχα με τσάι φαγόπυρου και πράσινο τσάι με γιασεμί, για πιο λουλουδένια ισορροπία.
9. Φρουτώδη και σύγχρονα mooncake (ανανάς, καρύδα, ντούριαν): Για τα ελαφρά ή εξωτικά γεμίσματα προτείνονται αφεψήματα με χρυσάνθεμο ή φρούτα είτε απαλά πράσινα τσάγια, που ενισχύουν την καθαρότητα της γεύσης.
10. Σοκολατένια mooncake: Η βαθιά σοκολατένια γεύση ισορροπεί υπέροχα με παλαιωμένο pu erh για γήινη, βελούδινη αντίθεση ή με dian hong, μαύρο τσάι με φυσική κρεμώδη υφή.
