Η λεγόμενη «υπερενίσχυση τεστοστερόνης» παρουσιάζεται από τα μέσα ενημέρωσης ως μια ανησυχητική νέα τάση. Νέοι άνδρες παρακινούνται μέσα από βίντεο και αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα να αυξήσουν τα επίπεδα τεστοστερόνης τους κάνοντας γυμναστική, βελτιώνοντας τα ωράρια ύπνου, καταναλώνοντας συγκεκριμένες τροφές—ιδίως ζωικές (αυγά, γάλα και κρέας)—και λαμβάνοντας διάφορα συμπληρώματα, όπως ψευδάργυρο και ashwagandha.
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η υπόδειξη ότι νέοι άνδρες, στο απόγειο της σωματικής τους δύναμης, πρέπει να διακινδυνεύσουν να καταστρέψουν τη φυσική τους ορμονική λειτουργία παίρνοντας στεροειδή.
Ένα μέρος του προβλήματος εντοπίζεται στους επίμονους μύθους και την απάτη που κυριαρχούν στη βιομηχανία της γυμναστικής και τον επαγγελματικό αθλητισμό. Από την εφεύρεση των αναβολικών ουσιών, οι αθλητές ψεύδονται για τη χρήση τους. Στη δεκαετία του 1980 και του 1990, οι αθλητές σωματικής διάπλασης και οι επαγγελματίες παλαιστές βρέθηκαν στο επίκεντρο έντονου ελέγχου. Το ερώτημα ήταν αν έκαναν χρήση αναβολικών ουσιών. Η απάντηση ήταν αυτονόητη: φυσικά και έκαναν.
Οι υπεράνθρωπες σωματικές διαστάσεις που καθιερώθηκαν τότε δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν φυσιολογικά. Ακόμη και σήμερα, παρά τις γνώσεις που υπάρχουν, εξακολουθεί να θεωρείται «αποκάλυψη» όταν γίνεται γνωστό ότι κάποιος αθλητής ή παλαιστής χρησιμοποιούσε στεροειδή στο απόγειο της καριέρας του. Όταν μάλιστα παραδέχονται τέτοια χρήση, συνήθως υποβαθμίζουν τις ποσότητες. Οι αναβολικές ουσίες κουβαλούν ισχυρό στίγμα, και δικαίως.
Μια ρεαλιστική θεώρηση είναι ότι οι επαγγελματίες αθλητές διαθέτουν ιδιαίτερο φυσικό χάρισμα που ενισχύεται από τα στεροειδή. Η αφοσίωση και η σκληρή δουλειά, ωστόσο, παραμένουν απαραίτητες. Τα στεροειδή από μόνα τους δεν επαρκούν για να εξασφαλίσουν ένα ηρακλείου τύπου σώμα ή ικανότητες όπως να παίξει κανείς ποδόσφαιρο, να σηκώσει 200 κιλά πάνω από το κεφάλι ή να τρέξει τα 100 μέτρα σε λιγότερο από δέκα δευτερόλεπτα. Παρ’ όλα αυτά, οι κίνδυνοι της χρήσης στεροειδών, που μπορεί να φτάσουν έως και τον θάνατο, δεν πρέπει να υποβαθμίζονται. Οι προειδοποιήσεις των γιατρών είναι βάσιμες.
Οι νέοι άνδρες σήμερα είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στις απατηλές υποσχέσεις των «διαδικτυακών γκουρού γυμναστικής» σε Instagram, Twitter και TikTok. Πολλοί από αυτούς ισχυρίζονται ότι έχουν αποκτήσει τα εντυπωσιακά τους σώματα χωρίς τη βοήθεια στεροειδών, κάτι που στην πραγματικότητα δεν ισχύει.
Υπάρχουν εμφανείς ενδείξεις για όσους γνωρίζουν: ώμοι στρογγυλοί ή οι υπερβολικά ανεπτυγμένοι τραπεζοειδείς μύες. Τα κίνητρα πίσω από τέτοιους ισχυρισμούς είναι προφανή. Αν κάποιος δείχνει σαν τον Mr. Olympia χωρίς αναβολικά, τότε σίγουρα «ξέρει το μυστικό». Για μόλις 50 δολάρια, μπορεί κανείς να αγοράσει το ηλεκτρονικό βιβλίο του και να το μάθει.
Όταν όμως ο καθημερινός άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι, παρά τις προσπάθειες, δεν μοιάζει στο αγαπημένο του άτομο επιρροής, οδηγείται στη σκέψη ότι η μόνη λύση είναι τα στεροειδή. Και έτσι πολλοί το επιχειρούν, πέφτοντας θύματα μιας σκληρής απάτης.
Απαιτείται ένας σοβαρός επαναπροσδιορισμός των προσδοκιών για το τι μπορεί να επιτευχθεί φυσικά και σε πόσο χρόνο. Η ειλικρίνεια είναι αναγκαία.
Ωστόσο, οι βάσιμες προειδοποιήσεις για τις σκοτεινές πλευρές της αναζήτησης σωματικής τελειότητας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να αποσιωπηθεί ένα πραγματικό και σοβαρό πρόβλημα με την τεστοστερόνη σήμερα.
Η πραγματικότητα, όπως αναλύεται στο επικείμενο βιβλίο «The Last Men: Liberalism and the Death of Masculinity» («Οι Τελευταίοι Άνδρες: Ο Φιλελευθερισμός και ο Θάνατος της Αρρενωπότητας»), είναι ότι ο δυτικός κόσμος έχει γνωρίσει δραματική πτώση στα επίπεδα τεστοστερόνης τις τελευταίες δεκαετίες. Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει σοβαρά την υγεία και την ευτυχία των νέων ανδρών, ενώ δυσχεραίνει και την αναπαραγωγή. Η γενικότερη πτώση της αναπαραγωγικής υγείας, με την τεστοστερόνη μόνο ως μία συνιστώσα, θα μπορούσε να καταστήσει αδύνατη τη φυσική αναπαραγωγή μέσα σε λίγες δεκαετίες.
Η επιδημιολόγος περιβάλλοντος και αναπαραγωγικής υγείας Σάνα Σουάν (Shanna Swan, PhD) έχει προειδοποιήσει ότι οι μετρήσεις σπέρματος μειώνονται με τέτοιο ρυθμό που το 2045 ο μέσος όρος μπορεί να φτάσει στο μηδέν. Αυτό θα σήμαινε ότι οι μισοί άνδρες δεν θα παράγουν καθόλου σπέρμα, ενώ οι υπόλοιποι θα παράγουν τόσο λίγο που πρακτικά δεν θα μπορούν να γονιμοποιήσουν.
Σημαντική ήταν και η μελέτη «Massachusetts Male Aging Study» (MMAS), η οποία διεξήχθη στη Βοστώνη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η μελέτη έδειξε ότι υπήρχε μια ετήσια μείωση της τάξης του 1% στα επίπεδα τεστοστερόνης σε άνδρες όλων των ηλικιών, με αποτέλεσμα σε λιγότερο από 20 χρόνια η πτώση να ξεπεράσει το 20%. Ανάλογες έρευνες σε Φινλανδία, Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες επιβεβαίωσαν τα αποτελέσματα και ενίσχυσαν την ανησυχία, παρότι πολλοί προσπαθούν να αγνοούν τα δεδομένα.
Η τεστοστερόνη είναι η κατεξοχήν ανδρική ορμόνη, υπεύθυνη για πλήθος λειτουργιών. Δεν περιορίζεται στην αύξηση της μυϊκής μάζας, αλλά ρυθμίζει τη διάθεση, το κίνητρο, τη λίμπιντο, την άμυνα του οργανισμού και πολλά ακόμη. Οι άνδρες με χαμηλά επίπεδα τείνουν να είναι πιο αδύναμοι, λιγότερο δραστήριοι, ανήσυχοι, κουρασμένοι, αδιάφοροι για το σεξ και δυστυχισμένοι.
Το μέγεθος της κρίσης γίνεται πιο κατανοητό όταν δει κανείς τις μαρτυρίες ανδρών με χαμηλή τεστοστερόνη. Στο Reddit υπάρχουν ολόκληρα φόρουμ με προσωπικές ιστορίες που περιγράφουν τις καταστροφικές συνέπειες, αλλά και τις θεαματικές αλλαγές όταν τα επίπεδα αποκαθίστανται.
Πολλοί καταφεύγουν σε θεραπείες με ενέσεις ή γέλες τεστοστερόνης, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η χαμηλή τεστοστερόνη δεν οφείλεται σε γενετική ή παθολογική αιτία. Βελτιώσεις μπορούν να επιτευχθούν με αλλαγές στον τρόπο ζωής: άσκηση—ιδίως με βάρη—σωστή διατροφή, ήλιο και επαρκή ύπνο.
Οι κοινωνικές επιπτώσεις της πτώσης τεστοστερόνης είναι εμφανείς. Στην Ιαπωνία, εκατομμύρια νέοι άνδρες έχουν γίνει «hikikomori», ακραίοι κοινωνικοί απομονωμένοι. Οι αριθμοί εκτιμώνται ακόμη και στα δέκα εκατομμύρια. Τρέφονται με έτοιμο φαγητό, καταναλώνουν πορνογραφία, άνιμε και βιντεοπαιχνίδια. Έρευνα δείχνει ότι η χαμηλή τεστοστερόνη προδιαθέτει προς αυτήν τη συμπεριφορά. Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται και σε άλλες ασιατικές κοινωνίες, όπως στη Νότια Κορέα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπολογίζεται ότι τουλάχιστον έξι εκατομμύρια νέοι άνδρες έχουν αποσυρθεί από την κοινωνία και την εργασία, ζώντας μια ζωή χωρίς σκοπό.
Η αιτία της πτώσης δεν είναι μία. Κακή διατροφή, καθιστική ζωή, έλλειψη ύπνου, συνεχής έκθεση σε μπλε φως από οθόνες και ακτινοβολία από ηλεκτρονικές συσκευές, όλα συμβάλλουν. Επίσης, τοξικές ουσίες γνωστές ως «ενδοκρινικοί διαταράκτες» βρίσκονται παντού: στα αποσμητικά, τα σαπούνια, τα έπιπλα, τα ρούχα, τις ηλεκτρονικές συσκευές, το φαγητό, το νερό, ακόμη και τον αέρα.
Οι μικροπλαστικές ίνες αποτελούν αυξανόμενη απειλή. Φέρνουν τοξικές χημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων ενδοκρινικών διαταρακτών, βαθιά μέσα στο σώμα, επηρεάζοντας όλα τα όργανα—από τους πνεύμονες και το συκώτι μέχρι τον εγκέφαλο και τα αναπαραγωγικά όργανα. Έχουν βρεθεί σε όρχεις, σπερματικό υγρό, ακόμη και στον ιστό του πέους, αλλά και στον πλακούντα, τις ωοθήκες και το αμνιακό υγρό. Έρευνες έχουν δείξει ότι μπορούν να απορροφούν ορμόνες του αίματος, όπως η τεστοστερόνη, καθιστώντας τις μη διαθέσιμες για τον οργανισμό.
Η έκταση του προβλήματος είναι πρωτοφανής και απαιτεί εξίσου πρωτοφανή δράση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ρόμπερτ Φ. Κέννεντυ Τζ., συμπρωταγωνιστής στο ντοκιμαντέρ του Τάκερ Κάρλσον «The End of Men» («Το Τέλος των Ανδρών») το 2022, επιχειρεί να ευαισθητοποιήσει και να αναλάβει δράση. Παρ’ όλα αυτά, θα χρειαστούν δεκαετίες για να «γίνει η Αμερική υγιής ξανά», καθώς χρειάστηκαν σχεδόν εκατό χρόνια για να φτάσει στη σημερινή κατάσταση.
Η προειδοποίηση προς τους νέους άνδρες για τους κινδύνους της υπερβολικής ενίσχυσης τεστοστερόνης μέσω στεροειδών και αναβολικών είναι βάσιμη. Δεν πρέπει όμως να χρησιμοποιείται για να καλύψει το πραγματικό βιολογικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι άνδρες σήμερα.
Τα επίπεδα τεστοστερόνης μειώνονται, και αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας ανησυχήσει όλους. Η υγεία, η ευτυχία και το μέλλον των ανδρών—και κατ’ επέκταση το μέλλον του πολιτισμού—εξαρτώνται από αυτήν την ορμόνη.
