Η ποιότητα της ζωής μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα συναναστροφής με τους άλλους και από το επίπεδο στο οποίο κινούνται οι σχέσεις μας. Η ευγένεια, όσο ξεπερασμένη κι αν ακούγεται σαν έννοια, είναι ζωτικής σημασίας για την καθημερινή ευτυχία και αρμονία, που εξαρτάται και από τα μικρά και φαινομενικά ασήμαντα πράγματα. Όταν σκεφτόμαστε τους άλλους και θυσιάζουμε γι’ αυτούς, όταν βλέπουμε ότι κι εκείνοι μάς σκέφτονται και θυσιάζουν για εμάς, δεν είναι αυτό μια πρακτική εκδήλωση της ανθρώπινης καλοσύνης που φωτίζει τον κόσμο;
Το παρακάτω άρθρο αποτελεί απόσπασμα από το «Βιβλίο Καλών Τρόπων και Ευγένειας για Κυρίους» του Σέσιλ Μπ. Χάρτλεϋ, εκδ. Locke & Bubier, 1875.
Ας μην παραπλανηθούμε όμως από τον τίτλο: η ευγένεια και οι καλοί τρόποι είναι τόσο αντρική όσο και γυναικεία υπόθεση. Τόσο χθεσινή όσο και σημερινή.
ΜΕΡΟΣ Α΄
Το να τρώμε είναι μια καθημερινή συνήθεια, φαινομενικά απλή, αλλά είναι και μια περίσταση όπου η ύπαρξη ή η έλλειψη καλών τρόπων γίνονται έντονα αισθητές. Είτε τρώμε στο σπίτι είτε με παρέα, είτε η συγκέντρωση είναι φιλική είτε επίσημη οι κανόνες ευγενείας στο τραπέζι δεν αλλάζουν. Λίγα σημεία αφορούν αποκλειστικά τα εκτός σπιτιού γεύματα.
Όταν γνωρίζουμε και τηρούμε αυτούς τους κανόνες δείχνουμε σεβασμό και φροντίδα για τους άλλους και αποφεύγουμε να γίνουμε χυδαίοι, προσβλητικοί ή ενοχλητικοί. Όταν τους τηρούμε και στο σπίτι μας, γίνονται εύκολα δεύτερη φύση μας, έτσι ώστε όταν βρεθούμε με παρέα, η συμπεριφορά μας δεν στερείται φυσικότητας και χάρης.
Στο παράθεμα που ακολουθεί περιλαμβάνονται και οι κανόνες που αφορούν μια πρόσκληση σε δείπνο, ενώ ορισμένα σημεία απευθύνονται συγκεκριμένα στους άντρες.
Μια πρόσκληση σε δείπνο
Λαμβάνοντας μια πρόσκληση σε δείπνο, οφείλουμε να απαντήσουμε άμεσα είτε σκοπεύουμε να την αποδεχθούμε είτε όχι.
Είναι σημαντικό να είμαστε συνεπείς στην ώρα μας και να μην αργήσουμε καθόλου. Καλό είναι δε να φτάσουμε 5-10 λεπτά νωρίτερα.
Μόνο μετά από συνεννόηση με τους οικοδεσπότες, μπορούμε να φέρουμε κάποιον φίλο ή φίλη. Είναι δικό τους προνόμιο να καλέσουν στο σπίτι τους αυτούς που θέλουν και είναι αναίδεια να τους αναγκάσουμε να δεχτούν απρόσκλητους επισκέπτες.
Κατά την είσοδό μας, χαιρετάμε πρώτα την οικοδέσποινα και μετά τον οικοδεσπότη.
Όταν αναγγέλλεται το δείπνο, ο οικοδεσπότης ή η οικοδέσποινα θα μας πουν να περάσουμε στο τραπέζι. Οι κύριοι, παλαιότερα, συνόδευαν τις κυρίες προσφέροντας το αριστερό τους μπράτσο μέχρι να μπουν στην τραπεζαρία, ύστερα παραμέριζαν και περίμεναν να καθίσουν εκείνες -όλες οι κυρίες- πριν καθίσουν οι ίδιοι.
Αν δεν υπήρχαν κυρίες, οι κύριοι απέδιδαν τη φροντίδα και το σεβασμό τους στους πιο ηλικιωμένους (παραμέριζαν για να περάσουν πρώτοι, περίμεναν να καθίσουν κλπ.)
Στο τραπέζι
Όντας στο τραπέζι, υπάρχουν άπειρες μικρές λεπτομέρειες που χρήζουν προσοχής. Αν και δεν είναι όλες εξίσου σημαντικές, φανερώνουν την ανατροφή μας.
Κάθε άνθρωπος έχει ορισμένες δικές του ιδιαίτερες συνήθειες και αντιλήψεις για τη διαδικασία του δείπνου. Αν τυχαίνει να είναι ο οικοδεσπότης μας, οφείλουμε να σεβαστούμε τις ιδιοτροπίες του ως προσκεκλημένοι. Από την άλλη, ως οικοδεσπότες πρέπει να αποφεύγουμε να επιβάλλουμε τα χούγια μας.
Πριν καθίσουμε, περιμένουμε να μας υποδείξουν το πού. Αν υπάρχουν καρτελάκια με ονόματα, τότε βρίσκουμε απλά τη σημειωμένη για εμάς θέση.
Στο τραπέζι, φροντίζουμε να καθόμαστε άνετα, χωρίς όμως να στριμώχνουμε τους δίπλα μας. Η καρέκλα μας δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ κοντά ούτε πολύ μακριά από το τραπέζι.
Με την πετσέτα μας, καλύπτουμε τα πόδια μας. Είναι ξεπερασμένη η συνήθεια και δείχνει κακό γούστο να την κρεμάμε από τον λαιμό μας. Επίσης, δεν τυλίγουμε τα μανίκια μας. Όλα αυτά δείχνουν ότι δεν μπορούμε να φάμε προσεκτικά, χωρίς να λερωθούμε.
Σε περίπτωση που μας δώσουν ένα έτοιμο πιάτο, απλώς το παίρνουμε. Καλύτερα να μην το προωθήσουμε, γιατί οι άλλοι μπορεί να έχουν ζητήσει κάτι διαφορετικό. Αν χρειάζεται να σερβιριστούμε οι ίδιοι, φροντίζουμε όχι μόνο το πιάτο μας αλλά και των δίπλα μας, αν θέλουν. Αν παραγγέλνουμε σε έναν σερβιτόρο, οι κύριοι δίνουν προτεραιότητα στην παραγγελία των κυριών.
Όσο νόστιμες κι αν δείχνουν οι σερβιρισμένες λιχουδιές, καλό είναι να αποφεύγουμε να παίρνουμε μεγάλες ποσότητες στο πιάτο μας και πρέπει να αρνηθούμε όταν μας προσφερθούν δεύτερη φορά. Αν όμως γνωρίζουμε ότι οι οικοδεσπότες μας θα προσβληθούν από την άρνησή μας, μπορούμε να υποχωρήσουμε λίγο.
Σε κάθε περίπτωση, δεν είμαστε ούτε λαίμαργοι ούτε μίζεροι. Η βουλιμία είναι από μόνη της αποκρουστική, ενώ η υπερβολική λεπτότητα μπορεί να φαίνεται σαν περιφρόνηση προς τις περιποιήσεις της οικοδέσποινας.
Προσέχουμε να παραμείνουμε νηφάλιοι. Διαλέγουμε ένα είδος κρασιού και πίνουμε με αυτοσυγκράτηση.
Αν βρούμε στη σαλάτα μας ή στο φρούτο ένα έντομο ή σκουλήκι ή μια τρίχα, το επιστρέφουμε χωρίς σχόλια στον σερβιτόρο, ο οποίος θα καταλάβει και θα το αντικαταστήσει. Αν δεν υπάρχει σερβιτόρος, ο κανόνας της διακριτικότητας ισχύει και πάλι.
Κατά τη διάρκεια του δείπνου, καθόμαστε ίσια και ήσυχα, χωρίς να ξαπλώνουμε πίσω στην καρέκλα μας. Οι έντονες χειρονομίες και οι φωνές αντενδείκνυνται. Συζητάμε σε χαμηλό τόνο με τους κοντινούς μας συνδαιτυμόνες, αλλά χωρίς να δίνουμε την εντύπωση ότι έχουμε μια μυστική συνομιλία. Αν όμως στο τραπέζι γίνεται μια γενική συζήτηση, τότε αποφεύγουμε το τετ-α-τετ. Και πάλι, φροντίζουμε να μην υψώνουμε πολύ τη φωνή μας. Αν δεν μπορούν να μας ακούσουν όσοι κάθονται μακριά, καλύτερα να απευθύνουμε τα σχόλιά μας μόνο στους γύρω μας.
Για να μιλήσουμε σε κάποιον, τον φωνάζουμε με το όνομά του. Ποτέ δεν δείχνουμε ούτε κάνουμε σήματα στο τραπέζι.
Ποτέ δεν διαλέγουμε ένα ορισμένο κομμάτι από κάποιο πιάτο. Το κάνουμε μόνο αν μας ρωτήσει η οικοδέσποινα συγκεκριμένα, ώστε να μην την αναγκάσουμε να διαλέξει και να κόψει αυτή για εμάς.
Ποτέ δεν φυσάμε τη σούπα για να κρυώσει ούτε σηκώνουμε το πιάτο μας για να τη ρουφήξουμε. Περιμένουμε να κρυώσει και τρώμε μόνο με το κουτάλι. Τελειώνοντας τη σούπα, αφήνουμε το κουτάλι μας μέσα στο πιάτο ώστε να τα πάρει μαζί ο σερβιτόρος. Ποτέ δεν παίρνουμε δεύτερη μερίδα σούπας.
Κάποιοι άνθρωποι έχουν τη συνήθεια να ρουφάνε τη σούπα τους ή να μασάνε το φαγητό τους κάνοντας τόσο θόρυβο που ακούγονται στην άλλη άκρη του τραπεζιού. Άλλοι μπουκώνονται με το φαγητό ή χρησιμοποιούν το δικό τους μαχαίρι για να πάρουν βούτυρο ή τυρί ή κάνουν άλλα παρόμοια ατοπήματα, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι φέρονται άσχημα και τραβούν την προσοχή.
Μέχρι να τελειώσουμε τη σούπα, δεν αγγίζουμε τα μαχαιροπήρουνα. Μετά, αν τα πιάτα αλλάζονται κατά τη διάρκεια του δείπνου, αφήστε τα μαχαιροπήρουνά σας στην άκρη. Τα αφήνετε μέσα στο πιάτο σας σταυρωτά, μόνο όταν έχει ολοκληρωθεί το δείπνο και είναι ώρα για το γλυκό.
Για να φάμε το ψωμί μας, κόβουμε μικρές μπουκιές με τα δάκτυλα και τις βάζουμε στο στόμα. Δεν το κόβουμε με το μαχαίρι ούτε κόβουμε μπουκιές με τα δόντια μας. Αποφεύγουμε επίσης να το βουτυρώνουμε κατά τη διάρκεια του δείπνου ή να το βουτάμε στη σάλτσα. Αν θέλουμε να φάμε ψωμί με σάλτσα, κόβουμε μια μπουκιά με τα χέρια μας και χρησιμοποιούμε το πηρούνι μας.
Για τα εδέσματα που είναι κοινά για όλους, θυμόμαστε να χρησιμοποιούμε τα μαχαίρια και τα κουτάλια που έχουν τοποθετηθεί ειδικά για το σερβίρισμα και όχι τα δικά μας ή τα χέρια μας. Επίσης, δεν χρησιμοποιούμε τα δικά μας μαχαιροπήρουνά για να βοηθήσουμε άλλους.
Κατά τα άλλα, έχουμε κατά νου ότι τα μαχαίρια προορίζονται για το κόψιμο του φαγητού και σε καμία περίπτωση για να μπαίνουν στο στόμα μας. Το προνόμιο αυτό το έχει το πηρούνι.
Και είναι καλό να έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε το πηρούνι μας με το αριστερό χέρι, ώστε να μη χρειάζεται να το αλλάζουμε συνεχώς από το αριστερό στο δεξί για να κόψουμε και να φάμε το φαγητό μας.
Ποτέ δεν κριτικάρουμε ένα πιάτο.
Αν δεν μας αρέσει ή δεν είναι καλά ψημένο, το αρνούμαστε ευγενικά και χωρίς σχόλια. Είναι αντιαισθητικό να ακούγονται σε ένα τραπέζι άσχημες ή αηδιαστικές περιγραφές για την αποστροφή που μπορεί να προκαλεί ένα φαγητό σε κάποιον. Όσο πικάντικη κι αν είναι η ιστορία που έχουμε να διηγηθούμε εις βάρος ενός πιάτου, καλύτερα να την παραλείψουμε παρά να γίνουμε τόσο κατάφωρα αγενείς. Και φυσικά δεν επικρίνουμε τις επιδόσεις του μάγειρα!
Είναι δείγμα εξαιρετικά κακής ανατροφής να μιλάμε με το στόμα γεμάτο ή να χρησιμοποιούμε την οδοντογλυφίδα χωρίς να καλύπτουμε το στόμα μας με ένα μαντήλι ή έστω με το χέρι μας.
Τα κουκούτσια και τα κόκκαλα πρέπει να τοποθετούνται στην άκρη του πιάτου μας, ποτέ πάνω στο τραπεζομάντηλο.
Όταν τρώμε, φροντίζουμε να μη είμαστε ούτε πολύ βιαστικοί ούτε πολύ αργοί, αλλά να συμβαδίζουμε με τους άλλους.
Δεν κρατάμε το μπουκάλι του κρασιού μπροστά μας, αλλά μόλις βάλουμε στο ποτήρι μας, το προωθούμε.
Όταν γίνει μία πρόποση, αν δεν πίνουμε κρασί οι ίδιοι, συμμετέχουμε παρόλα αυτά υψώνοντας το ποτήρι του νερού μας. Πριν πιούμε, πάντα σκουπίζουμε τα χείλη μας, ώστε να μην αφήσουμε σημάδια πάνω στο ποτήρι.
Εμείς αποφεύγουμε να κάνουμε πρόποση στον οικοδεσπότη. Είναι δικό του προνόμιο.
Αν δεν θέλουμε να πιούμε άλλο, απλά αρνούμαστε ευγενικά. Ποτέ δεν γυρίζουμε ανάποδα το ποτήρι μας, ακόμα κι αν μας πιέζουν, αλλά παραμένουμε σταθεροί στην απόφασή μας, ιδίως αν νιώθουμε ότι έχουμε πιει αρκετά.
Ολοκληρώνοντας το δείπνο
Την ώρα του καφέ, περιμένουμε να κρυώσει αντί να τον χύσουμε στο πιατάκι ή να ρουφάμε με θόρυβο.
Είναι αποκλειστικό δικαίωμα του οικοδεσπότη και της οικοδέσποινας να ζητήσουν από κάποιον να τραγουδήσει ή να πει μια ιστορία. Αν ζητηθεί από εμάς κάτι παρόμοιο και είμαστε σίγουροι ότι θα είμαστε ευχάριστοι, ανταποκρινόμαστε άμεσα στην παράκληση. Αν όμως αρνηθούμε, πρέπει να μείνουμε σταθεροί στην αρχική μας άρνηση, ακόμα κι αν αλλάξουμε ύστερα γνώμη.
Αν μας δώσουν νερό για να ξεπλύνουμε τα δάκτυλά μας, τα βουτάμε ελαφρά μέσα και ύστερα τα σκουπίζουμε με την πετσέτα μας.
Ποτέ δεν σηκωνόμαστε από το τραπέζι, αν δεν δώσει το σήμα η οικοδέσποινα.
Φεύγοντας αφήνουμε την πετσέτα μας στο τραπέζι, χωρίς να τη διπλώσουμε.
Ένας κύριος συνοδεύει την κυρία που συνόδευσε και ερχόμενος.
Είναι εξαιρετική αγένεια να φύγουμε από το σπίτι αμέσως μόλις τελειώσει το δείπνο. Πρέπει να παραμείνουμε τουλάχιστον μία ώρα, αν δεν θέλουμε αν προσβάλλουμε τους οικοδεσπότες μας.
Ποτέ δεν παίρνουμε φρούτα ή γλυκά στις τσέπες μας φεύγοντας.
(πηγή: EPOCH INSPIRED STAFF , theepochtimes.com)
