Πριν λίγες ημέρες, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε από τη ΔΕΘ μια ιστορική φορολογική μεταρρύθμιση που θα επηρεάσει ριζικά την ελληνική περιφέρεια. Το κεντρικό μέτρο προβλέπει τη σταδιακή κατάργηση του ΕΝΦΙΑ για την κύρια κατοικία σε 12.720 οικισμούς με πληθυσμό έως 1.500 κατοίκους.
Χρονοδιάγραμμα εφαρμογής
2026: Μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 50% για κύριες κατοικίες σε οικισμούς έως 1.500 κατοίκων
2027: Πλήρης κατάργηση του ΕΝΦΙΑ για τις ίδιες περιοχές
Το μέτρο αφορά φυσικά πρόσωπα, φορολογικούς κατοίκους Ελλάδας, των οποίων η κύρια κατοικία βρίσκεται σε οικισμούς με πληθυσμό μικρότερο των 1.500 κατοίκων και καλύπτει τόσο την ηπειρωτική όσο και τη νησιωτική Ελλάδα. Αυτό αφορά 12.720 οικισμούς από συνολικά 13.585 (94% των οικισμών της χώρας).
Εξαιρούνται οι οικισμοί της Περιφέρειας Αττικής (εκτός της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων) και γενικότερα κατοικίες με συνολική φορολογητέα αξία άνω των 400.000 ευρώ.
Ο προσδιορισμός θα γίνεται βάσει της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος. Εκτιμώμενοι δικαιούχοι: περίπου 1 εκατομμύριο πολίτες
Δημοσιονομικό κόστος
Το ετήσιο κόστος της πλήρους απαλλαγής εκτιμάται σε περίπου 75 εκατομμύρια ευρώ.
Το μέτρο εντάσσεται στη γενικότερη στρατηγική αντιμετώπισης του δημογραφικού προβλήματος της χώρας. Τα στατιστικά στοιχεία είναι εντυπωσιακά:
- Το 2008 γεννήθηκαν πάνω από 118.000 παιδιά, ενώ το 2024 κάτω από 70.000
- Μείωση σχεδόν 40% μέσα σε 15 χρόνια
- Οι πολίτες κάτω των 30 ετών μειώθηκαν από 3,8 εκατομμύρια σε κάτω από 3 εκατομμύρια
Ερήμωση της υπαίθρου
Η εγκατάλειψη των χωριών αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις για την Ελλάδα. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, πάνω από 187 χωριά σε ολόκληρη τη χώρα έχουν ήδη ερημώσει, με τον νομό Σερρών να πρωτοστατεί με 82 εγκαταλειμμένες κοινότητες.
Η μείωση των μόνιμων κατοίκων κατά σχεδόν 691 χιλιάδες τη δεκαετία 2011-2021 χτύπησε κυρίως την επαρχία. Οι 39 νομοί της χώρας παρουσίασαν σημαντικές απώλειες, μεταξύ του 7% και 12% του τοπικού πληθυσμού.
Όπως τόνισε ο υπουργός Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, η μεταρρύθμιση ενσωματώνει το δημογραφικό στην εξίσωση του φορολογικού συστήματος. Δίνει ξεχωριστή στήριξη στους νέους, τις οικογένειες και προσφέρει ανάσα στην περιφέρεια.
Μέρος μιας ευρύτερης μεταρρύθμισης
Το μέτρο εντάσσεται σε ένα πακέτο φορολογικών παρεμβάσεων ύψους:
- 1,76 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2026
- 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2027
Άλλες παρεμβάσεις για την περιφέρεια
Μείωση 30% του ΦΠΑ στα ακριτικά νησιά με έως 20.000 κατοίκους (από 24% σε 17% και από 13% σε 9%).
Ενδιάμεσος συντελεστής 25% στα ενοίκια από 35% για εισοδήματα 12.000-24.000 ευρώ.
Μείωση κατά 50% του ελάχιστου εισοδήματος ελευθέρων επαγγελματιών σε οικισμούς έως 1.500 κατοίκων.
Στήριξη οικογενειών
Μείωση φορολογικών συντελεστών για τριτέκνους από 22% σε 9% για εισοδήματα 10-20.000 ευρώ.
Μηδενισμός φόρου για πολυτέκνους στην ίδια κλίμακα.
Το αφορολόγητο των οικογενειών με τέσσερα παιδιά και πάνω θα ξεπερνά τις 27.000 ευρώ.
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο
Το δημογραφικό πρόβλημα δεν είναι μοναδικό για την Ελλάδα. Σχεδόν όλες οι χώρες στην Ευρώπη έχουν αντίστοιχο πρόβλημα, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του ενεργού πληθυσμού και την επιβάρυνση του ασφαλιστικού συστήματος.
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι ως το 2070, ο πληθυσμός της Ελλάδας θα μπορούσε να συρρικνωθεί κατά 25%, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ του 4%.
Συμπληρωματικότητα με ευρωπαϊκές πολιτικές
Το μέτρο εναρμονίζεται με την ευρωπαϊκή πολιτική για την προστασία της ιδιοκτησίας και τη βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει ανησυχίες για τη χαμηλή δέσμευση της Ελλάδας στην προώθηση της ισότητας των φύλων στον αγροτικό τομέα και τη συμμετοχή των γυναικών.
Πρακτικά ζητήματα
Ενώ το μέτρο είναι φιλόδοξο, υπάρχουν ερωτήματα για την αποτελεσματικότητά του. Η έλλειψη βασικών υποδομών στις αγροτικές περιοχές – όπως σχολεία, ιατρεία, συγκοινωνίες – παραμένει ένα σημαντικό εμπόδιο.
