Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, ολοκλήρωσε στις 25 Ιουνίου μια έντονη, 24ωρη επίσκεψη στην Ολλανδία, με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, εξασφαλίζοντας την αποδοχή της αύξησης των αμυντικών δαπανών από πλευράς των συμμάχων.
Σε αντίθεση με την περσινή σύνοδο στην Ουάσιγκτον – που φιλοξενήθηκε από τον τότε πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, λίγο μετά από την προεκλογική τηλεοπτική του αναμέτρηση με τον Τραμπ – η φετινή συνάντηση ήταν διαφορετική τόσο σε τόνο όσο και σε προτεραιότητες.
Το ενδιαφέρον συγκέντρωσαν, μεταξύ άλλων, οι δηλώσεις Τραμπ για την κατάπαυση πυρός στη Μέση Ανατολή, οι αναφορές σε διαρροή απόρρητης έκθεσης για τις αμερικανικές επιδρομές στο Ιράν, καθώς και η στάση του σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Ιστορικό ορόσημο»
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της συνόδου, τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν στην αύξηση των αμυντικών δαπανών με στόχο το 5% του ΑΕΠ, πρόταση που ο Τραμπ προωθούσε εδώ και χρόνια.
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε, χαρακτήρισε τη νέα συμφωνία – η οποία έλαβε την ονομασία «Αμυντική Δέσμευση της Χάγης» – ως «ιστορικό ορόσημο», προσθέτοντας ότι πρόκειται για επίτευγμα που «κανείς δεν πίστευε πως ήταν εφικτό».
Η επίσημη δήλωση της συνόδου ανέφερε πως τα μέλη της Συμμαχίας δεσμεύτηκαν να δαπανούν τουλάχιστον 3,5% του ΑΕΠ τους σε βασικές αμυντικές ανάγκες έως το 2035, με υποχρέωση υποβολής ετήσιων σχεδίων για την πορεία επίτευξης του στόχου.
Επιπλέον, συμφωνήθηκε η επιπρόσθετη ετήσια διάθεση 1,5% του ΑΕΠ για υποδομές, κυβερνοασφάλεια, πολιτική ετοιμότητα, καινοτομία και ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής βάσης.
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι η συνολική ενίσχυση των αμυντικών δαπανών θα προσθέσει πάνω από 1 τρισ. δολάρια ετησίως στη συλλογική άμυνα του ΝΑΤΟ. Τόνισε επίσης ότι τα κονδύλια θα πρέπει να διατεθούν για στρατιωτικό εξοπλισμό και όχι για γραφειοκρατικά έξοδα, προσθέτοντας – με αναφορά στη στήριξη της αμερικανικής βιομηχανίας – ότι ελπίζει ο εξοπλισμός αυτός να κατασκευάζεται στις ΗΠΑ, καθώς, όπως είπε, πρόκειται για τον «καλύτερο στον κόσμο».
Το Ιράν στη σκιά της Συνόδου
Αν και η σύνοδος αποτελούσε ιδανική ευκαιρία για την προβολή των πρόσφατων αμερικανικών επιδρομών, οι οποίες, σύμφωνα με την Ουάσιγκτον, κατέστρεψαν τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, μεγάλο μέρος των δηλώσεων του Τραμπ επικεντρώθηκε στη διάψευση των αναφορών που αμφισβητούσαν την αποτελεσματικότητα της επιχείρησης.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, ο Τραμπ επέκρινε μέσα ενημέρωσης όπως το CNN, τα οποία αναφέρθηκαν σε διαρροή απόρρητης έκθεσης των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, σύμφωνα με την οποία οι επιδρομές δεν κατέστρεψαν κρίσιμα τμήματα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Αντίθετα, δήλωση εκπροσώπου του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, την οποία επικαλέστηκε ο Τραμπ, έκανε λόγο για «σοβαρές ζημιές» στις εγκαταστάσεις.
Κατά τη συνάντησή του με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούττε, το πρωί της 25ης Ιουνίου, ο Τραμπ φέρεται να υποστήριξε πως οι αμερικανικές επιδρομές συνέβαλαν στον τερματισμό της σύγκρουσης Ισραήλ–Ιράν, συγκρίνοντάς τες μάλιστα με τις ατομικές βομβιστικές επιθέσεις σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι σχέσεις Τραμπ-Ρούττε στο επίκεντρο
Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε η ‘χημεία’ μεταξύ του Τραμπ και του νέου γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ. Ο Ρούττε εξήρε την ηγεσία του Αμερικανού προέδρου στην ενίσχυση των αμυντικών δαπανών των συμμάχων και χαιρέτισε την, όπως είπε, «αποφασιστική του δράση» έναντι του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους, ο Τραμπ παρομοίασε τη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν με «καβγά ανάμεσα σε δύο παιδιά στο προαύλιο σχολείου», λέγοντας πως «τα αφήνεις να παλέψουν για 2-3 λεπτά και μετά τα σταματάς».
Ο Ρούττε φέρεται να απάντησε με χιούμορ ότι «τότε πρέπει να επέμβει ο μπαμπάς με αυστηρή γλώσσα». Η στιχομυθία έγινε γρήγορα ευρέως γνωστή, με αρκετούς να κατηγορούν τον επικεφαλής του ΝΑΤΟ για υπερβολική φιλοφρόνηση προς τον Τραμπ. Ο Ρούττε υπερασπίστηκε τις δηλώσεις του, χαρακτηρίζοντας τον Τραμπ «καλό φίλο» και δηλώνοντας ότι θεωρεί πως «του αξίζουν τα εύσημα».
Συνάντηση με Ζελένσκι
Ένα ακόμη σημείο ενδιαφέροντος της συνόδου αποτέλεσε η κατ’ ιδίαν συνάντηση του Τραμπ με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στις 25 Ιουνίου. Όταν ρωτήθηκε εάν συζητήθηκε ενδεχόμενο κατάπαυσης του πυρός, ο Τραμπ απάντησε ότι ήθελε απλώς να μάθει πώς τα πηγαίνει ο Ουκρανός ηγέτης.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, η συνάντηση ήταν «πολύ καλή» και, παρά τις δύσκολες στιγμές που υπήρξαν στο παρελθόν, ο Ζελένσκι ήταν «ιδιαίτερα ευγενικός».
Ο Τραμπ εξέφρασε την πρόθεσή του να συνομιλήσει με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, προκειμένου να διερευνηθούν τρόποι διαμεσολάβησης για κατάπαυση του πυρός, χωρίς ωστόσο να κάνει αναφορά στο ενδεχόμενο επιβολής νέων κυρώσεων κατά της Μόσχας.
Παρότι αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες προσδοκούσαν την υλοποίηση της προηγούμενης υπόσχεσής του για δευτερογενείς κυρώσεις κατά του Κρεμλίνου, το ενδεχόμενο αυτό φαίνεται να παραμένει προς το παρόν σε εκκρεμότητα.
Αξιοσημείωτη είναι επίσης η διαφοροποίηση στο κοινό ανακοινωθέν της Συνόδου. Η διατύπωση του 2024, «Το μέλλον της Ουκρανίας είναι στο ΝΑΤΟ», αντικαταστάθηκε φέτος από τη φράση: «Οι σύμμαχοι επιβεβαιώνουν τη διαρκή κυριαρχική τους δέσμευση να στηρίζουν την Ουκρανία, της οποίας η ασφάλεια συμβάλλει στη δική μας».
