Πριν από τρία χρόνια, ο Γουάνγκ Ζονγκγουέι δεν φανταζόταν ποτέ ότι θα αψηφούσε το κινεζικό καθεστώς. Σε ηλικία μόλις 30 ετών, ήταν απασχολημένος με τη διεύθυνση μιας επιχείρησης εξαγωγής ενδυμάτων στην πόλη Γουενζού της Κίνας, με δεκάδες υπαλλήλους υπό την εποπτεία του.
Όταν ο αδελφός του τον καλούσε επανειλημμένα από την Καλιφόρνια, προειδοποιώντας τον για μια αναδυόμενη επιδημία στη Γουχάν της επαρχίας Χουμπέι, ο κ. Γουάνγκ το απέρριπτε κατηγορηματικά. Είπε στον αδελφό του ότι πίστευε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ) και ότι οι ηγέτες της Κίνας δεν θα συγκάλυπταν ποτέ έναν τέτοιου είδους παγκόσμιο κίνδυνο.
Τα μάτια του κ. Γουάνγκ άνοιξαν αρκετά σύντομα. Τα λοκντάουν μετέτρεψαν την πόλη του σε «φυλακή» και άρχισε να καταλαβαίνει τι ήταν διατεθειμένο να κάνει το Κόμμα για χάρη της εξουσίας.
Αν το καθεστώς μπορούσε να λέει ψέματα για θέματα ζωής και θανάτου, αναρωτήθηκε, τι θα γινόταν με αυτόν αν πέθαινε από τον COVID-19;
«Είσαι τόσο ασήμαντος που ακόμη και αν πεθάνεις, κανείς δεν θα το μάθει», δήλωσε ο κ. Γουάνγκ στους Epoch Times.
Αν ο COVID-19 αποτέλεσε σημείο καμπής για ανθρώπους όπως ο κ. Γουάνγκ, το περασμένο έτος απλώς αύξησε τη δυσμένεια του καθεστώτος.
Τρία χρόνια αδιάκοπων λοκντάουν έκλεισαν εκατοντάδες χιλιάδες ιδιωτικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιχείρησης του κ. Γουάνγκ, και αποδεκάτισαν έναν τομέα που απασχολεί περίπου το 80% του κινεζικού εργατικού δυναμικού, σε μια εποχή που οι νέοι και οι μορφωμένοι αγωνίζονται να βρουν δουλειά.
Οποιαδήποτε όνειρα για μείωση της οδύνης το 2023 σχεδόν εξανεμίστηκαν. Παρά τις επανειλημμένες πιέσεις των Κινέζων φορέων χάραξης πολιτικής για την επέκταση της χρηματοδοτικής στήριξης των μικρών επιχειρήσεων, την αναζωογόνηση του τουρισμού και την ενίσχυση των εγχώριων δαπανών, η απεγνωσμένα προσδοκώμενη οικονομική ανάκαμψη δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα.
Οι ταμειακά ταλαιπωρημένες κυβερνήσεις έχουν περικόψει τους μισθούς των εργαζομένων και έχουν καθυστερήσει τα μπόνους τους. Ένα δημόσιο νοσοκομείο στην επαρχία Γκανσού έχει καθυστερήσει 15 μήνες να πληρώσει τους μισθούς του.
Η κατακόρυφη πτώση της ζήτησης ανάγκασε έναν προμηθευτή ιατρικού εξοπλισμού στο κινεζικό βιομηχανικό κέντρο της Σενζέν να θέσει τους υπαλλήλους του σε 10μηνη άδεια άνευ αποδοχών. Αρκετοί άλλοι κατασκευαστές, σε βιομηχανίες από γυαλί έως αλουμίνιο, κατέφυγαν στα ίδια μέτρα στην κοντινή επαρχία Γκουανγκντόνγκ.
Η Bestore, μια δημοφιλής κινεζική μάρκα σνακ, μείωσε τις τιμές σε περίπου 300 προϊόντα κατά 45% εν μέσω του πρώτου έτους πτώσης των πωλήσεών της εδώ και 17 χρόνια. Δεδομένου του τρόπου με τον οποίο οι καταναλωτές έχουν σφίξει τα πορτοφόλια τους, οποιαδήποτε άλλη επιλογή θα ήταν «αδιέξοδο», έγραψε ο ιδρυτής της εταιρείας Γιανγκ Γινφέν σε εσωτερικό σημείωμα.
Η απαισιοδοξία διαχέεται σε όλες τις γωνιές της κινεζικής κοινωνίας. Η υπερχρεωμένη αγορά ακινήτων είναι γεμάτη από απογοητευμένους ιδιοκτήτες ημιτελών ακινήτων που έχουν αφήσει πίσω τους οι χρεοκοπημένοι κατασκευαστές. Σε ορισμένες πόλεις, οι τιμές των κατοικιών έχουν πέσει τόσο απότομα που οι ιδιοκτήτες ακινήτων προσφέρουν δωρεάν τα πρόσφατα επιπλωμένα σπίτια τους μόνο και μόνο για να απαλλαγούν από τις μηνιαίες πληρωμές των υποθηκών.
Το χρέος έχει μετατραπεί σε ένα εξόφθαλμο ζήτημα. Οι καθυστερημένες πληρωμές δανείων ή ενυπόθηκων δανείων έχουν βάλει περίπου 8,6 εκατομμύρια Κινέζους σε δικαστική μαύρη λίστα, αριθμός που έχει αυξηθεί κατά 50% από τις αρχές του 2020.
Τροφοδοτώντας περαιτέρω τις παγκόσμιες ανησυχίες για την παραπαίουσα οικονομία της Κίνας, ο οίκος Moody’s υποβάθμισε τον Δεκέμβριο την πιστοληπτική ικανότητα της κυβέρνησης της χώρας σε αρνητική από σταθερή, υπονομεύοντας την επιμονή του Πεκίνου ότι η οικονομία του είναι ανθεκτική και πάει καλά.
Αποφασισμένη να εξαλείψει τις αντίθετες φωνές, τουλάχιστον στην εγχώρια σφαίρα, η κορυφαία υπηρεσία πληροφοριών της Κίνας ανέδειξε στα μέσα Δεκεμβρίου τα αφηγήματα σχετικά με την οικονομία σε ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Οι ηγέτες άφησαν να εννοηθεί ότι όποιος κακολογεί την οικονομία -στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αλλού- θα μπορούσε να θεωρηθεί ποινικά υπεύθυνος.
«Αυτό δείχνει πόσο κακή είναι η κινεζική οικονομία», δήλωσε στους Epoch Times ο πρώην δικηγόρος του Πεκίνου Λάι Τζιανπίνγκ. «Οι αρχές έχουν ξεμείνει τόσο πολύ από επιλογές για την αναζωογόνηση της οικονομίας που χρησιμοποιούν αυτή την άκρως ανόητη τακτική».
Ένα έθνος στο χείλος του γκρεμού
Η απόκρυψη των τρωτών σημείων αποτελεί συνήθη πρακτική για το καθεστώς, αλλά διακυβεύεται κάτι περισσότερο από τη χρηματική ισχύ. Ενώ ο κινεζικός πληθυσμός ήταν πρόθυμος να ανεχτεί τις καταχρήσεις όσο το βιοτικό του επίπεδο βελτιωνόταν, αυτό δεν συμβαίνει πλέον, σύμφωνα με τον Πιέρο Τότσι, διευθυντή προσωπικού της διακομματικής Επιτροπής του Κογκρέσου για την Κίνα.
«Οι άνθρωποι δεν είναι ρομπότ. Και αυτό που λένε είναι ότι δεν έχουμε πια ελπίδα και εμπιστοσύνη στο μέλλον υπό το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας», δήλωσε στους Epoch Times. «Αυτό, νομίζω, δημιουργεί μια ευκαιρία για αλλαγή».
Ενώ το Πεκίνο συνεχίζει την εκστρατεία του για τον έλεγχο του αφηγήματος, η πίστη στον ηγέτη του κόμματος Σι Τζινπίνγκ και στο κομμουνιστικό σύστημα φθίνει.
«Δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι θα θέλουν να τον ακολουθήσουν σε μια άβυσσο», δήλωσε ο κ. Τότσι.
Ένα υψηλόβαθμο στέλεχος των κινεζικών μέσων ενημέρωσης, το όνομα του οποίου δεν έχει αποκαλυφθεί για λόγους ασφαλείας, δήλωσε στους Epoch Times ότι έχει μιλήσει με πολλούς υψηλόβαθμους αξιωματούχους που έχουν σοβαρές αμφιβολίες για την τρέχουσα κατάσταση της Κίνας.
Οι κορυφαίοι αξιωματούχοι χρησιμοποιούν την ιδιότητά τους για να μεταφέρουν τα παιδιά τους και τα περιουσιακά τους στοιχεία στο εξωτερικό, ενώ οι κατώτεροι «βολοδέρνουν παθητικά», είπε.
Ακόμα και οι πιο εύποροι άνθρωποι στην Κίνα αγωνίζονταν για φαγητό ή ιατρική βοήθεια κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών της εικονικής φυλάκισης. Πολλοί είναι τόσο ανυπόμονοι για μια διέξοδο που κάποιοι φέρονται να έχουν εμπιστευτεί τις οικονομίες της ζωής τους σε εντελώς αγνώστους για να βγάλουν κρυφά μετρητά από τη χώρα.
Σύμφωνα με τους αριθμούς, η Κίνα κατέχει την υψηλότερη θέση στον κόσμο όσον αφορά τις αναχωρήσεις εκατομμυριούχων: 13.500 πάμπλουτοι εκτιμάται ότι έφυγαν το 2023.
Δεκάδες χιλιάδες άλλοι Κινέζοι εγκαταλείπουν επίσης τη χώρα- με δεκαπλασιασμό όσων εμφανίζονται στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού. Πρόσφατα, σε μία μόνο ημέρα, οι Κινέζοι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αναζήτησαν 510 εκατομμύρια φορές τρόπους μετανάστευσης από την Κίνα, ένα ρεκόρ που προφανώς ενόχλησε τόσο πολύ τις αρχές ώστε η εφαρμογή WeChat διέγραψε γρήγορα τη λέξη-κλειδί από το ιστορικό κατάταξής της.
Μια μεταστροφή του κλίματος μεταξύ των ανώτατων κλιμακίων της Κίνας θα είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για το καθεστώς, καθώς το μάντρα του Κόμματος ήταν να υιοθετήσει τις ελίτ και να τις κρατήσει στο πλευρό του, ακόμη και αν η υπόλοιπη χώρα πρέπει να υποφέρει, σύμφωνα με τον Τζον Λι, ανώτερο συνεργάτη του Ινστιτούτου Χάντσον, ο οποίος στο παρελθόν συμβούλευε την αυστραλιανή κυβέρνηση σε θέματα Ινδο-Ειρηνικού.
«Αυτό είναι ένα μάθημα που πήραμε από τη Σοβιετική Ένωση, ότι αν χάσεις την υποστήριξη των ελίτ, τότε αυτό είναι το πρώτο βήμα προς την ανατροπή», δήλωσε στους Epoch Times.
Κύριος παράγοντας της δυσαρέσκειας τους είναι η συρρικνούμενη οικονομική πίτα. Υπονοώντας τις οικονομικές πιέσεις της χώρας, ο επικεφαλής του κόμματος Σι έδωσε δύο φορές τους τελευταίους δύο μήνες εντολή στους κυβερνητικούς οργανισμούς να «συνηθίσουν στην πρακτική μιας αυστηρής οικονομίας».
Ακόμη και με την αδιαφάνεια του κομματικού μηχανισμού, είναι σαφές ότι το καθεστώς αισθάνεται ανασφαλές. Τους τελευταίους μήνες, ο Σι ξεπέρασε κάθε προηγούμενο απολύοντας όσους είχε επιλέξει ο ίδιος για να ηγηθούν τόσο του υπουργείου Άμυνας όσο και του υπουργείου Εξωτερικών. Αντικατέστησε τους επικεφαλής του πυρηνικού οπλοστασίου του καθεστώτος με εξωτερικούς συνεργάτες, και σε έναν ανασχηματισμό στο τέλος του έτους, έδιωξε εννέα στρατηγούς από το κοινοβούλιο.
Όποια εγκλήματα και αν χρεωθούν στη συνέχεια στους εκδιωχθέντες αξιωματούχους δεν είναι ολόκληρη η ιστορία, σύμφωνα με τον Γιουάν Χονγκμπίνγκ, έναν Κινέζο αντιφρονούντα και πρώην νομικό που έχει πρόσβαση στους εσωτερικούς κύκλους του Κόμματος.
«Δεν πρόκειται για διαρροή μυστικών ή διαφθορά, αλλά για τους ανθρώπους που κρατούν βαθιά μέσα τους την αποδοκιμασία των πολιτικών του Σι Τζινπίνγκ», δήλωσε στους Epoch Times για την επεκτεινόμενη εκκαθάριση.
Αλλά, προειδοποίησε, οι ατελείωτες πολιτικές εκκαθαρίσεις θα κάνουν τα πράγματα μόνο χειρότερα: Το κλίμα φόβου που προκύπτει, ακόμη και αν εξασφαλίζει την απόλυτη υπακοή προς το παρόν, θα χρησιμεύσει τελικά στην αποθάρρυνση και τη δημιουργία περισσότερων εχθρών.
Εντός και εκτός συνόρων
Πέρα από την οικονομία, η Κίνα είχε και άλλα προβλήματα σε άλλα μέτωπα κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους.
Οι πλημμύρες, η ξηρασία και το χαλάζι κατέστρεψαν τις σοδειές σε περιοχές που υπερηφανεύεται η Κίνα ως το καλάθι των σιτηρών, πλήττοντας τη φιλοδοξία του Πεκίνου να καταστήσει τη χώρα -που σήμερα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας τροφίμων στον κόσμο- αγροτικά αυτάρκη, και η συνεχής συγκάλυψη από το καθεστώς νέων κρουσμάτων ιών τροφοδοτεί τη δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης.
Σε μια σημαντική ομιλία στο τέλος του έτους, ο κομμουνιστής ηγέτης της Κίνας καυχήθηκε ότι έχει χαράξει μια πορεία για το μέλλον του κόσμου. «Η δημιουργία ενός κοινού πεπρωμένου για την ανθρωπότητα», είπε, είναι ένα από τα «ιστορικά επιτεύγματα» της τελευταίας δεκαετίας και αντανακλά την «κοινή επιθυμία των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο».
Αλλά η δήλωσή του ηχεί κούφια όταν, στη διεθνή σκηνή, η στρατιωτική επιθετικότητα του Πεκίνου, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο οικονομικός καταναγκασμός έχουν ολοένα και περισσότερο απομονώσει το καθεστώς από τη Δύση.
Η Ιταλία, κάποτε η μόνη μεγάλη δυτική χώρα που είχε προσχωρήσει στην Πρωτοβουλία του Πεκίνου «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος», αποσύρθηκε επίσημα από το πρόγραμμα υποδομών, ενώ ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής απέκρουσε την πρόσκληση να ενταχθεί στη λέσχη των αναπτυσσόμενων οικονομιών BRICS υπό την ηγεσία της Κίνας.
Αναφορές για κινεζική κατασκοπεία στο Βέλγιο ώθησαν τον πρωθυπουργό του, Αλεξάντερ Ντε Κρου, να αποκαλέσει την Κίνα «μερικές φορές πολύ εχθρική» χώρα, και η υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ Τζίνα Ραϊμόντο, υπερασπιζόμενη τις νέες κυρώσεις κατά του Πεκίνου, δήλωσε σε ένα φόρουμ εθνικής άμυνας στην Καλιφόρνια τον Δεκέμβριο του 2023 ότι «η Κίνα δεν είναι φίλη μας» αλλά η «μεγαλύτερη απειλή που είχαμε ποτέ».
Καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις κλιμακώνονται και οι άνθρωποι, πλούσιοι και φτωχοί, μαζεύουν τα πράγματά τους και φεύγουν, ακόμη και ορισμένοι από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της Κίνας αλλάζουν γνώμη.
Η επενδυτική εταιρεία Vanguard ματαίωσε τα σχέδιά της να επεκτείνει την παρουσία της στην Κίνα και διέλυσε την τελευταία επιχειρησιακή της ομάδα με έδρα την Κίνα τον Νοέμβριο του 2023.
Έξι μήνες αφότου δεσμεύτηκε η εταιρεία του να διεξάγει επιχειρηματικές δραστηριότητες στην κομμουνιστική χώρα «σε καλές και κακές εποχές», ο διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Chase, Τζέιμι Ντάιμον, δηλώνει πρόθυμος να αποχωρήσει από τη χώρα, εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ το διατάξει.
Κατά τους τρεις μήνες έως τον Σεπτέμβριο του 2023, οι ξένοι επενδυτές απομάκρυναν 12 δισεκατομμύρια δολάρια από την Κίνα, η πρώτη φορά που συνέβη μια τέτοια φυγή μετρητών από το 1998, όταν το Πεκίνο άρχισε να δημοσιεύει τέτοια στοιχεία.
Από πάνω προς τα κάτω, οι μουρμούρες δυσαρέσκειας φαίνεται να γίνονται όλο και πιο δυνατές σε όλη την Κίνα.
Η ομάδα υπεράσπισης China Labour Bulletin με έδρα το Χονγκ Κονγκ κατέγραψε περισσότερες από 1.900 διαμαρτυρίες και απεργίες Κινέζων εργαζομένων για απλήρωτους μισθούς το 2023, περισσότερες από τον αριθμό των διαδηλώσεων των τριών προηγούμενων ετών μαζί.
Μια τέτοια αύξηση αντανακλά την απελπισία της εργατικής τάξης της Κίνας, η οποία θα καταστεί δυσκολότερο να κατασταλεί καθώς η οικονομία επιδεινώνεται, σύμφωνα με τον κ. Λάι, ο οποίος είναι τώρα πρόεδρος της Ομοσπονδίας για μια Δημοκρατική Κίνα στον Καναδά.
Ανέφερε μια αρχαία κινεζική παροιμία: «Αν οι άνθρωποι δεν φοβούνται πλέον τον θάνατο, πώς μπορείς να τους απειλήσεις με θάνατο;».
Η νεολαία της Κίνας, από την οποία τουλάχιστον 1 στους 5 είναι πλέον άνεργοι και δεν πηγαίνει σχολείο, φαίνεται αποφασισμένη να αντισταθεί στις επιταγές του καθεστώτος. Καθώς ο Σι τους ενθαρρύνει να «καταπιούν την πικρία τους» -να εκτελούν ταπεινή εργασία και να υποφέρουν για έναν μεγαλύτερο σκοπό- οι νέοι ενήλικες μιλούν για το “tangping”, ή αλλιώς να ξαπλώνουν και να μην κάνουν απολύτως τίποτα.
Ο Μάιλς Γιου, κύριος στρατηγικός σύμβουλος για την πολιτική σε θέματα Κίνας στην κυβέρνηση Τραμπ, βλέπει απογοήτευση μέσα σε αυτή την παθητικότητα.
Η Κίνα είχε και στο παρελθόν οικονομικές υφέσεις, αλλά «το πραγματικό πρόβλημα σήμερα είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων έχει χάσει την εμπιστοσύνη της στο σύστημα», δήλωσε στους Epoch Times. «Έτσι, ακόμη και αν η οικονομία ανακάμψει, οι άνθρωποι δεν θέλουν να πιστεύουν πια σε αυτό, γι’ αυτό και φεύγουν εκτός χώρας. Οπότε είναι [ή] να κάνουν “tangping” ή να το βάλουν στα πόδια.
«Μόλις οι άνθρωποι χάσουν την εμπιστοσύνη τους σε αυτό το καθεστώς, αυτή είναι η αρχή της κατάρρευσης της κυβέρνησης».
