Ανάλυση ειδήσεων
Καθώς πλησιάζει η Δ΄Ολομέλεια του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ), μια καθοριστική εσωτερική συνεδρίαση της ανώτατης ηγεσίας, το φθινόπωρο, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ βρίσκεται αντιμέτωπος με μια άνευ προηγουμένου κρίση εξουσίας, που χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστες απουσίες και παραγκωνισμό βασικών συμμάχων του — ένα δυναμικό που προοιωνίζεται αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό της Κίνας.
Μείωση πολιτικού βάρους και σημειολογικές ανατροπές
Ο Σι εξαφανίστηκε από το προσκήνιο για δύο εβδομάδες, από τις 21 Μαΐου έως τις 3 Ιουνίου — ένα γεγονός σπάνιο για τον ηγέτη του ΚΚΚ. Προηγουμένως, κατά τη διάρκεια επιθεώρησης στην επαρχία Χουνάν στις 19 και 20 Μαΐου, έλαμψε διά της απουσίας του ο Κάι Τσι, πρώτο μέλος του Πολιτικού Γραφείου, παραβαίνοντας τα συνήθη πολιτικά πρωτόκολλα για τη συνοδεία του προέδρου.
Παράλληλα, ο επικεφαλής του Τμήματος Εργασίας Ενιαίου Μετώπου του Κόμματος, Λι Γκαντζιέ, σταθερός μέχρι πρότινος συνοδοιπόρος του Σι, έχει πάψει να τον συνοδεύει από τα μέσα του 2024, γεγονός που αντανακλά μια υποβάθμιση στο επίπεδο των αξιωματούχων που περιστοιχίζουν τον Κινέζο ηγέτη. Ο Λι, γνωστός ως πιστός του Σι, μετακινήθηκε τον Απρίλιο από τη θέση-κλειδί του επικεφαλής του Οργανωτικού Τμήματος του ΚΚΚ — όπου ασκούσε έλεγχο στις ανώτατες κομματικές τοποθετήσεις — στη σαφώς λιγότερο ισχυρή θέση του Τμήματος Ενιαίου Μετώπου.
Η αντικατάστασή του από τον Σι Ταϊφένγκ, ο οποίος διατηρεί δεσμούς με τον πρώην ηγέτη Χου Τζιντάο και τον εκλιπόντα πρωθυπουργό Λι Κεκιάνγκ, υποδηλώνει αποδυνάμωση του ελέγχου του Σι στους κομβικούς διορισμούς της κομματικής ιεραρχίας.
Στις 24 Μαΐου, τα εγκαίνια του Μουσείου Επαναστατικού Αγώνα της Γκουαντζόνγκ, στην ιδιαίτερη πατρίδα του Σι, πραγματοποιήθηκαν σε κλίμα αξιοσημείωτης διακριτικότητας. Το μουσείο, το οποίο αναδεικνύει την κομματική παρακαταθήκη του πατέρα του Σι, Σι Τζονγκσούν, δεν προσέλκυσε κανένα υψηλόβαθμο στέλεχος του ΚΚΚ, ενώ τα κρατικά μέσα αρκέστηκαν σε ελάχιστη κάλυψη.
Ούτε η οικογένεια Σι, συμπεριλαμβανομένου του αδελφού του Σι, Γιουανπίνγκ, δεν παρέστη. Η απουσία αυτή καταδεικνύει τη συρρίκνωση της επιρροής της οικογενειακής κληρονομιάς του Σι στο εσωτερικό του καθεστώτος.
Ανάλογη υποβάθμιση σημειώθηκε και στις 20 Μαρτίου, όταν, κατά επίσημη επίσκεψη του Σι σε κρατικούς και στρατιωτικούς φορείς μιας επαρχίας, καμία παρουσία των μελών της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής (Central Military Commission — CMC) του ΚΚΚ δεν σημειώθηκε — γεγονός που διαφέρει αισθητά από παλαιότερες πρακτικές.
Εκκαθαρίσεις στον στρατό και απουσία βασικών συμμάχων
Στις 2 Ιουνίου, ο πρώην αντιπρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής, στρατηγός Σου Τσιλιάνγκ, στενός συνεργάτης του Σι, πέθανε αιφνιδίως σε ηλικία 75 ετών, με τα επίσημα μέσα να αποδίδουν τον θάνατό του σε ασθένεια. Ωστόσο, ο Κινέζος πολίτης-δημοσιογράφος Τζάο Λανγκτζιάν σχολίασε στην πλατφόρμα X ότι «ο θάνατος του Σου επήλθε ύστερα από αφόρητη πίεση εν μέσω εκκαθαρίσεων στον στρατό», υπαινισσόμενος πως στρατιωτικοί του Κόμματος θεωρούν πως υπέκυψε λόγω αυτής της πίεσης.
Ο Σου υπήρξε ακρογωνιαίος λίθος των στρατιωτικών μεταρρυθμίσεων του Σι και στενότατος συνεργάτης του, ήδη πριν ο Σι αναλάβει την ηγεσία του Κόμματος.
Ένας ακόμη έμπιστος του Σι, ο νυν αντιπρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής στρατηγός Χε Γουεϊντόνγκ, απουσίαζε από πολλές συνεδριάσεις του Πολιτικού Γραφείου και κορυφαίες στρατιωτικές συναντήσεις, καθώς και από την κηδεία του Σου στις 8 Ιουνίου. Οι δραστηριότητές του αφαιρέθηκαν από τον ιστότοπο του υπουργείου Άμυνας του ΚΚΚ.
Ο Τζάο Λανγκτζιάν αποκάλυψε ότι τόσο ο ίδιος όσο και το μέλος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής, ναύαρχος Μιάο Χουά, τελούν υπό εσωτερική διερεύνηση για «σοβαρές παραβιάσεις πειθαρχίας και νόμου». Τα στοιχεία του Μιάο έχουν διακριτικά αφαιρεθεί από την ιστοσελίδα της Επιτροπής, πράγμα που υποδηλώνει ενδεχόμενο αποκλεισμό του από την ανώτατη στρατιωτική ηγεσία. Από το προηγούμενο έτος, άλλωστε, πολλά στελέχη του στρατού που συνδέονταν με τον Μιάο συνελήφθησαν από το καθεστώς.
Οι αρχές δεν γνωστοποιούν σχεδόν ποτέ τα αίτια αυτών των εκκαθαρίσεων, πέρα από αόριστες καταγγελίες περί διαφθοράς. Και οι δύο είχαν προωθηθεί ραγδαία επί Σι, γεγονός που καθιστά την περιθωριοποίησή τους ηχηρό πλήγμα στην κυριαρχία του.
Εσωτερική δυσαρέσκεια και διεθνής αμφισβήτηση
Στις 9 Ιουνίου, περισσότεροι από 500 Κινέζοι πολίτες απέστειλαν ανοικτή επιστολή προς τους πρώην ηγέτες Χου Τζιντάο και Γουάνγκ Γιανγκ, καταγγέλλοντας διαφθορά στη δικαστική εξουσία της επαρχίας του Σι. Η επιστολή χαρακτηρίζει τις εκστρατείες κατά της διαφθοράς και υπέρ του «κράτους δικαίου» ως προσχηματικές, καταγγέλλοντας αύξηση των άδικων καταδικών και βίαιη καταστολή των αιτημάτων των πολιτών. Ζητείται δημοκρατική μεταρρύθμιση και κατάργηση ασαφών κατηγοριών όπως «πρόκληση ταραχών», που συχνά επιστρατεύονται για την καταστολή αντιφρονούντων.
Στις 18 Απριλίου, ο Μάικλ Πετρέους, αναλυτής από τη Σιγκαπούρη, χαρακτήρισε τον Σι «μαφιόζο» σε άρθρο στο Critical Spectator, το οποίο αναδημοσιεύτηκε στο Facebook από την Χο Τσινγκ, σύζυγο του πρώην πρωθυπουργού Λι Χσιεν Λουνγκ. Η Χο είναι μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Συμβούλων της Σχολής Οικονομικών και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Τσινγκχουά – ιδρύματος που έχει εκπαιδεύσει μεγάλο αριθμό υψηλόβαθμων στελεχών του ΚΚΚ. Η συγκεκριμένη ενέργεια θεωρείται σπάνια για πολιτικό πρόσωπο αυτού του βεληνεκούς και ενισχύει το πολιτικό της βάρος.
Στις 21 Μαΐου, ο Κινέζος πολιτικός σχολιαστής Τσάι Σενκούν δήλωσε μέσω YouTube ότι ανώτατα στελέχη του ΚΚΚ έχουν λάβει την απόφαση να απομακρύνουν τον Σι από την εξουσία, επικαλούμενος πηγές στο Πεκίνο. Σύμφωνα με τον Τσάι, η δυσαρέσκεια των ελίτ εντείνεται λόγω της επιδείνωσης της υγείας του προέδρου, της δυσμενούς πορείας της κινεζικής οικονομίας και της αυξανόμενης διεθνούς πίεσης.
Στις 19 Μαΐου, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης People’s Daily και Xinhua δημοσίευσαν άρθρα για το αναπτυξιακό πρόγραμμα της Κίνας στο πλαίσιο του «Δέκατου Πέμπτου Πενταετούς Σχεδίου», παραπέμποντας όμως κυρίως σε αποφθέγματα και κατευθύνσεις της εποχής Χου Τζιντάο και Γουέν Τζιαμπάο, παρακάμπτοντας τα συνθήματα του Σι. Η επιλογή αυτή, εν όψει της Δ΄ Ολομέλειας, εκλαμβάνεται από αναλυτές ως ένδειξη ενεργού επιρροής των πρώην ηγετών και ενδεχόμενης διαφοροποίησης από την παρούσα ηγεσία.
Ενδείξεις μετάβασης στη μετα-Σι εποχή
Πολλοί αναλυτές σημειώνουν ότι τα συνεχόμενα σημάδια αποδυνάμωσης του Σι — παρατεταμένες απουσίες, αποπομπές πιστών στελεχών και ανοιχτή κριτική — καταδεικνύουν ένα ευρύτερο εσωκομματικό ρήγμα.
«Διαφαίνεται ένας προσωρινός κεντρικός μηχανισμός που έχει ουσιαστικά περιθωριοποιήσει τον στενό κύκλο εξουσίας του Σι», δήλωσε ο πολιτικός σχολιαστής και ακαδημαϊκός Γου Ζουολάι στις αρχές Ιουνίου.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η πολιτική ελίτ της Κίνας ενδέχεται να προετοιμάζεται για μια νέα εποχή, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη σταθερότητα του καθεστώτος και τις διεθνείς σχέσεις του Πεκίνου.
Του Michael Zhuang
Με τη συμβολή του Li Yanming
