Οι μεσογειακές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ηγέτες των οποίων συνεδρίασαν χθες Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου στη Μάλτα, ζήτησαν να υπάρξει μια «ενιαία» και «διαρθρωτική» απάντηση στη μεταναστευτική κρίση, μολονότι η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι είχε ανεβάσει τους τόνους, εκφράζοντας νέες επιφυλάξεις για τον ρόλο που διαδραματίζουν οι μη κυβερνητικές οργανώσεις.
«Επαναλαμβάνουμε την αναγκαιότητα μιας σημαντικής αύξησης των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης» απέναντι στις χώρες προέλευσης ή διέλευσης των μεταναστών, αναφέρουν στο τελικό ανακοινωθέν τους οι ηγέτες της MED9, στην οποία μετέχουν η Κροατία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Σλοβενία.
Ο οικοδεσπότης της συνόδου, ο πρωθυπουργός της Μάλτας Ρόμπερτ Αμπέλα, συνόψισε τη βούληση συνεργασίας των χωρών δηλώνοντας ότι «το ζήτημα θα πρέπει εν κατακλείδι να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του», με «φερέγγυες και σφαιρικές συνεργασίες με τους εταίρους μας της νότιας Μεσογείου». Συνεργασίες στο πρότυπο εκείνης που επιτεύχθηκε με την Τυνησία, υπό τις πιέσεις της Ιταλίας και της Γαλλίας, παρά τις αμφιβολίες που εκφράζουν οι προασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις πρακτικές που ακολουθεί αυτή η χώρα του Μαγρέμπ.
Οι ηγέτες των κρατών και των κυβερνήσεων διατύπωσαν ένα παρόμοιο μήνυμα. Αρχής γενομένης από την πρωθυπουργό της Ιταλίας. «Αν δεν υπάρξουν δομικές λύσεις, όλος ο κόσμος θα παρασυρθεί από αυτό το πρόβλημα», είπε η Μελόνι, καταγγέλλοντας την «τύφλωση» εκείνων που πιστεύουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτή την πρόκληση εφαρμόζοντας εθνικές πολιτικές.
Αυτή η «έκτακτη κατάσταση» απαιτεί «σαφέστατα, μια ευρωπαϊκή, κοινή απάντηση και μας οδηγεί όλους να επιδείξουμε αλληλεγγύη στην Ιταλία», σχολίασε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, επιβεβαιώνοντας την απρόσμενη αλλά αυξανόμενη προσέγγιση του Παρισιού με τη Ρώμη.
Ο Μακρόν, που εμφανίζεται προοδευτικός και φιλοευρωπαίος, και η Μελόνι, η οποία εξελέγη πέρσι πρωθυπουργός με το κόμμα Αδέλφια της Ιταλίας, προβάλλοντας ένα εθνικιστικό πολιτικό πρόγραμμα, συναντήθηκαν την Τρίτη στη Ρώμη και συμφώνησαν να συνεργαστούν για να καταπολεμήσουν την παράτυπη μετανάστευση, όπως ανακοίνωσε η Ιταλίδα πρωθυπουργός.
Στο περιθώριο της MED9 οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν επίσης με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με την οποία συζήτησαν την εφαρμογή ενός «σχεδίου δέκα σημείων», το οποίο είχε παρουσιαστεί στα μέσα Σεπτεμβρίου, ώστε να στηριχθεί η Ιταλία για να αντιμετωπίσει την κρίση, με αφορμή το ρεκόρ αφίξεων μεταναστών στη Λαμπεντούζα. Λόγω της κακοκαιρίας, οι αφίξεις σταμάτησαν για μία εβδομάδα, όμως ξανάρχισαν από σήμερα.
Μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου τουλάχιστον 990 άνθρωποι ναυάγησαν στην κεντρική Μεσόγειο, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ιταλία ή, σε μικρότερο βαθμό, στη Μάλτα, προερχόμενοι από τη Βόρεια Αφρική, την Τουρκία ή τη Λιβύη, σύμφωνα με μια καταμέτρηση της Unicef, που προειδοποιεί ότι η θάλασσα αυτή μετατρέπεται σε «νεκροταφείο για τα παιδιά και το μέλλον τους». Περίπου 11.600 ασυνόδευτοι ανήλικοι επιχείρησαν να φτάσουν στην Ιταλία από τον Ιανουάριο μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου, δηλαδή 60% περισσότεροι σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022, ανέφερε επίσης αυτή η υπηρεσία του ΟΗΕ για την προστασία των παιδιών.
Μελόνι: «Στη Μάλτα υπήρξε θέληση για σοβαρή και γρήγορη αντιμετώπιση του μεταναστευτικού»
H Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, σε δηλώσεις της αναφέρθηκε στα αποτελέσματα των συζητήσεων με θέμα το μεταναστευτικό και το προσφυγικό. «Υπήρξε θέληση για σοβαρή και γρήγορη αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Αναζητούμε τα επόμενα, ουσιαστικά βήματα», τόνισε η Ιταλίδα πρωθυπουργός.
«Λέμε “ναι” στην πολιτική των επαναπατρισμών αλλά πρέπει να γίνει σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως ήδη άρχισε δηλαδή να γίνεται με τις επισκέψεις του επιτρόπου Μαργαρίτη Σχοινά σε σειρά αφρικανικών χωρών. Παράλληλα, είναι σημαντική η συνεργασία με την Τυνησία και, απ΄ ότι γνωρίζω, οι σχετικοί ευρωπαϊκοί πόροι θα αποδεσμευθούν σύντομα», πρόσθεσε.
«Οι χώρες της MED9 βοηθούν στο να γίνουν βήματα προόδου, τα οποία θέλουμε να μετατραπούν σε συγκεκριμένα έργα», είπε η Μελόνι και επανάλαβε ότι η ανακατανομή, για την Ιταλία, δεν αποτελεί προτεραιότητα. Η κύρια προτεραιότητα για τη χώρα της είναι η εξωτερική διάσταση.
«Το Σύμφωνο για την Μετανάστευση και το ‘Ασυλο βελτιώνει την προηγούμενη κατάσταση, αλλά θεωρούμε ότι οι τροποποιήσεις που ζητά η Γερμανία για τις ΜΚΟ αποτελούν βήμα πίσω. Ζητήσαμε χρόνο και θα μπορούσαμε, τότε, να ζητήσουμε και εμείς τροποποίηση βάσει της οποίας η χώρα που ευθύνεται για τους μετανάστες πρέπει να είναι εκείνη της σημαίας που φέρει το πλοίο ΜΚΟ που τους περισυλλέγει», δήλωσε η Μελόνι στους δημοσιογράφους. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός υπογράμμισε δε ότι «και στη Μάλτα, πολλοί κατέστησαν σαφές ότι οι ΜΚΟ δεν είναι όλες ίδιες».
Σε σχέση με την πρότασή της για ναυτική αποστολή στην κεντρική Μεσόγειο υπογράμμισε: «Εννοώ, ασφαλώς, ότι πρέπει να γίνει σε συνεργασία με τις αφρικανικές χώρες. Υπάρχει η αποστολή Irini, η οποία λειτουργεί αποτελεσματικά, ενώ θα μπορούσε να τεθεί σε εφαρμογή το τρίτο μέρος της ευρωπαϊκής αποστολής Sophia, η οποία δεν ενεργοποιήθηκε ποτέ. Πρέπει, όμως, να συζητήσουμε με τις βορειοαφρικανικές αρχές».
Μιλώντας για την Τυνησία, η επικεφαλής της ιταλικής κυβέρνησης υπογράμμισε ότι πρέπει να εξακριβωθεί αν η ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια, μπορεί να αποσυνδεθεί από τη συμφωνία της χώρας με το ΔΝΤ. Αναφερόμενη, τέλος, στην ιταλική οικονομία, δήλωσε ότι «δεν υπάρχει κίνδυνος να συσταθεί νέα κυβέρνηση, τεχνοκρατικού χαρακτήρα» και ότι «η Ιταλία, το επόμενο έτος, θα αναπτυχθεί περισσότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ το σπρεντ της έχει αρχίσει να κατεβαίνει».
Κυρ. Μητσοτάκης: «Να αποφασίζει η Ευρώπη ποιος μπαίνει στην ΕΕ και όχι οι διακινητές»
«Να ασκήσουμε ένα δικαίωμα το οποίο δεν μπορούμε να εκχωρήσουμε σε διακινητές. Διότι αυτό ακριβώς κάνουμε σήμερα: οι διακινητές είναι αυτοί που αποφασίζουν ποιος θα μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό πρέπει να αλλάξει». Αυτό τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τη λήξη των εργασιών της Συνόδου Κορυφής EUMED9 στη Μάλτα, η οποία ασχολήθηκε μεταξύ άλλων και με το μεταναστευτικό πρόβλημα στην Ευρώπη.
Ο κος Μητσοτάκης επεσήμανε ότι οι ηγεσίες της Ευρώπης χρειάζεται να καθορίσουν με δικούς τους όρους «ποιος θα εισέρχεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση» και ότι η ΕΕ πρέπει να επικεντρωθεί στους επαναπατρισμούς, διασφαλίζοντας ότι οι άνθρωποι που δεν δικαιούνται άσυλο θα επιστρέφουν στη χώρα καταγωγής τους. Παράλληλα, ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι η Ευρώπη, πέραν όλων αυτών, πρέπει να εστιάσει στις νόμιμες οδούς για μετανάστευση.
Ο κος Μητσοτάκης στη δήλωση του αναφέρθηκε επίσης στην κλιματική κρίση και στην οικονομία.
Για την οικονομία στην ΕΕ ανέφερε ότι δεν μπορούμε να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος και είπε ότι «γνωρίζουμε λάθη που έγιναν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ουσιαστικά ανάγκασαν χώρες να προβούν σε πολύ απότομη δημοσιονομική προσαρμογή, “βυθίζοντάς” τες σε πολύ μεγαλύτερη ύφεση».
Πρότεινε την επιστροφή στο πλαίσιο της αρχικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία χαρακτήρισε ισορροπημένη σε ό,τι αφορά την αυξημένη ευελιξία αλλά και την ιδιοκτησία, ώστε τα κράτη-μέλη να εκπονούν τη δική τους δημοσιονομική «διαδρομή» για να πετύχουν τη δημοσιονομική προσαρμογή.
Παράλληλα, τόνισε ότι πρέπει να δημιουργηθεί χώρος για τις κρίσιμες επενδύσεις που χρειάζονται οι ευρωπαϊκές χώρες, ώστε να προστατευτεί η στρατηγική αυτονομία τους, είτε πρόκειται για την άμυνα είτε για σημαντικές συλλογικές επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση.
Για την κλιματική κρίση ο κος Μητσοτάκης παρατήρησε ότι επηρεάζει τη Μεσόγειο με δυσανάλογα έντονο τρόπο και κάλεσε τους ηγέτες της ΕΕ να αναλάβουν από κοινού δράση.
Αναλυτικά η δήλωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη:
«Αγαπητέ Ρόμπερτ (Αμπέλα), σε ευχαριστώ για την υπέροχη φιλοξενία και την καταπληκτική τοποθεσία που διάλεξες γι’ αυτήν τη συνάθροιση. Σε ευχαριστώ, επίσης, για την πολύ περιεκτική σύνοψη της συζήτησης που είχαμε και η οποία αποτυπώθηκε στην κοινή δήλωση που μόλις συμφωνήθηκε.
»Δεν θέλω να επαναλάβω όσα ειπώθηκαν από τους προηγούμενους ομιλητές. Επιτρέψτε μου να κάνω τρεις γρήγορες παρατηρήσεις: πρώτον, όσον αφορά την κλιματική κρίση, σας ευχαριστώ όλους για την υποστήριξη που προσφέρατε στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια ενός πάρα πολύ δύσκολου καλοκαιριού, όταν αντιμετωπίσαμε κάποιες από τις χειρότερες πυρκαγιές και σίγουρα τις χειρότερες πλημμύρες στην ιστορία της χώρας μας. Θα πρέπει να είναι προφανές σε όλους μας, πιστεύω, ότι η κλιματική κρίση επηρεάζει τη Μεσόγειο με δυσανάλογα έντονο τρόπο. Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί μόνο αιτία ανησυχίας, αλλά και λόγο για όλους μας να αναλάβουμε άμεσα δράση.
»Σας ευχαριστώ όλους που συμφωνείτε με το περιεχόμενο της επιστολής που σας έστειλα, η οποία ουσιαστικά μας προτρέπει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, να δώσουμε πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην προσαρμογή και ειδικότερα στην αρωγή μετά από φυσικές καταστροφές και στη διαχείριση των πολύ δαπανηρών συνεπειών αυτών των καταστροφών, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά τόσο εμείς όσο και οι Σλοβένοι φίλοι μας.
»Μας παροτρύνει, όμως, να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη συνεργασία σε ζητήματα και θέματα πρόληψης, προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι υπάρχει μια λογική ισορροπία μεταξύ της φιλόδοξης ατζέντας μας για τον μετριασμό των επιπτώσεων, η οποία ωστόσο είναι μακροπρόθεσμη, και των άμεσων αναγκών μας για προσαρμογή. Διότι θεωρώ ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να εξασφαλίσουμε ότι οι λαοί μας θα συνεχίσουν να συμμετέχουν στην πράσινη μετάβαση. Καθώς αυτή τη στιγμή είναι σαφές σε εμένα ότι δεν πρόκειται για μια ισορροπημένη προσέγγιση, ιδίως αν εξετάσουμε τα ευρωπαϊκά χρήματα που είναι διαθέσιμα για την άμεση ανακούφιση από τις καταστροφές.
»Δεν πρέπει, ασφαλώς, να ξεχνάμε ότι αυτές οι καταστροφές δεν επηρεάζουν μόνο τις χώρες μας στην Ευρώπη, αλλά και τις χώρες της Νότιας Γειτονιάς. Όταν μια καταστροφή πλήττει μια χώρα που έχει σημαντικά προβλήματα όσον αφορά στη λειτουργία του κράτους, η καταστροφή πολλαπλασιάζεται. Η ίδια καταιγίδα που κόστισε τη ζωή σε λιγότερους από 20 ανθρώπους στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι στη Λιβύη. Αυτή είναι η διαφορά στο τι προκαλεί η κλιματική αλλαγή όταν πλήττει μια καλά οργανωμένη χώρα έναντι μιας χώρας που αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα.
»Σχετικά με τη μετανάστευση, δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με όσα ειπώθηκαν από την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι και τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν όσον αφορά στο να επικεντρωθούμε στο σχέδιο δράσης 10 σημείων που συνέταξε η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πιστεύω ότι έχουμε σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αναγνωρίζοντας τη σημασία της εξωτερικής διάστασης του μεταναστευτικού προβλήματος και, εν τέλει, την ανάγκη να καθορίσουμε με δικούς μας όρους ποιος θα εισέρχεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς έγκειται σε εμάς, ως κυρίαρχα κράτη αλλά και ως μέλη της ευρωπαϊκής μας οικογένειας, να ασκήσουμε ένα δικαίωμα το οποίο δεν μπορούμε να εκχωρήσουμε σε διακινητές. Διότι αυτό ακριβώς κάνουμε σήμερα: οι διακινητές είναι αυτοί που αποφασίζουν ποιος θα μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό πρέπει να αλλάξει.
»Πρέπει να είμαστε πολύ αποτελεσματικότεροι, διασφαλίζοντας ότι μη αξιόπλοα σκάφη δεν θα αποπλέουν από τις ακτές των γειτονικών χωρών και δεν θα θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, σε ένα πολύ επικίνδυνο ταξίδι. Πρέπει να συνεργαστούμε περισσότερο με τις χώρες διέλευσης, κάτι που προσπαθούμε να κάνουμε, για παράδειγμα, με την Τουρκία. Πρέπει να επικεντρωθούμε στους επαναπατρισμούς και να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι που δεν δικαιούνται άσυλο θα επιστρέφουν στη χώρα καταγωγής τους. Τέλος, φυσικά, πρέπει να εστιάσουμε στις νόμιμες οδούς για μετανάστευση. Από τη στιγμή που επιδεικνύουμε μεγαλύτερη επαγρύπνηση για την προστασία των συνόρων μας, πρέπει ως αντίβαρο να προσφέρουμε ευκαιρίες στους ανθρώπους που μπορούν να έρθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να μας βοηθήσουν να στηρίξουμε την οικονομική μας ανάπτυξη, αλλά με ασφαλή τρόπο και – το ξαναλέω – με τους δικούς μας όρους.
»Κλείνοντας, όσον αφορά τα ζητήματα οικονομικής διακυβέρνησης, θα επαναλάβω ότι συμφωνώ με όσα έχουν ήδη ειπωθεί. Δύο σύντομες παρατηρήσεις θα κάνω μόνο. Δεν μπορούμε να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος. Γνωρίζουμε λάθη που έγιναν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ουσιαστικά ανάγκασαν χώρες να προβούν σε πολύ απότομη δημοσιονομική προσαρμογή, “βυθίζοντάς” τες σε πολύ μεγαλύτερη ύφεση.
»Πιστεύω ότι πρέπει να επιστρέψουμε στο πλαίσιο της αρχικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία εκτιμούμε ότι ήταν ιδιαίτερα ισορροπημένη σε ό,τι αφορά την αυξημένη ευελιξία αλλά και την ιδιοκτησία, ώστε τα κράτη-μέλη να εκπονούν τη δική τους δημοσιονομική “διαδρομή” για να πετύχουν τη δημοσιονομική προσαρμογή.
»Και, ασφαλώς, πρέπει να δημιουργήσουμε χώρο για τις κρίσιμες επενδύσεις που χρειαζόμαστε ώστε να προστατεύσουμε τη στρατηγική αυτονομία μας, είτε πρόκειται για την άμυνα είτε μιλάμε για σημαντικές συλλογικές επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση. Διότι διαφορετικά θα βρεθούμε σε μία θέση όπου άλλες χώρες ή άλλες μεγάλες ομάδες κρατών θα κάνουν αυτές τις επενδύσεις, ενώ εμείς θα υφιστάμεθα περιορισμούς από τους δημοσιονομικούς κανόνες που επιβάλλουμε στους εαυτούς μας σε μία συγκυρία όπου πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο.
»Επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω με αυτό την τοποθέτησή μου. Σε ευχαριστώ πολύ Robert, για την εξαιρετική φιλοξενία. Εύχομαι τα καλύτερα στην Κύπρο και προσβλέπω στην επίσκεψή μου εκεί για την 11η Σύνοδο ενός σχήματος συνεργασίας που έχει αποδειχθεί, πιστεύω, πολύ επιτυχημένο και εποικοδομητικό.»
